Вінцэсь Мудроў - Багун

Сабраўшы сілы, Іван павярнуўся на бок, ложак ціха рыпнуў, і гаворка на кухні аціхла.

— Сьпіць, — шапатнула маці, адгарнуўшы фіранку. — Тры ночы гарэў... раніцою толькі тэмпэратура спала. Пацеў жа — аійо! Не пасьпявала прасьціны мяняць. — Маці ўздыхнула, і голас ейны набыў пагрозьлівае адценьне. — Выправіўся... з п’янюгам гэтым... Лябёдчыха казала — з мосту зваліліся. Дзіва што... Вочы заліўшы, куды хочаш увалісься.

— Гэта ж мая Люська ўчора ў клюб хадзіла, — ледзь чутна прагугніла Пятроўна, падладжваючы свой зьвяглівы голас да матчынага шэпту, дык там Мішка Раднёнак, што на малакавозцы робіць, пра Лябёдку расказваў. Казаў, езьдзілі зь ім аж у Велікарусію. Лябёдка тамака матацыкл у кустах кінуў. Паўдня шукаў, пакуль знайшоў. А потым мальцу нейкаму гарэлку вазілі.

— Гэта, відаць, шофэру, які іх прывёз, — прамовіла маці, адчыніла дзьверы, і Пятроўна, грукнуўшы ўслонам, запытала: — Ну што, пасунем?

Маці зь Пятроўнай выйшлі з хаты, а Іван, пазяхнуўшы ў жменю, кульнуўся на жывот і ў той жа міг заснуў. Спаў ён нядоўга і абудзіўся ад зыкаў, што даляталі з прысенку.

— Не пушчу! — грымеў, зумкаючы ў даёнках, матчын голас, і ў адказ ёй нехта прастуджана і басавіта паўтараў: — Па справе... гасьцінец перадаць... — Хвіліну ў прысенку зацята барукаліся, здушана крахталі, на падлогу звалілася даёнка, і прастуджаны бас прасіпеў: — Ды ня зьем я яго, халера!

Дзьверы адчыніліся, пачуўся сіплы кашаль, і толькі па гэтым кашлі пазнаў Іван таго, хто шчаміўся ў хату.

— Ну, падлюка, глядзі... Зараз участковага паклічу! — пакрыўджана вымавіла маці, а яшчэ празь імгненьне падчэпленая брылём моташлема фіранка памкнулася ўглыб сьвятліцы.

— Панавешвала тут, — буркнуў Лябёдка, блытаючыся ў фіранцы, а выблытаўшыся і ўбачыўшы Івана, зьняў з галавы шлем і вінавата пасьміхнуўся. — Ну як ты? — голас Лябёдкавы быў дарэшты зьнявечаны прастудай.

— Нічога, — адказаў Іван, кіўком галавы запрашаючы госьця прысесьці на ложак.

— Ледзь прарваўся, — Лябёдка зірнуў у бок уваходных дзьвярэй, уздыхнуў і, ссунуўшы коўдру, сьцярожка прысеў на край пасьцелі: — Дык, кажаш, нічога?

— Нічога, — паўтарыў Іван і ў сваю чаргу запытаўся: — Як нага? Баліць?

— На мне, Ваня, як на сабаку — на другі дзень загойваецца. Вось толькі глытка ные, — левая Лябёдкава рука кранулася вафэльнага ручніка, якім была абкручана шыя, а правая скамечыла вушанку, якая ляжала на каленях.

Іван пазнаў сваю шапку.

— Во, шапка твая, — усхапіўся Лябёдка, — забыўся тады ў бабулі. Я ж зь Берасьцянкі еду. Завёз Мар’яне падсьвінка ды сто рублёў грошай даў. Добрая бабуля... Пра цябе спытвала. Даведалася, што хворы, дык забедавала. Во! — сябрук таропка выцягнуў з кішэні слоік з-пад гарчыцы, — мёду табе перадала... лякуйся.

Іван расчулена шморгнуў носам і, памаўчаўшы, запытаў:

— Дык я што... ну там, на дарозе, зусім вырубіўся?

— Вырубіўся, — кіўнуў Лябёдка. — Я цябе два кілямэтры на сабе цягнуў. Цягну, а ты мяне за вуха кусаеш ды просіш гарачую ваду адключыць. Трызьніў, напэўна. Добра яшчэ, невельскія хлопцы на ЗІЛе падвярнуліся. Да самай хаты давезьлі. Мы на заўтра ў Невель езьдзілі. З Раднёнкам. Пару пляшак паставілі, потым яшчэ ўзялі. Думаю во ў Невель падацца... Хлопцы тыя паабяцалі ў тэлеатэлье ўладкаваць. Так што, магчыма, хутка ў горад перабяруся. Хопіць ужо бычкоўскую гразь таўчы.

Лябёдка закашляўся, роспачна чхнуў, выцер нос ражком уціральніка, які спавіваў шыю. Пару хвілін яны маўчалі, потым Лябёдку зноў пачаў біць кашаль, і ён, прыкрыўшы далоньню рот, падняў з падлогі матацыклетны шлем.

— Ну што, Ваня... пайду, — вырвалася зь Лябёдкавай грудзіны, — а то мяне таксама дрыжыкі бяруць.

Калі за Лябёдкам зачыніліся дзьверы, Іван пакруціў у руках слоік і нечакана заплакаў. Ён і сам ня мог зразумець — адкуль зьявіліся гэтыя сьлёзы, што завілымі раўчукамі зьбягалі па скронях, і кот Барыс, які сядзеў на печы, са зьдзіўленьнем пазіраў на яго, сьвецячы ў паўзмроку сваімі зялёнымі вачыма.

Кульнуўшы чарку гарэлкі і агораўшы талерку гарачай капусты, кандыдат філялёгіі Іван Барсучонак здаволена адрыгнуў і, пад стоенае жончына буркаценьне (“Талерку ніколі за сабой не памые”), падаўся з кухні. На двары згасаў суботні адвячорак, сківіцы раз-пораз крывіў адчайдушны позех; Іван ужо гатовы быў плюхнуцца на канапу, ды тут у вітальні зазваніў тэлефон і жонка — яна якраз узялася мыць бялізну — зь недарэчным спалохам крыкнула:

— Міжгорад!