Наталка Харытанюк: Смерць лесбіянкі

Так мінула яшчэ тры гады. І доўжылася б, мабыць, да сёння, калі б аднойчы я не натрапіла на другую невыпадковую кнігу ў сваім жыцці — на “Пошукі згубленага часу”. Ловы момантаў, водараў, дотыкаў, якія знікалі ў мінулым, зачаравалі мяне неверагодна. І я марыла штодня вызваліцца як мага хутчэй ад усяго і дабрацца да Пруста. Я марыла спыніць час і — нібы пушка — прыляцець у францускі маёнтак стогадовай даўніны, сесці на вакно і — ні пра што не думаючы — распусціцца ў промнях летняга надвячорка. У рэшце рэшт, мне ўжо йшоў дваццаць другі год, а я так ні разу яшчэ не шукала свайго часу. Бо часу мне і праўду ні на што не хапала: мне бесперапынна званілі, запрашалі на спатканні, сустракалі пасля ўніверсітэту — і я ніяк не патрапляла дачытаць Пруста да канца. Мне бракавала часу. Мне бракавала жыцця — а тое жыццё, што я пражывала, здавалася, толькі выплывала кудысьці між пальцаў. І аднойчы веснавой раніцай гэта так мяне раззлавала, што я раз і назаўсёды вырашыла перарваць усе кантакты: змяніла тэлефон і прыняла рашэнне праз некалькі месяцаў паступіць у магістратуру ў Менск, на замежную літаратуру. Каб удосыць начытацца — і з’ехаць з роднага гораду.

Каб знайсці нарэшце свой час, які ўцякаў ад мяне там, у Берасці.

— Пра што ты марыш? — спытала мяне маці, дапамагаючы надзець на спіну вялікі падарожны заплечнік, калі я ад’язджала ў Менск.

— Пра дзіўны новы свет, — рамантычна адказала я.

— Хіба ён дзіўны — свет, у які сыходзяць вядзьмаркі, — пажартавала мама — і з гэтага пачалося маё новае, дарослае жыццё.

У Менск я не ўзяла ні адной спадніцы. Ні аднаго абцаса. Я абстрыгла сабе валасы і зрабіла чолку — каб выглядаць менш спакусліва. Адзінае, ад чаго я не змагла адмовіцца — гэта духі. Я ўзяла два свае ўлюбёныя водары: “Burblary”, які мне падарыў ў Лондане адзін выкладчык, і “Euphoria” — якую я набыла сабе сама. Яны мелі супрацьлеглы эфект: пасля “Burblary” пакой, здавалася, патанаў у цёплых промнях, я млела, патрапляла ў нейкі ціхі сонечны парк, выплывала на яркую паверхню. Гэта быў фантастычны зваблівы стан. Вось толькі сэнсоўнага я ў гэтым стане нічога зрабіць не магла. І тады прыходзіў час “Euphoria”. Яна дзейнічала павольна, але ашаламляльна. Ужо праз пяць хвілін водар дасягаў стадыі ап’янення: усё пачынала размывацца, прымаць незвычайныя формы, але я бачыла рэчы больш выразна ў такім стане, чым звычайна. Усё нібыта расплывалася і ў той жа час станавілася на свае мейсцы. Шум сціхаў — і я магла прыгожа думаць. Прыкрасць была ў тым, што ўжо на другі дзень водар прынюхваўся і не рабіў жаданага эфекту. Больш таго, ад яго магло стаць млосна. І ён вынурваў мяне дазвання — забіраў усе сілы. І тады трэба было вычэкваць дні — а то і тыдні, перш чым нанесці гэты водар на сябе зноў, з тым каб патрапіць нарэшце на жаданыя глыбіні.

У тыя дні ў Менску я насіла шырокія выцягнутыя ў лакцях швэдры і заўжды абдымала доўгі тэракотавы сшытак, у які, пад традыцыйныя пяцьдзясят грамаў сухога віна, запісвала штовечар першыя радкі свайго рамана пра тую самую дзіўную сілу над людзьмі, якой я хацела пазбыцца. Імі — гэтымі першымі радкамі — я, здаецца, і наклікала тую прыгоду, што здарыцца са мной у пераднавагоднім Полацку: вызваліўшыся ад дзіўнай сілы над людзьмі, я сама патраплю ў пастку. Але яшчэ нічога не ведаючы пра небяспеку гэтых першых радкоў, я набірала ў букінісце стос доўгачаканых кніг і ехала ў свой пакойчык у Лошыцы. У тыя дні я канчаткова развітвалася з магіяй, хай сабе і стыхійнай. І пераходзіла ў свет духаў.

У свеце духаў я шукала тую, ад чыйго імя я змагу напісаць кнігу. Кагосьці безразважнага і даверлівага. Трошкі неўважлівага. Няўпэўненага ў сабе і негрунтоўнага. Свайго антыпода. Чалавека, які, не вагаючыся, паддаваўся б чужой сіле. І мог бы прамаўляць тое, на што я — зухаватая і рашучая — была не здатная.

І вось у той самы час, калі я — смелая і адважная — у поўнай асалодзе, на раніцу пасля свайго першага Новага году ў Менску, разбіралася з ідэямі Ніцшэ, седзячы ў сваім здымным пакойчыку, абклаўшыся яго “Эсэ Хомо”, “Заратустрам” і “Па той бок дабра і зла”, зазваніў тэлефон. Сіплы старэчы голас сказаў мне тыя злавесныя словы пра блізкую смерць — “году не міне, а цябе ўжо не будзе на свеце” — і ўпершыню ў жыцці нешта надламілася ў мяне ўнутры: мне стала страшна.

Пазней я доўга разважала пра прыроду гэтага страху: чаму менавіта гэты праклён так мяне напалохаў — калі раней я сутыкалася штодня з нашмат горшым, і толькі смяялася з таго?