Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

19 снежня 1939 года.

Ліда.

Даўно я ўжо не пісаў, але і часу не дужа маю на гэта. Зрэшты, і нічога надзвычайнага не адбываецца. Польская буржуазія ўзорна ўціхамірана. Тая ж, што яшчэ ацалела, сядзіць ціха па кутах, а наша геройскае НКВД яе патроху ліквідуе. Урад наш вярнуў вольнасць беларусам і велікадушна абараніў іх прыняццем у Савецкі Саюз. Зараз – па самы Буг і нават за Буг – нашае ўсё. Літва атрымала адабраны ў яе польскімі панамі Вільнюс і дужа ўдзячная за гэта нашаму ВЯЛІКАМУ Сталіну. Словам: паўсюль планава ўведзены парадак, свабода, культура, дабрабыт і справядлівасць. Сацыялізуем што можам і дзе можам – па камуністычнаму.

Нядаўна я купіў сабе яшчэ адзін гадзіннік. Але не ў краме, а ў знаёмага Ліпы, таксама рабацягі, якому грошай на гарэлку не хапіла. Цяпер кожны, хто толькі на мяне зірне, адразу бачыць, што важная персона, бо пры двух гадзінніках ходзіць. А як жа! Дужа гэта прыемнае самаадчуванне. Так.

Акрамя таго я маю сапраўдны чамадан, амаль зусім новы, з двума замкамі і медзянымі акоўкамі на рагах. Купіў таксама сабе хромавыя боты англійскага фасону, з раменьчыкамі пад каленам. Нядаўна я апрануўся фасонна і з чамаданам у руцэ з дзве гадзіны перад люстрам стаяў, на сябе глядзеў і наглядзецца не мог. Так, можна сказаць, што на знакамітую асобу выглядаю. Толькі ростам я замалы і нос троху прыплюснуты. Але акрамя гэтага ўсё выдатна! Штаны з французскім галіфэ, з нямецкага сукна пашытыя; боты, англійскага фасону, ільсняцца, як зоркі на савецкім штандары; гадзіннікі швейцарскія: тык-так!… тык-так!… Адзін у кішэні, другі на руцэ. Няма што казаць: гожа прыфранціўся! Вось каб так убраным і з чамаданам у руцэ вараціцца ў Паўлова і пайсці вуліцаю на прагулку! Вось бы людзішкі глядзелі і здзіўляліся! Усё бы мястэчка збеглася, каб мяне пабачыць. Так, высока я зайшоў дзякуючы савецкай уладзе і нашаму ВЯЛІКАМУ Сталіну.

Прыглядаюся я, як жывуць Ліпы, і дужа здзіўляюся. Добра ядуць, чыстыя ходзяць і ўласны дом маюць. Чатыры асобы ў трох пакоях пражываюць. І паўсюль фіранкі, кветкі. А ў адным пакоі я нават сапраўдны патэфон заўважыў. Даю камуністычнае слова гонару, што не хлушу!… Не магу я паверыць таму, што Ліпа чэсным чынам да такіх багаццяў дайшоў! Не, зараз ён рабочы, што праўда, дык праўда. Я пераканаўся. Але каб уся сям’я з ягонай працы магла жыць у такой раскошы, дык у такую байку я ніколі ў глуздым стане не паверу.

Жонка Ліпы мае гадоў каля сарака. Але кабета нічога сабе: тлустая. Спачатку я іхняй старэйшай дачцэ вочкі рабіў. Гожая панна. Юлькай завуць. Высокая, зграбная, цыцкастая і ў азадку мажная як мае быць. А апранаецца як кінаакторка. Нават капялюш часам ускладае і розныя там польты і жакеты мае. А таксама парасон. Нават гадзіннік на ланцужку аднойчы ў яе заўважыў. Вось, думаю сабе, каб мне такую падчапіць! Таму пачаў я ёй какетстваваць. То яе локцем штурхну, то на нагу наступлю праходзячы, то міргну ёй шматзначна… Нашай бы такога адразу хапіла. За гонар бы вялікі палічыла, што чырвоны афіцэр зрабіў ласку яе сваёй увагай удастоіць. А тая ніяк– пысу вароціць. Дык я ёй аднаго разу, пад вечар, дарогу на двор заступіў і кажу вельмі палітычна:

– Можа, пойдзем сёння ў чыгуначны клуб на фільм. Я білет прастаўлю.

– Дзякуй, – кажа яна. – Не цікавяць мяне вашыя клубы і фільмы. Між іншым я бачыла, што сюды вашыя саветкі прыехалі і ў салдацкіх мундзірах ходзяць. Можаце сабе якую з іх запрасіць.

– Не хочаце, – кажу я, – дык і не трэба. Лепшую знайду.

А яна гаворыць:

– Хоць сто адразу.

Адштурхнула мяне і пайшла. Я здолеў бы інакш з ёю паразмаўляць. Хлопцы шмат апавядалі, як з такімі буржуйкамі трэба дзейнічаць. Але я меў паблажку да Ліпы і да ягонага пралетарскага паходжання. Акрамя таго бачна, што ён чалавек такі, што і па пысе ўваліць здолее. А я неяк не дужа люблю, калі мяне па пысе б’юць. Далікатную натуру маю.

1 студзеня 1940 года.

Ліда.

ВЯЛІКАМУ Сталіну ура! ура! ура!

Пачаўся Новы год. Задумаўся я над тым, чаго б я пажадаў для сябе ў Новым годзе. Дык вось, найвялікае маё прагненне: памерці ў славу нашай святой Расіі, у асобе яе геніяльнага правадыра Сталіна. Уяўляю гэта сабе такім чынам: з’яўляюся смяротна параненым у бойцы з англійскімі крыважэрнымі паслугачамі капіталістаў і ляжу ў шпіталі… Ведаю, што памру, але ведаю і тое, што ўласнаручна забіў некалькі дзесяткаў англійскіх імперыялістаў і здабыў штандар іхняга палка. Так. Дык вось, ляжу і паміраю… Шкода мне развітвацца з жыццём, бо – вядома – ужо і два гадзіннікі маю, і чамадан, і боты хромавыя. Але ведаю, што і пасля смерці, калі наша магутная Расія апануе ўвесь свет і будзе ім кіраваць, сістэматычна ліквідуючы рэакцыйныя элементы – маё імя будзе высечанае залатымі літарамі на мармуровай шыльдзе як імя героя Сусветнага Савецкага Саюзу. Так.