Барыс Пятровіч - Спачатку была цемра

Аднак краты між паверхамі ніякім чынам не перашкаджалі мужчынам трапляць да жанчын і наадварот. Тым болей удзень у двары дазвалялася прагульвацца разам. А таму сэкс сярод гэтых напаловучалавекаў быў ці не галоўнаю забаваю. А можа, і адзінаю даступнаю ім радасцю. Дэбілы, алігафрэны, калі ім край была патрэбная жанчына (а казалі, у некаторых з іх мужчынскі пачатак дамінуе ў такім стане), лезлі да сясцёр, накідваліся на іх, хапалі за грудзі… распраналіся, бегалі голыя, трэслі сваімі чэлесамі… ананіравалі проста на калідоры…

Сёстры ды санітары стаміліся змагацца з гэтым. А таму заплюшчвалі вочы, не зважалі на «любоў» між насельнікамі інтэрната — хай цешацца, абы цішэй было. Дзяўчаты, маладыя жанчыны-алігафрэнкі ці не штогод зацяжарвалі. Іх забіралі ў радзільню на колькі тыдняў, а потым прывозілі назад, без дзяцей — бо немаўлят адразу ж адпраўлялі ў дзіцячыя дамы-яслі.

Славіку нават глядзець на такія сцэны, якія разпораз узнікалі ў калідоры, у незачыненых удзень палатах, было агідна. Брыдотна. Калі ён чуў наперадзе характэрнае мужчынскае «ха-а, ха-а, ха-а!» і жаночае «ай-яй…», разварочваўся і вяртаўся ў сваю палату. Ён разумеў, што нават назіраць за тым непрыгожа, некультурна, а не тое што рабіць адкрыта, разумеў, хоць размовы на гэтую тэму ўсе пазбягалі. Славік проста давяраў, аддаваўся сваім пачуццям: яму было бязмежна гідка і сорамна, сорамна і гідка: усё ж былі гэта не бяздумныя жывёлы, а якія-ніякія людзі… Хоць і адчуваў, што недзе глыбока ў ім жыве цікавасць да ўсяго падобнага, тая цікаўнасць, што некалі заваблівала яго і іншых хлопцаў сачыць за дзяўчынкамі, якія купаліся і бегалі выкручваць свае трусікі за кусты, і цяпер прымушае торгацца сэрца ад вызірнулага з-пад белага халата аголенага калена адной медсястрычкі…

6.

Славік вяртаўся да жыцця даволі хутка. Праз нейкія два месяцы ён ужо адносна добра хадзіў і мог падтрымаць любую размову, хоць сківіцы ягоныя паранейшаму зводзіла сутарга, і ён пачынаў нібыта заікацца. Але яму яшчэ не хапала словаў, каб выказаць свае думкі, прычым некаторыя слоўцы ўсплывалі з памяці, і ён ужываў іх, цалкам не ведаючы дакладнага значэння, а на назвах некаторых прадметаў і рэчаў «тармазіў» і запінаўся, згадваючы іх.

І тады ён пачаў чытаць. Дзіўна, але літары, лічбы і іх значэнне ён памятаў, і вучыцца нанава яму не давялося. Аднекуль ведаў, што «А» — гэта «а», а «Б» — «б» і гэтак далей. Станіслаў Сцяпанавіч ухваліў ягоную прагу да чытання, ніколькі не здзівіўшыся, што ён умее:

– Чалавек, які аднойчы навучыўся ездзіць на веласіпедзе альбо граць на гітары, ніколі не развучыцца рабіць гэта, — сказаў ён, — і праз дзесяць, і праз пяцьдзясят гадоў ён сядзе — і паедзе, возьме — і заграе… бо некалі пераадолеў ужо страх пачатку, бо памяць мышцаў больш жывучая, чым нават памяць мозгу… Чытай — гэта для цябе самы лепшы шлях набрацца словаў, патрэбнай інфармацыі. Толькі не злоўжывай пакуль, не перанапружвайся…

Славік жа чытаў шмат і ўсё запар, што ні трапляла на вочы: газеты, часопісы, кнігі — быццам бы наталяўся, насычаўся ведамі. Праўда, у кнігах незразумелыя словы сустракаліся яшчэ часцей, чым у гутарках. Тады Станіслаў Сцяпанавіч прынёс яму з дому «Тлумачальны слоўнік», і стала лягчэй.

Тым часам Станіслаў Сцяпанавіч пачаў заходзіць з размовамі да яго ў палату ўсё часцей. Славік палюбіў гэтага доктара і стаў таксама падоўгу прападаць у ягоным кабінеце на першым паверсе, дзе было шмат кніжак і часопісаў. Апроч медыцынскіх выданняў, каб скрасіць сабе вясковае жыццё, Станіслаў Сцяпанавіч выпісваў на інтэрнат расейскія часопісы «Наука и жизнь», «Техника — молодёжи», «Вокруг света»... Станіслаў Сцяпанавіч усё стараўся далікатна выпытаць у Славіка, што ён памятае, якія сняцца сны, і ласкава называў цёзкам, бо некалі і яго маці называла гэтак. Радаваўся за Славіка, што запомніў і не забыўся, як упершыню ачуўся і ўбачыў яго ды Сашку, і прасіў зазіраць далей у памяць, запамінаць і пераказваць яму ўсё, што ўсплывае, асабліва імёны і прозвішчы.

– Гэта дапаможа нам знайсці тваіх родных, — казаў Станіслаў Сцяпанавіч, спакойна і павольна, бы тлумачыў малому, — яны, безумоўна, цябе таксама шукаюць і хвалююцца… У цябе была сур’ёзная траўма галавы. І не толькі… Думаю, ты гэта ўжо ведаеш. Некалькі гадоў ты праляжаў без прытомнасці.

– А што здарылася? Гэта была аварыя? Я нічога не памятаю…

– Я магу сказаць толькі тое, што запісана ў гісторыі хваробы. Цябе знайшлі ў лесе, пры дарозе. Моцна збітага, пакалечанага... Нейкі хлопец выпадкова ўбачыў цябе пад кустом. Амаль год ты праляжаў у Мінску, у бальніцы, а потым трапіў да нас. Цяпер у цябе амнезія — посттраўматычная страта памяці. Звычайная рэч пры такіх цяжкіх пашкоджаннях... Таму я раю табе, дарагі цёзка, усё, што ўспомніш, запісваць. Ты ж і пісаць умееш, так? Добра… Гэта варта рабіць, каб не перагружаць слабую яшчэ галаву. Ды і пісанне развівае і пашырае памяць. Вось табе ручка і блакнот. Пішы сюды ўсё, што ўспомніш… Усё.