Севярын Квяткоўскі - Як стаць беларусам. Сто гісторый

Вольга Палівода: Мне падабаюцца людзі, якія ўмеюць думаць

— Мая маці расейка, бацька беларус. Але пра беларускасць у сям’і ніхто асабліва не згадваў. Бацькі ад палітыкі трымаюцца ўбаку, хаця і маюць сваю ўласную пазіцыю. А вось дзядуля любіў размаўляць па-польску. Любоў да радзімы, па вялікім рахунку, прывіў менавіта ён.

Навучалася ў беларускай школе, таму што гэта была адзіная ў Маладзечне гімназія.

Усе прадметы, апроч рускай мовы, выкладаліся па-беларуску. Потым давялося перавучвацца, здаваць біялогію па-руску: ныркі — почки, і гэтак далей… Але гэта не было складана, бо мы на перапынках заўсёды размаўлялі па-расейску. Тады неяк і не задумваліся пра мову. Калі пераехала ў Менск, беларускасць зрабілася бліжэйшай. Магчыма, таму, што стала больш самастойна думаць. І ўжо не так стрымлівалі бацькі і асяродак.

Пачала пісаць вершы па-беларуску. Нашая мова вельмі прыемная, меладычная. Але з беглай гаворкай у мяне праблемы, таму што няма з кім размаўляць. Цяпер крыху больш занятая, а раней штосераду хадзіла на Корч. Гэта яблыневы сад у Менску каля Нацыянальнай бібліятэкі на «Усходзе». Месца тусоўкі тых, хто цікавіцца старадаўняй беларускай музыкай. Прыемная атмасфера, танцы, адкрытыя для стасункаў людзі, магчымасць размаўляць з жывым чалавекам па-беларуску. Бо дома няма з кім, калі толькі з аркушам паперы…

Мне падабаюцца людзі, якія ўмеюць думаць. Лічу, што тыя, хто ўсвядоміў сябе беларусам, ужо прайшоў пэўны шлях станаўлення сябе як асобы.

— Беларусь — гэта як каханне. — Сэрцам любіць тое месца, дзе я жыву. Я лічу, што ўсё пабудавана на любові, у тым ліку і беларушчына. — Я часам параўноўваю сваю любоў да роднай мовы з любоўю да дзяўчыны, бо яна прыгожая, мілагучная, родная. — Мой бацька займаўся музыкай і прывіў мне любоў не тое каб да беларускай культуры, а ўвогуле да культуры. — Падабаецца ці не — адчуваеш сэрцам. — Маё захапленне Беларуссю тоеснае захапленню прыгажосцю сусвету. — Гэта своеасаблівы стан душы, калі ты добра разумееш, хто ты, дзе ты, чаму ты тут і чаму ты такі, а не іншы.

Сяргей Сакума: Беларусь — гэта як каханне

— На ўсходзе Беларусі, дзе я нарадзіўся, усе вакол размаўлялі па-расейску. Толькі бабуля, што жыла разам з намі, раптам устаўляла свае «анягож», «скуля я ведаю». Я неўпрыкмет набіраўся такіх словаў і пасля ўстаўляў у школьныя сачыненні.

Памятаю, яшчэ ў дзясятым класе на занятках па беларускай літаратуры на мове гаварыла толькі настаўніца. Таму я атрымліваў немалое задавальненне, калі падчас адказу на запытанне настаўніцы мне шэнціла скласці цэлы сказ, не ўжыўшы ніводнага расейскага слова. На першым курсе ў студэнцкім інтэрнаце мяне пасялілі ў блоку, дзе суседзямі, на шчасце, апынуліся тры хлопцы, якія ўвесь час размаўлялі па-беларуску і якія былі сапраўды шчырыя і свядомыя. Не прамінула і двух тыдняў, як і я сам ужо гаманіў па-беларуску, і так мне гэта падабалася, што і слова не даваў уставіць сваім суседзям.

Пасля былі Дзяды. Я пайшоў з сябрамі ў Курапаты. Крыжы ўздоўж дарогі, невялікія яміны і пагоркі паміж дрэваў. З’явілася калона са сцягамі, прычым сцягоў, падавалася, было болей, чым людзей. Калона рухалася, нібыта адна з грунвальдскіх харугваў. Мне мроілася, што ўсё магчыма, што праз дзесяць гадоў усе будуць размаўляць па-беларуску. Мабыць, тады я ўпершыню і адчуў, што беларус — гэта і я таксама.

Быць беларусам — гэта ісці ў свет не з пустымі рукамі і чалавекам без роду, а з гонарам несці свету нашыя здабыткі і каштоўнасці.

Беларусь жыве, пакуль жывуць людзі, якія носяць яе ў сваім сэрцы.

Беларусь — гэта як каханне.

Віктар Сямашка: Сэрцам любіць тое месца, дзе я жыву

— Яшчэ да школы пастаянна чуў беларускую гаворку з тэлевізара й радыёкропкі. Дагэтуль памятаю, як мяне ўразіў голас Караткевіча… Таму першы ўрок беларускае мовы ў 5-м класе школы для мяне не стаў чымсьці дзіўным. Я зразумеў усё, што сказала выкладчыца, акром хіба слова «наогул», якое яна часта паўтарала. На тым жа ўроку першымі, скажам так, свядома засвоенымі мной беларускімі словамі сталі «абрус», «лыжка» й «відэлец». Праўда, адвольна размаўляць па-беларуску пачаў толькі год праз дзесяць, напачатку тысячагоддзя. Таму я ведаю, што я ёсць беларусам з маленства.

Ведаць гэта й не абцяжарваць гэтае веданне нейкімі дадатковымі (пафаснымі, прынцыповымі, пратэстнымі) сэнсамі для мяне заўсёды было натуральна. Мае бацькі мову ведалі й паважалі. Цяперака ж мне часам і беларускамоўныя сны сняцца.