Патрык Зюскiнд - Парфума

Так, ён быў Вялiкi Грануй! Менавiта цяпер гэта стала ясна. Ён быў iм, як калiсьцi ў самазакахальных фантазiях, так i цяпер -- у жывой рэальнасцi. У гэты момант ён перажыў найбольшы трыумф свайго жыцця. I жахнуўся.

Ён жахнуўся, бо нi секунды не змог iм нацешыцца. У гэты момант, калi ён выйшаў з камеры на залiты сонцам пляц, надухмянены парфумамi, якiя ўнушаюць людзям любоў, парфумамi, над якiмi ён працаваў два гады, парфумамi, якiх ён прагнуў усё жыццё... у гэты момант, калi ён бачыў i чуў носам, што людзi не могуць яму супрацьстаяць i што водар, захлёстваючыся, як пятля аркана, прыцягвае да яго людзей,-- у гэты момант у iм зноў паднялася ўся агiда да людзей i атруцiла яго трыумф настолькi, што ён не адчуваў не толькi нiякай радасцi, але нават нiякай заадаволенасцi.. Тое, чаго ён заўсёды так палка хацеў, а менавiта, каб яго любiлi iншыя людзi, у момант поспеху стала яму невыносна, бо сам ён не любiў iх, ён iх ненавiдзеў. I раптам ён зразумеў, што нiколi не знойдзе задавальнення ў любовi, але толькi ў нянавiсцi сваёй да людзей i людзей-- да сябе.

Але ягоная нянавiсць да людзей не атрымала водгуку. Чым больш ён ненавiдзеў iх у гэтае iмгненне, тым больш яго абагаўлялi, бо нiшто ў iм не ўспрымалася iмi як iсцiна, акрамя прысвоенай аўры, акрамя араматычнай маскi, крадзенай духмянасцi, а яна i на самай справе была вартая абагаўлення.

Цяпер ён быў рады ўсiх iх сцерцi з улоння зямлi, гэтых тупых, смярдзючых, эратызаваных смердзюхоў гэтак сама, як тады, у краiне ягонай душы, чорнай, як варонiнае крыло, яму хацелася сцерцi ўсе чужыя пахi. I ён хацеў, каб яны заўважылi, як ён iх ненавiдзiць, i каб яны адказалi ўзаемнай нянавiсцю на гэта адзiнае сапраўднае пачуццё, якое яму калi-небдзь выпадала, i, са свайго боку, былi б радыя сцерцi яго з улоння зямлi, што яны спачатку i мерылiся зрабiць. Ён хацеў раз у жыццi распрануцца. Раз у жыццi яму захацелася стаць такiм, як iншыя людзi, i вывернуць сваю нутрыну: як яны агалялi сваю любоў i сваё дурное шанаванне, так ён хацеў агалiць сваю нянавiсць. Ён хацеў адзiн раз, усяго адзiн толькi раз, быць успрынятым у сваёй сапраўднай сутнасцi i атрымаць ад людзей водгук на сваё адзiнае сапраўднае пачуццё -- нянавiсць.

Але нiчога з гэтага не атрымалася. З гэтага i не магло нiчога атрымацца. Ён жа быў замаскаваны найлепшымi ў свеце парфумамi, а пад гэтай маскай у яго не было твару, не было нiчога, апрача татальнай адсутнасцi паху. I тут яму раптам зрабiлася нядобра, бо ён адчуў, як зноў падымаюцца туманы.

Калi тады ў пячоры, у сне, у сэрцы, у яго фантазii раптам паднялiся туманы, жахлiвыя туманы яго ўласнага паху, якi нельга было ўспрыняць нюхам, бо ён меў iншую прыроду. I як тады, ён адчуваў бясконцы жах i страх i падумаў, што вось-вось задыхнецца.

Але цяпер гэта было не сном, не мрояй, а голай рэальнасцю. I ён не ляжаў адзiн у пячоры, а стаяў на пляцы на вачах у дзесяцi тысяч чалавек. I цяпер тут не дапамог бы крык, якi разбудзiў бы i вызвалiў яго, i не было дарогi назад у добры, цёплы, выратавальны свет. Бо гэта тут i цяпер было светам, i гэта, тут i цяпер, было яго спраўджаным сном. I ён сам гэтага так хацеў.

Жахлiвыя смярдзючыя туманы ўсе падымалiся з бяздоннай багны ягонай душы, пакуль народ вакол яго стагнаў, знемагаючы ў нястрымных пахатлiвых сутаргах. Да яго бег нейкi чалавек. Ён ускочыў з самага пярэдняга раду трыбуны для ганаровых гледачоў так iмклiва, што яго чорны капялюш звалiўся з галавы, i ў чорным сурдуце праляцеў праз эшафот як воран альбо анёл помсты. Гэта быў Рышы.

Ён заб"е мяне, падумаў Грануй. Ён -- каго не ўвяла ў зман мая маска. Ён не дасць сябе ашукаць. На мне -- пахi яе дачкi, гэты доказ неабвержны, як кроў. Ён павiнен пазнаць мяне i забiць. Ён павiнен гэта зрабiць.

I ён працягнуў рукi, каб прыняць у абдымкi анёла, якi звалiўся на яго. Яму ўжо здавалася, што ён адчувае ўдар мяча або кiнжала, гэты добрасны ўдар у грудзi, адчувае, як лязо рассякае ўсе араматычныя кальчугi i смярдзючыя туманнасцi i пранiкае ўсярэдзiну яго халоднага сэрца -- нарэшце, нарэшце ў яго сэрца нешта, нешта iншае, чым ён сам. Ён амаль ужо адчуваў збавенне.

I што ж? Рышы ляжаў у яго на грудзях, як анёл помсты, але ўражаны, жаласны, хлiпкi Рышы, i абдымаў яго рукамi, проста-такi чапляўся за яго, быццам не знайшоў iншага прыстанку ў моры дабрадайнасцi.Нiякага вызваленчага ўдару мяча, нiякага ўколу ў сэрца, нават нiякага праклёну або хоць бы крыку нянавiсцi. Замест гэтага мокрая ад слёз шчака Рышы прылiпла да яго шчакi, а дрыготкiя губы цягнулiся да яго з вiскам: "Даруй мне, сыне мой, мой дарагi сыне, даруй мне!"

I тут усё пабялела ў яго ў вачах, а знешнi свет стаў чарней чорнага. Туманы, якiя не знайшлi выйсця, злiлiся ў бурлiвую вадкасць, як закiпелае малако, калi падымаецца з-пад пены. Яны захлiснулi яго, з нязноснай сiлай нацiснулi на ўнутраную абалонку ягонага цела, але iм не было куды прасачыцца. Яму хацелася бегчы, дзеля Бога бегчы, але куды.... Яму хацелася лопнуць, выбухнуць, каб не захлiснуцца самiм сабою. Нарэшце ён упаў на зямлю i самлеў.