Мікола Цэлеш - Хмары над Бацькаўшчынай

Краж. Тут: старая магутная сасна. Кілёмэтры за паўтара, праўда, сінела смуга маладога сасоньніку, сярод якога вылучаліся й старыя магутныя кражы . Партыйны таварыш.

Кроквы. Апоры страхі. Страха яе дзе-нідзе правалілася, і, як рэбры абгладанай ваўкамі жывёлы, тырчэлі кроквы і латы. Курылка.

Крут.Тут: вугал. Заяц пад прамым крутам ірвануўся ўбок і мячом пакаціўся па грэбню ўзгорка. Партыйны таварыш.

Кры́жна.Крыжанка, крыжань. Вадаплаўная птушка сямейства качыных. Выбухалі трывожным крыкам на выгарах спалоханыя лісам ці ваўком крыжны ... Хмары над Бацькаўшчынай.

Крыміна́л. Тут: асуджаныя па крымінальнай справе. Кузьма добра ведаў, што ў няволі крыміналу лепей, ніж палітычным. «Янка сеяў -- людзі жалі».

Кры́нка.Збан. Паднёс да роту крынку і гвалтам уліў ёй глыток вільгаці. У імя догмы.

Кула́к. Міраед. У савецкі час -- заможны, спраўны гаспадар, залічаны ўладай да ворагаў народа. Адно зьдзекі з народу нашага: былі нацдэмы -- вучняў забіралі ў турмы, а цяперака кулакі -- высылкі ў сібірскую немарач... У імя догмы.

Кулдыя́чыць. Гаварыць нявыразна, неразборліва. Поп бегаў кругом нас, задзіраў галаву і кулдыячыў , як індык. Курылка.

Кулёк. Мужчынская верхняя вопратка прамога пакрою з сукна або паўсукна без падкладкі (вядома больш на Віцебшчыне й Магілёўшчыне). На ім быў шэры кулёк з сукна хатняга вырабу, якія ў нас насілі тады, як мелі права браць воўну ад сваіх авечак для хатніх патрэб. Вярнуўся чалавек.

Ку́ля(польск.). Тут: зямны шар. Хіба тут, у гэтай бяздомнай птушцы, не відавочны намёк на пралетарскую клясу, вясковую беднату й ліквідацыю прыватнай уласнасьці на аднэй шостай зямной кулі ? «Янка сеяў -- людзі жалі».

Ку́ндаль(польск.). Сабака. Жыву на правох кундаля : захоча -- пакіне, не захоча -- скажа «пайшоў вон!»... Пёрка й іншыя.

Ку́паКуча. Асьцярожна згарнуў сшыткі да купы і недзе схаваў, падалей ад вачэй людскіх. У імя догмы.

Купава́ць(польск.). Купляць. Грошы мне няма адкуль браць, каб купаваць розныя рэчы на кірмашах. Пернікавае сэрца.

Ла́ты. Жэрдкі, прымацаваныя ўпоперак крокваў. Страха яе дзе-нідзе правалілася, і, як рэбры абгладанай ваўкамі жывёлы, тырчэлі кроквы і латы . Курылка.

Лаху́дра. Неахайны, апушчаны чалавек. А ну, адчыняй там, кулацкая лахудра ! Дзікі вецер.

Ле́ра.Ліра. Даўнейшы народны беларускі струнны музычны інструмант з клавішамі і корбай. Ляпей жабрачы лёс, у рукі кій, за плечы торба; ляпей страха нябёс, бясконцы шлях і леры корба. Партыйны таварыш.

ЛесБел. Орган дзяржаўнага кіраваньня лясной гаспадаркай БССР. Плян нарыхтовак лесу нашы бюракраты склалі, у Маскве зацьвердзілі й перадалі ЛесБелу для выкананьня, а пра тое, што няма каму й няма на чым вывезьці лес, забыліся... Партыйны таварыш.

Лётнішча(польск.). Аэрадром. Ня ведаю, дзе цяпер сям’я. Жыла тут недалёка, на лётнішчы . «Янка сеяў -- людзі жалі».

Лі́тня.Рудня, рудніца. Невялікі завод, дзе выплаўлялі жалеза, медзь, чыгун. Паўстанцы Кастуся Каліноўскага ўрахумілі закінутыя дзьве літні , у якіх выраблялася зброя... Першыя цаглінкі.

Лі́штва. Драўляная планка. Піліп павёў позіркам па ліштве сваёй дубальтоўкі і потым націснуў на язычок курка. Воўчым сьледам.

Лонка(польск.). Луг. А я ведаю такія цудоўныя мясьціны: лес, рэчка, як люстэрка, лонка з краскамі!.. Пёрка й іншыя.

Макі́тра.Макацёр. Гліняная пасудзіна, вузкая ўнізе і шырокая зьверху, у якой звычайна труць мак, ільняное і канаплянае семя. У слоіках ды макітрах ляжала масла ды сыры. У імя догмы.

Ма́па(польск.). Геаграфічная карта. Прытока гэтая паказаная толькі на самых падрабязных мапах... Летапісная Няміза.

Мех. Тут: прыстасаваньне для нагнятаньня паветра ў кавальскім горне. Потым, калі мех пачне ямчэй разьдзімацца, вуглі разгарацца... Курылка.