Васіль Ткачоў: Так і жывём, брат

Іншы раз мы забываем, што і сабакі жывуць не вечна. Зусім нядаўна я зноў завітаў у тэатр. Ледзьве пераступіўшы парог, глянуў у куток, дзе спадзяваўся ўбачыць Муху, аднак яе там не было. Не было і шчанюкоў.

– А дзе ж Муха?

– Памёрла, – ціха сказаў дзяжурны. – А шчанюкоў разабралі.

Можа, пра Муху і ўспамінаць няварта было б, але была ў яе адна асаблівасць, якая заслугоўвае ўвагі. Муха прапускала ў тэатр і выпускала назад толькі людзей тэатра – няхай яны прыехалі з Бранска альбо Жытоміра. Для іх быў уваход заўсёды свабодны. Пропуск не патрабаваўся. Усе астатнія выклікалі ў яе звычайнае сабачае падазрэнне і недавер. Як і чаму яна дзяліла людзей на тэатральных і не – Муха ведала, і толькі яна адна.

Пасля таго, як мая п’еса была пастаўлена на сцэне, Муха і зусім, здавалася, не глядзела ў мой бок. Яна, відаць, па крохах вызначала: наш.

Таццяна паклікала Сяргея абедаць. Муж адклаў газету, якую чытаў у зале на канапе, і пашоргаў на кухню, дзе на стале дыміўся боршч.

– Пах які! – заплюшчыў ад задавальнення вочы Сяргей. – Смакоцце, відаць!

Ён узяў лыжку, паглядзеў на жонку, якая з дакорам ківала яму:

– Ты чаго? Сядай, еш!

Нарэшце Таццяна, глыбока ўздыхнуўшы, сказала:

– Зноў ты без майкі, сарочкі! Ты мяне паважаеш?

– Ды кінь ты! Канешне, паважаю. Цёпла ж!

– Прабач, але ты не сочыш за сабой. Не здзіўлюся, калі і пры гасцях ты сядзеш за стол з голым торсам.

– Не звяртай увагі. А боршч, між, іншым, калее.

Таццяна нічога не сказала, моўчкі пайшла з кухні.

– Ты што, можа пакрыўдзілася? – падняў галаву Сяргей на дзверы, у якіх мільганула постаць жонкі, паціснуў плячыма. – Дзівачка! Было б з чаго.

Сяргей сёрбаў варыва, не адрываючыся ад талеркі. Калі падняў, нарэшце, вочы, убачыў жонку, якая сядзела насупраць... і таксама голая да пояса. Ён папярхнуўся.

– І ты... таксама?

– І я. Чаму табе можна, а мне не?

Больш Сяргей у такім выглядзе за стол не сядаў. І Таццяна., вядома ж.

Мікола настрыг ў лесе кошык грыбоў і пачаў выбірацца на дарогу. Блукаў доўга, але выйсці на яе не мог – заблудзіўся. Нарэшце прытупаў у незнаёмую вёску, зазірнуў на падворак крайняй хаты. Павітаўся з гаспадаром – ён вастрыў сякеру на дрывотні, папрасіў папіць халоднай вады. Дзядзька кіўнуў і схаваўся на агародзе. Неўзабаве ён нёс у выстаўленай наперад руцэ коўшык.

– Пі на здароўе, – сказаў.

– Во, дзякуй, – адказаў на клопат пра сябе Мікола і пачаў піць, але адразу ж здзіўлена глянуў на гаспадара. – Што... гэта?

– Бярозавік.

– З градусам?

– Трохі капнуў.

– Нічога сабе, трохі!

– Дапівай, а калі мала, яшчэ дабаўлю.

Калі скончылася пітво, селі на лаўку перакурыць. Пыхкалі дымком, гаманілі. Гаспадар быў пенсіянерам, увесь час рабіў на трактары. Мікола расказаў, што ён журналіст і паэт, сам рускі, але жыве ў Гомелі.

– Пайшлі, пакажу, які ў мяне склеп, – прапанаваў гаспадар

– Ну, пайшлі...

На агародзе спыніліся каля невялічкай драўлянай накрыўкі з дошак, што ляжала прама на траве. Гаспадар яе акуратна адсунуў, і на госця чорным вокам глянуў склеп.

– Што, склеп такі? – здзівіўся Мікола.

– Ага. Залазь, паглядзі, што там у мяне.

– Я ж таўстун – не пралезу...

Гаспадар зарагатаў, а потым прызнаўся:

– І жонка ж у мяне габарытная. Вось я і зрабіў вузкі пралаз, каб яна не змагла ў мой склеп забрацца... А то залезе, хіба ж я сваю бабу не ведаю, і ўвесь мой бярозавік з градусам адным махам вып’е. Ды каб жа праўда выпіла – хіба ж шкада? На здароўе. А то прадукт перавядзе. Праходзіць, патупае, пазлуецца яна каля майго склепа ды і пойдзе прэч. А я, бывае, там і сплю, у склепе, улетку, калі спякотна. Там я тапчанчык змайстраваў. Ёсць што выпіць і чым закусіць у маім склепе. Але што там ёсць – пра гэта мая баба не ведае. Здагадваецца толькі. Калі хочаш, кажу, глянуць, што ў мяне там, то залазь...

Развіталіся цёпла. Мікола патупаў у цэнтр вёскі, дзе павінен быў спыніцца рэйсавы аўтобус, а гаспадар пастаяў яшчэ трохі на вуліцы, гледзячы ўслед госцю, і падаўся на свой падворак. Вастрыў жа сякеру, то, мабыць, будзе нешта рабіць...

З заработнай платы Хмукін купіў торт, добры па сённяшніх цэнах, даволі танны. Ён нёс дадому торт і злёгку хістаўся: перад тым, як зайсці ў гастраном, Хмукін заглянуў з сябрам ў кафэ-бар. Рашылі прапусціць па чарцы. Прапусцілі. Пасядзелі. Пагаманілі. Нехта прапанаваў паўтарыць – усе пагадзіліся, на стол леглі «ваўкі», «мядзведзі», «ласі»... іх згроб шырокай рабочай далонню сам Хмукін, вярнуўся да стала з бутэлькай. Зноў выпілі, зноў пагаманілі. Потым усё паўтарылася. Скінуліся – купілі, выпілі...