Валянцін Блакіт - Шануй імя сваё

Кунцэвіч глянуў дапытліва, трохі насмешліва, хацеў нешта сказаць, але прамаўчаў. Павагаўшыся, сеў на прапанаванае крэсла, па звычцы паклаўшы на калені свае цяжкія агрубелыя рукі. Яшчэ раз глянуў дапытліва, падміргнуў паблажліва, загадваючы вачыма: то давай-давай, слухаю...

Было падобна, што на самай справе ён ведае і зараз намерыўся выпрабаваць яго, Лазовіка. Івана Віктаравіча кінула ў пот. «Але адкуль мог даведацца стары? — свідравала думка.— Мо па тэлефоне сказалі Радзевіч ці Чыжэўская? Маглі пазваніць учора вечарам ці сёння зранку... Гэта б і добра было, каб стары пачуў не ад яго, падрыхтаваўся...»

— Ну дык што там, Іван?

I Лазовік адчуў, што ў яго стала дранцвець усярэдзіне. Было такое адчуванне, быццам вось-вось давядзецца ступіць у ледзяную ваду — аж дух займала. Трэба было нешта гаварыць, а патрэбныя словы прапалі, тыя ж, што круціліся бязладным роем, зараз здаваліся нетактоўнымі, недарэчнымі...

Маўчанне, між тым, рабілася няветлівым, нават гнятлівым.

Лазовік, нарэшце, сабраўся з духам і пачаў здалёк — пра дружную і раннюю вясну, незвычайна цёплую для сакавіка пагоду. Добра, што ёсць на свеце гэтая на ўсе выпадкі жыцця тэма-выручалачка!

Кунцэвіч сядзеў засяроджаны, для прыліку слухаў, а сам гадаў: якую ж задачку зараз падкінуць? Паклікалі, вядома, не для таго каб пагаманіць пра вясну ды пагоду. Гэта толькі запевачка... А задачку, па ўсім відно, падкінуць няпростую: калі начальства пачынае паддобрывацца, абходжваць, як паненку, значыць, яму нечага ад цябе трэба, значыць, чакай непрыемнасцей... Во зараз падсуне яшчэ гектараў пяцьдзесят цукровых буракоў — і чухай патыліцу, круці-выкручвайся, паважаны таварыш Кунцэвіч. Здурэць можна — куды ўжо тыя буракі! I так, лічы, па гектару на бабу выходзіць. Не-е, нізашто! Hi гектара, ні соткі! Нізашто!.. Усё спланавана, кожны кавалачак зямлі на ўліку... А мо і не пра буракі будзе прасіць? Мо ў раёне план па мясу не складваецца... Выручай, скажа, прадавай бычкоў у лік другога квартала... А больш ты нічога не хацеў?! Што гэта, зрэшты, браце мой, за парадак: гарыць план па раёне — зладзіліся да Кунцэвіча: здавай, Кунцэвіч, выручай, Кунцэвіч. А ў якую капеечку ўсё гэта вылятае Кунцэвічу — хто думае?! Досыць! Кунцэвіч выканаў і перавыканаў, колькі мог, свой план, Кунцэвічу відней, калі і што прадаваць. Во, хай Сурміла свой план выконвае. А то як залезе на трыбуну — ого, які зух, а цяперака...

Ён сачыў за Лазовікам сваімі хітрымі выцвілымі вачыма, рыхтаваўся энергічна пярэчыць, пратэставаць, разам з тым... памалу прывыкаў, што ў яго, мусіць, не хопіць ні настойлівасці, ні сумлення адмовіць Івану, калі той хораша папросіць. Плакалі, пэўна, твае бычкі, таварыш Кунцэвіч... Ну і халера з імі — трэба ж выручаць... Мусіць, прыпякло, калі просяць. I начальству бывае нясоладка, дастаецца на арэхі, яшчэ як дастаецца...

— Ды не круці ты, не пятляй, як заяц, прама кажы...

Лазовік і сам разумеў, што гуляць з Кунцэвічам у жмуркі — несур’ёзная забаўка, стары на метр у зямлю бачыць, аднак язык не паварочваўся сказаць... А мо пакуль што нічога не гаварыць? Папрасіць, каб зайшоў пад вечар... Тым часам будуць гатовы разлікі, пакажа іх Радзевічу, збярэцца бюро — мо і патрэба адпадзе...

— Аляксей Сцяпанавіч, давайце адкладзём гутарку да вечара...

Ды не-е-е, браце мой! У мяне часу няма сноўдацца без дзела да вечара. Гавары ўжо, калі паклікаў...

Лазовік добра ведаў Кунцэвіча — сапраўды, чакаць да вечара ён не будзе і, увогуле, не выйдзе нізашто з кабінета, пакуль не даведаецца.

— Аляксей Сцяпанавіч...— і запнуўся, спалохаўшыся свайго голасу.

— Без цябе ведаю, што Аляксей Сцяпанавіч!..— нахмурыўся Кунцэвіч.— Кінь, браце мой, гэтыя свае дурныя заласкі — я табе не паненка якая...— Паглядзеў хітра. — Ды можаш ты, урэшце, сказаць па-чалавечы? — I падахвоціў: — Трэба — значыць, трэба...

Лазовік разумеў, што ўхіліцца ці перанесці на потым гэтую дужа непрыемную размову ўжо немагчыма, і паніклым голасам сказаў:

— Тут плануецца аб’яднаць вас з «Гігантам»...— і, сам таго не жадаючы, схлусіў: — Але не ўсё яшчэ вырашана...

— I ўсяго толькі? — здзівіўся Кунцэвіч. Адчувалася, да яго не адразу дайшоў сэнс гэтага аб’яднання, але не прайшло і некалькі секунд, як твар яго стаў змрачнець.— Аб’яднаць нас з Сурмілам, кажаш?..

Цяпер, калі сказана галоўнае, Лазовік адчуў невялікую палёгку.

— Калгасік у вас маленькі — усяго тры з паловай тысячы гектараў... Ды і «Гігант» — таксама...— зноў запнуўся, злавіўшы сябе на прыкрым: а гаворыць жа чужымі словамі...