Анатоль Бароўскі - Пякельны рай

А ён круціцца, як убарцкі ўюн. Праца гарыць у яго руках — вокам не паспееш міргануць, а скрынка поўная ўжо. Адна за адной — цэлая гара аж пад столь вырасла. Працуе Зміцер Кісялёў у пальчатках — старых, дзіравых. У капелюшы з шырокімі палямі. Проста люба глядзець на яго. Здаецца, даручы яму любую складаную работу — і ён выканае яе бездакорна і хутка. Як бы паміж іншым, зноў жа — як гуляючы.

— Мо перакурым, Кіселькін? — пытаюся ў яго, заўважаючы, што на лбе выступілі кроплі поту. — Закрываемся раней часу.

— Ты што?! — спалохана глядзіць на мяне сябар і шэптам пытаецца: — Ты хочаш, каб яны разнеслі наш ППШ? Нас жа на дробныя шматкі разарвуць...

Вось і дагадзі яму. Падбі на добрае, дык яшчэ і абмацюкае на чым свет стаіць. Не патыкайся цяпер да яго — гарачы, як кацёл з парай. І вясёлы, і адчайны адначасова.

«От добра, што не робяць перапынак, — чую радасны мужчынскі задаволены голас-сігнал — чацвёртага чалавека ў чарзе, — а то трэці раз прыходжу і не магу здаць — то зачынена, то тары няма... Хай жа пашанцуе сёння, а то цягацца з тымі бутэлькамі туды-сюды...»

«Пусціць мяне хоць жонка пераначаваць сёння ці зноў застануся на лесвічнай пляцоўцы?.. Во пакаціўся дык пакаціўся па жыццёвых прыступках, тваю маць... А некалі ж шапкі перада мною здымалі, ёлкі-маталкі, казлы брыдотныя... Мог пасадзіць любога, а мог і памілаваць. Калі добры хабар давалі...»

«...тваю маць, хто спі... апошнія грошы? Ці не Кацярынка, сволач такая, як пада мной ляжала... Я ж ёй, падлюцы, хавальнік раздзяру...»

Я зноў адключыўся ад людскіх тайных і брыдкіх думак. Чаму ў іх столькі злога і агіднага? Няўжо так вытравіліся мазгі? Няўжо ўсё жыццё чалавека — гэта дробязныя клопаты, неўладкаванасць, пастаянная патрэба нешта знайсці, прабіць, купіць, дастаць? Ці для гэтага створаны чалавек? Кара на яго такая наслана за адрачэнне ад Бога?

Чаму ў людзей шмат зла? І кожнае, хаця і малое зло, нараджае новае, яшчэ большае. Як вучыць Ойча? «Не адказвайце злом на зло ці мацюкамі на мацюкі, наадварот, бласлаўляйце, ведаючы, што вы для таго закліканы, каб наследаваць бласлаўленне. Таму што хто любіць жыццё і хоча бачыць добрыя дні, той стрымлівае язык свой ад зла і вусны свае ад зларадных прамоў — таму ўхіляйся ад зла і рабі дабро, шукай міру і імкніся да яго...»

Якая ж усё-ткі складаная істота ці стварэнне — Чалавек!

І які ж ён у той жа час безабаронны і кволы...

— Усё, панове-спадары! — падняў угору рукі напарнік. — Засталося тры скрынкі. Адзін-два чалавекі... А астатнія прыходзьце заўтра. Прабачце, даражэнькія, ну няма ў што ставіць — не за пазуху ж мне іх піхаць.

— Ды што гэта за бардак такі, ё... тваю маць! — крычыць мужчына з чаргі брудныя словы ў наш адрас. — З чорнага ўвахода дык вы прымаеце любога. Вось так і нажываюцца на нашых мазалях. Міліцыю сюды, хабарнікі, алкаголікі!..

Цікава было б уключыць паралель, але я не рабіў гэтага. Як і не пасылаю балячку на язык таго злога чалавека — няхай выгаварыцца, няхай накрычыцца, мо і лягчэй стане чалавеку. Баліць жа, і зразумець яго па-добраму можна...

Вось і рабі добрае людзям. Ідзеш, як кажуць, насустрач працоўным масам, а яны табе за тваё дабро...

Натоўп загудзеў не як пчаліны вулей, а шэршневае дупло — пагрозліва, злосна, агрэсіўна: вось-вось шэршань, здаецца, куляй стрэліць у лоб і ўвап'ецца вострым джалам... Той жа дзяцюк замахнуўся бутэлькай з-пад «Агдама», і я ледзьве паспеў думкава схапіць яго за руку — папусціў бы ў Кісялёва, які стаяў адкрыты для пляўкоў і брудных слоў.

Я ж нічога не чуў — выключыўся зусім. Толькі слухаў плёскат хваль Адрыятычнага мора. Потым — пошум палескага бору, верхавін высозных сосен.

І для мяне ўжо нічога не існавала навокал. Нават напарнік адплыў некуды ў шэрае бяздонне — толькі мора і бор, цішыня і спакой...

— Ты што, ачмурэў? — катурхае мяне ў грудзі Змітрок, просіць вярнуцца ў рэчаіснасць, зазірае ў вочы, спалохана дамагаецца дазнацца прычыну майго здранцвення — пэўна, думаў, што людскі натоўп адмоўна паўздзейнічаў на мяне і таму спалохаўся. — Што з табою, Антон? Прачніся. Усё ўжо ціха і спакойна. Я іх супакоіў, мірна ўсё абышлося...

— Што — «абышлося»? — я рабіў выгляд, што нічога не разумею, падстройваўся пад яго, каб развеяць яго думкі пра мяне, пра тое, што яму здалося-падалося...

— Уціхамірыўся ў рэшце рэшт бунт здатчыкаў посуду. Ім жа вечна не дагодзіш. Заўсёды мы вінаватыя. А што зробіш, калі не хапае той тары, скажы, шаноўны спадар, што?

— Нічога, — кручу адмоўна галавой, як ачомваюся ад нейкага наслання. — Няма тары-растабары, дзень ляжы — гуляй на нарах!