Кузьма Чорны - Выбраныя творы

Яны, паставіўшы спектакль, начавалі ў Хартонаўцы і ішлі дамоў.

Яшчэ здалёк Амельку пачуліся вясёлыя песні і крык:

- Міхась, э-ээ!.. Рыла суконнае, перавозь!.. О-о-э-э!..

Амелька выскачыў з будкі і стаў адвязваць паром. Мокрая, раскудзеленая вяроўка не развязвалася, і хлопцы нецярпліва крычалі:

- Скарэй, а то ўто-о-о-пім! Заснуў!.. Гэ-эй!..

- Успееце, чорт вас не возьме, - сярдзіта і весела гукнуў ім Амелька.

- А, дзядзька Амяльян! - пачуўся крык з таго берага. - Скарэй, дзядзька, не марудзь!

- Скінь порткі, дык будзеш вё-о-орткі, - весела, са смехам гукнуў другі голас.

Хлопцы крычалі, часам апошнія словы прыспеўвалі. Звонкія галасы іх рэзалі паветра і глушылі шум ветру і вады.

Амелька ўпёрся нагамі ў паром і пачаў перабіраць рукамі мокры дрот. Паром, ціха паскрыпваючы, загойдаўся на вадзе і папоўз цераз раку.

Зразу Амельку абвеяла мокрым ветрам. Ён зажмурыў вочы, ад чаго твар яго прыняў выгляд такі, як бы Амелька к нечаму прыслухоўваецца...

Яшчэ не падплыў ён к берагу, як вясёлыя камсамольцы пачалі скакаць на паром.

- Паволі, - крычаў Амелька, - патопіцеся, дурні, чаго вас дрэнчыць!

- Назад! - закрычалі яму ў адказ хлопцы.

Паром яшчэ не прыстаў к берагу, а яны ўжо ўсе былі на ім. Некалькі рук, адапхнуўшы Амельку, замітусіліся на мокрым дроце. Паром быстра, так, як ніколі, пайшоў к берагу.

- Вось чэрці, - сказаў Амелька, - усё роўна, як лукавы іх падмывае. Чаго вы гэтакія вясёлыя?

- А чаго плакаць, - адказаў яму смуглы Міколка, сын яго суседа Кастуся, - на свеце няма чаго плакаць...

І, пачакаўшы з хвілінку, закончыў:

- Каб, здаецца, трохі цяплейшая вада, дык так бы плюхнуўся і паплыў бы проці вады.

- І ўтапіўся б, - сказаў Амелька.

- Не ўтапіўся б, - адказаў рашуча Міколка.

Паром падплыў к берагу. На зямлі рабілася святлей - на небе пачала расплывацца светлая лапіна: гэта сонца хацела прабіцца скрозь хмары.

Хлопцы пасаскаквалі з парома. Міколка прыкруціў яго к слупку, і ўсе пачалі біць рукамі аб полы свае адзежы - ад сырасці і халоднага, мокрага дроту памерзлі рукі.

Амелька праверыў, ці добра Міколка прывязаў паром, і хацеў ужо лезці ў сваю будку, але хлопцы, як бы згаварыўшыся, схвацілі яго за рукі і, зрабіўшы кола, усе гуртам закружыліся.

- Пусціце, д'яблы, - крычаў Амелька, - знайшлі таварыша!

Але хлопцы зналі вясёлы гумар Амелькі. Зналі, што часта ён сам, схваціўшы дзе-небудзь на ігрышчы дзяўчыну, пускаўся з ёю ў скокі.

І яны яшчэ мацней закружыліся і зачмокалі нагамі па мокрай зямлі.

стараючыся пападаць у такт нагамі, загукаў Міколка вясёлую песню. Гурт здаровых галасоў зычна хваціў далей:

Старога Амельку раптоўна ахваціла буйная вясёласць. Ён бачыў, як хлопцы спрытна ўзляталі ўгару, ускідалі махам галавы з вачэй свае доўгія валасы і шчабяталі песню. А мокры і жывы вецер весела свістаў у вушы і вочы.

І ўжо не спрачаючыся, а з ахвотаю, ён дробна затупаў нагамі, махнуў галавою, каб скінуць з яе шапку, і, стараючыся не адставаць ад хлапцоў, загукаў разам з імі:

Далей Амелька не знаў слоў песні і, кружачыся, выкрыкваў толькі адны галосныя зыкі:

- О-а, о-а, о-а-о!

А хлопцы не пакідалі:

- Капут! - крыкнуў адрывіста Міколка, пускаючы рукі.

Кола раскідалася, і хлопцы пачалі выціраць рукавамі пот з зачырванеўшых твараў.

- Ой, замарылі, д'яблы, - сказаў, моцна сапучы, Амелька.

- Давай, дзядзька, яшчэ пагрэемся, - смеючыся, сказаў Міколка.

- Хай яго агонь спаліць, дайце адсапціся, - адказаў Амелька і моцна дыхнуў.

- Калі так, дык марш, - сказаў адзін з хлапцоў, - можа, дзядзька, маеш што дамоў перадаць?

- Я толькі што сам з дому.

- Ну, дык аставайся здароў! - закрычалі хлопцы.

- Пабольш скачы - весялейшы будзеш, - пачуўся яшчэ адзін голас.

- Не маракуй, што пакруцілі, - пачуў яшчэ Амелька адзін голас.

На апошнія словы ён аглянуўся на хлапцоў і весела, ласкава зарагатаў ім услед:

- А каб вас паляруш, каб вас!

Хлопцы пайшлі к лесу, а Амелька астаўся адзін на беразе. Ён трохі патупаў на адным месцы, паглядзеў на неба.

Там вецер нагнаў цэлыя шэрагі хмар, збіў іх у адну густую цёмную масу і закрыў ёю светлую лапіну ад сонца. На зямлі зрабілася цёмна і нудна. Здавалася, што мокрыя лагчынкі кругом на поплаве больш яшчэ сталі выпускаць з сябе густога і белага, як малако, туману.