Андрэй Федарэнка - Гісторыя хваробы

На што я спадзяюся?

Можа, як мы пажэнімся, ты зменіш трохі свае паводзіны і станеш да мяне ласкавейшай.

Чаго я баюся?

Усіх афіцыйных фармальнасцяў, звязаных з жаніцьбаю; баюся, што зраблю што-небудзь не так і табе будзе за мяне сорамна. Але калі трэба, я згодзен на любую фармальнасць.

Што я табе абяцаю?

Поўную волю, калі табе нешта ўва мне не спадабаецца альбо ты знойдзеш чалавека, якога больш палюбіш, чым мяне — у цябе астаецца поўная воля».

Ты выцерла рукі, стала чытаць паперыну. Я сачыў за тваім тварам і ўсё больш жахаўся. Не таму, што чытаў на ім насмешку ці пахвальбу, а таму, што нічога не чытаў.

— Навошта ты лічыш грошы, смешны... Хм... Вось якраз воля замужам трэба мне меней за ўсё. Як жа мы будзем жыць, калі я буду чакаць Каханага чалавека?

— Дык пакахай мяне — навошта чакаць?

— Я ўвечары скажу табе, добра? Ідзі павучы пакуль іспыт...

Зусім не так, як было перад Кушлянамі! Страшна, калі ты знайшла ў той пісаніне толькі яшчэ адну спробу зрабіць тое, што і Сяргей некалі.

Я вярнуўся ў пакой, лёг на ложак і глядзеў у столь. Побач валялася кніжка, не хацелася на яе глядзець. Прайшло гадзіны тры, тады пастукалі ў дзверы, і ты зайшла — роўна на тры хвіліны.

— А, ты вучыш? Я думала, ён тут мучыцца, думае, а ён вучыць! Ну, вучы і заходзь да мяне, а яшчэ лепш — заходзь заўтра.

— Пачакай.

— Не, пабягу — там справы...

І пабегла. Заўтра — каб не псаваць мне настрой перад экзаменам. Я ўзяў куртку, пайшоў на двор, на выхадзе зірнуў у люстра — так і ёсць, белы як сцяна. Усё знаёмае зараз наваліцца — і няма ратунку, фініш. Я павярнуўся, бягом забег на твой паверх і без стуку ўвайшоў. Ты была адна, сядзела за сталом і перабірала кіпу старых лістоў. Гэта і ёсць «важныя справы», але хай: галоўнае, я падышоў, сеў насупраць — і ўсе страхі адышлі без следу. Як гіпноз. Як п'яніцу з пахмелля трэба гарэлка, так мне трэба яе бачыць увесь час.

— Куды ты ўжо сабраўся?

— Так, гуляць. (Які я, мабыць, быў смешны! Ты ж мяне бачыш усяго як шклянога). Што, Таня?

— Вось што, Вяргейчык. Хай да восені будзе так, як ты напісаў, а там пабачым.

— Па тваім голасе, мусіць, трэба разумець: ні да восені, ні пасля восені гэта немагчыма.

— Час пакажа, давай чакаць.

— Чакаць, пакуль я цябе перастану кахаць?

— Перастанеш, дык хто будзе вінаваты?

Ты ўздыхнула, склала свае лісты ў шафу, лягла на ложак. Зноў — ноч за акном, мы — удваіх, паўгода ў жыцці як і не было.

— Таня, няўжо табе не будзе сорамна? Вось ты паедзеш, выйдзеш замуж. Па Фрэйду ўсялякае каханне цягнецца не больш двух з паловаю гадоў; пройдуць гэтыя два з паловаю гады, і табе, і чалавеку будзе брыдка спаць разам, а трэба будзе. Няўжо ты не ўспомніш і не зразумееш, што так, як ты робіш цяпер, не робіцца? Дык гэта ў лепшым выпадку, а калі ты не выйдзеш хутка замуж? Усё роўна ж знойдзецца чалавек — не такі, як я, не будзе табе баяць казкі... Ён будзе табе падабацца, і ты хочаш не хочаш... Няўжо ты не ўспомніш мяне і гэтыя паўгода?

— Хутчэй за ўсё, так яно і будзе. Я ведаю, што вяду сябе жорстка, але інакш не магу.

— Нічога не разумею!

Прыйшла Віка, села побач з табою. Мінуліся часы, калі ты хоць знешне хавала радасць, калі заходзіў хто трэці. Цяпер ты ззяеш — не будзе ж Вяргейчык гаварыць пры ёй! Назло буду. Ух, як я люблю такія хвіліны, калі злосць сядзіць, здаецца, нават у каленях і тыя пачынаюць уздрыгваць!

— Віка, у цябе хлопец ёсць? — пытаю я.

— Ёсць.

— А хутка вы пажэніцеся?

— Не ведаю, ён пакуль маўчыць, — чырванее няхітрая Віка.

Ты здагадалася, табе не хочацца, каб я пытаўся далей. Табе хочацца перавесці размову, але ж ты разумная і хітрая і здагадаешся, што я здагадаўся. Ты не толькі не перавядзеш яе, а актыўна яе падтрымаеш. Зараз скажаш: «Вяргейчык чаму пытае?..»

— Справа ў тым, Віка, — смеючыся, кажаш ты, — што Вяргейчык зрабіў мне прапанову. Я сказала, каб пачакаць да восені. Не ведаю, чаго ён пакрыўдзіўся. Ён у цябе, знаеш, чаму пытае? Думае, што на прапановы выйсці замуж бывае нейкая адмысловая рэакцыя, не такая, як у мяне.

— Усё гэта не зусім так, Віка, — пачынаю ўжо я, — а справа ў тым, што з пэўнага часу я стаў заўважаць, што захварэў. Усе свае дзеянні я раблю як у нейкім страшным сне і ўсё не магу прачнуцца. Нармальны чалавек не можа кахаць дзяўчыну, ведаючы, што яна была і збіраецца яшчэ быць з рознымі людзьмі; гэтак сама не можна ўявіць сабе з ёю жаніцца, бо калі яна не выкіне фокус у дзень вяселля, дык выкіне ў самым хуткім часе. Можа, я ўтрырую...

— Добра, я кепская, я прастытутка — дык не кахай мяне такую! Я аднаго не разумею — хто вінаваты?