Алесь Разанаў - Рэчаіснасць

Польскі b a r a n у адных бярэ, a другім дае, для адных жабрак, для другіх дабрадзей.

Украінскі б а р а н бярэцца давесці, хто тут брат, а хто сват, хто тут шваб, а хто брыт, хто тут стрыжаны, а хто брыты.

Рускі баран — б а р а н: усім небаракам ён дорыць па абаранку.

Беларускі б а р а н атабарваецца каля брамы, каб, калі трэба, яе бараніць, a калі трэба, прасіць у яе абароны.

Чэшскі b e r a n пазірае на Брно, а бачыць Берлін.

Верхнелужыцкі b o r a n ад ранку да вечара стаіць у адрыне, разважаючы, як гэта зрабілася, што ён тут.

Албанскі b е r r бораецца то з бервяном, то з Вär (ам) — мядзведзем.

Шапка сваячыцца з шафай, але калі шафа мае справу з многімі прадметамі, то шапка з адным, але самым галоўным.

Яна прысвечана ў першапачаткі, якіх ніхто не можа ўбачыць і аб якіх, нават шэптам, ніхто нічога не можа сказаць,— у чалавечыя думкі, і таму спакваля назапашвае-набывае статус даверанай асобы.

З усіх бакоў шапка шчыльна «зашпаклявана», і як бы ні шныпарылі скразнякі, яны не могуць намацаць ніводнай шпары.

Шапка — капа, якая падвышае чалавека ў яго ўласных вачах і ў вачах іншых і здабывае яму пашану. I таму нават самы апошні спадар, нібы шпак шпакоўню, шукае альбо спадзяецца калі-небудзь знайсці свой красамоўны, заўсёды ўсім прад'яўлены «пашпарт» — шапку, якая яму пасуе.

Лінія ліецца, рыса рухаецца, лінія — плынь, рыса — рэчышча, лінія прыстасоўваецца да абставін i пры першым зручным выпадку гнецца i нахіляецца, рыса спрачаецца з абставінамі i пераспрэчвае ix.

Лінія плаўная, рыса рэзкая, лінія зменлівая, рыса ўстойлівая, лінія звілістая, рыса простая, лінія — галіна, рыса — ствол, лінія імкне, рыса — расце.

Лінія — лішак, рыса — якраз, лінія — лірыка, рыса — эпас, лінія — мелодыя, рыса — рытм, лінія вымалёўваецца, рыса акрэсліваецца, лінія моліцца, рыса хрысціцца, лінія — імя, рыса — прозвішча.

Лінія ліняе, рыса сціраецца, лінія сцелецца па даліне, рыса караскаецца на гapy, лінія любіць лагоду, рыса — рызыку, лінія давярае свае развагі гліне, рыса — прысаку, лінія выяўляецца ў ліштве, рыса — у рыштаваннях, лінію натхняе летуценне, рысу — карысць.

Лінія — каляіна, рыса — траса, лінія — ліна, рыса — стрыжань, лінія — лівень, рыса — струмень, лінія — аналіз, рыса — характарыстыка, лінія мае аблічча, рыса — твар, але само аблічча заўсёды спалучае ў сабе рысу i лінію, i аб'ядноўвае ў сабе заўсёды лінію i рысу твар.

Беларускі в е ц е р сланяецца па свеце, пераціраючы пацяруху і цярэбячы вецце дрэў.

Рускі в е т е р нясе ўсім привет.

Польскі w i a t r ветэран; яго аповеды вартыя веры.

Палабскі v o t r мае непаўторны водар, але гэты водар закаркаваны ў стагоддзях.

Ніжнялужыцкі w j e t š знявечаны: нікога не чапаючы, ён чакае, калі ўсталюецца вечар, які схавае яго ад старонніх вачэй і старонніх спачуванняў.

Славенскі v e t e r надзімае ветразі ў Ядранскім (Адрыятычным) моры.

Славацкі v i e t o r трымаецца аднаго вектару, на ўсе астатнія накладаючы вета.

Чэшскі v i t r з аднолькавай цікавасцю зазірае ў вітрыны і ў вітражы.

Македонскі в е т а р інтравертны: ён вандруе ўнутры адной прасторы, адной тэрыторыі.

Стараславянскі в ѣ т р ъ, як бог, мае тры твары: адзін — для хмараў-аблокаў, другі — для зямной паверхні і трэці — для мора.

Нямецкі W i n d працуе: ён круціць крылы ў вентылятараў і ў ветракоў.

Латышскі v ē j š увішны: калі непагадзь — свішча, калі пагода — сушыць развешаную бялізну.

Сумёт месціцца каля перашкоды — плота, паветкі, моста, а то і проста, дзякуючы якой-небудзь умяціне ці зачэпцы, у полі.

Сумёт высноўваецца з сумяціцы — сумоўя ветру і снегу, але выснаваны, уяўляе ансамбль, дзе пануе сіметрыя.

Да сумёта не стасуецца схема: калі ён геамет-рыя, то мастацкая, калі мастацтва, то геамет-рычнае, а хутчэй за ўсё ён сумесна і геаметрыя, і мастацтва, іхняя сума.

Нібы самалёт, аддадзены палёту, сумёт з цягам часу перастае існаваць — перацякае ў палёт, але, не ўпадаючы ў сум, і ранішне-белы, і вечарова-сцямнелы сваёю прысутнасцю ўсім аб'яўляе: «Sum» («Я ёсць»).

Двор неадрыўны ад хаты, яны двайняты: хата — „адната", двор — „двар", аде калі хата ўсё хавае ў свае хатулі i палаты, то двор — наадварот: усё адкрывае — i рэчы ўключаюцца ў кругазварот прыроды, а прырода ўваходзіць у асяродак рэчаў.

Каб нішто, аднак, у двары не пачувала сябе „выдвараным", ён абносіцца „творам" — плотам i адорваецца „тварам" — варотамі.