Васіль Ткачоў: Так і жывём, брат

Ягор затаіўся пад коўдрай, быццам мыш пад венікам.

Яму шкада было губляць сваю «пасаду»...

Хвядос часта трапляе ў пульманалогію: астма. Навучаны ўжо: як толькі прыцісне хоць трохі, перастаюць рабіць сваю справу пілюлькі і інгалятары, стары збірае торбачку і шоргае на аўтобусны прыпынак. У аддзяленні дзядзьку ведаюць, ён тут свой чалавек, таму заплюшчваюць іншы раз вочы на тое, што не мае на руках накіравання з участковай бальніцы, толькі папярэдзяць: «Наступны раз, Хвядос Сяргеевіч, бярыце накіраванне. Абавязкова. Забаронена нам без яго прымаць хворых. Рызыкуем».

Хвядос абяцае, што такое больш не паўторыцца, здабудзе, а як жа, перш чым ехаць, тую паперку. Толькі, праўда, скажа:

– Хоць ты яго, накіраванне, загадзя бяры. Калі здаровы. Хай будзе заўсёды ў хаце. Як соль. Прыхапіла – за яго ды і на аўтобус. Калі ж, доктар, як прыцісне, то свет белы нялюбы... жыць не хочацца. Да бальніцы тры кіламетры. А які ж я хадок з астмай? Пшык, а не чалавек. Хоць бы да аўтобуса даклыпаць...

Пасля кропельніцы Хвядос ачуняе, будзе часта развязваць свой вузельчык з ежай, раскладзе на тумбачцы сала, яйкі, памідоры... і сам сабе ўсміхнецца: а жыць, аказваецца, і добра! Суседзям па палаце іншы раз паскардзіцца:

– Бранхіяльная астма, ядры яе ў корань,– невясковая хвароба. І касіць трэба, і бульбу капаць, і парсюка карміць... а дыху няма. Хоць плач. Гарадскім, відаць, прасцей.

Каму прасцей, каму складаней—над гэтым пытаннем яшчэ колькі дзён думае на бальнічным ложку стары, і хоць да яго прывязалася гэтая невясковая хвароба, у горадзе ён жыць не пагадзіўся б. Хвядос у гэтым перакананы, і ўсё часцей успамінае сваю Марфу, агарод, на якім шмат клопату ягоным рукам, карову Лыску, сабаку Швагера... І лічыць дні, падганяе іх: шавяліцеся, нягеглыя, мне зноў пара ў баявы строй.

А тыя дні, ліха на іх матары, цягнуцца тады задужа марудна.

Пугай бы іх!

Жыве Вера адна, хоць ёй даўно пара б абзавесціся сямейкай: засядзелася ў дзеўках, не заўважыла, як мінулі яе дні. Сяброўкі па інтэрнацкім пакойчыку неяк непрыкметна пакінулі яе адну, забягаюць, бывае, з дзеткамі, а то і Веру да сябе запросяць – ці ж мала ў маладых прычын сабрацца за сталом? Ходзіць яна на такія мерапрыемствы ахвотна: усё ж весялей час бавіцца.

У яе, па вялікім сакрэце, нават хлопца няма. Сказаць, што непрыгожая, не скажаш: не горшая з твару, чым іншыя. Звычайная. А характар дык і зусім залаты мае. Мужыку з ёй было б светла, лёгка жыць. А, бач, не звярнулі хлопцы на Веру ўвагі. Не зачапіліся. Вера спярша перажывала, саромелася нават у вёску ехаць, бо старыя часта пыталіся, чаму яна не выходзіць замуж. Яна тады пунсавела ўся, твар запальваўся, бы лямпачка, а сэрца тахкала, нібыта там было яно не адно, а некалькі. Пацепваючы плечуком, ціха – як не кожнага разу – гаварыла бабулькам: «Не бяруць хлопцы. Не буду ж я сама ім на шыю вешацца».

А цяпер, мабыць, пра замужжа тое яна і не думае. Працуе сабе, як і раней, на заводзе чарцёжніцай у канструктарскім бюро, ходзіць у тэатр. Першы раз з неахвотай, ад няма чаго рабіць, ішла на спектакль, а паглядзела тады камедыю пра вясковае жыццё, і ўжо не можа, каб не пайсці на чарговую прэм’еру: моцна палюбіла Вера гэтае жывое мастацтва. Хоць тут ёй пашанцавала...

Вярнуўшыся ж у свой цесны, але ўтульны, светленькі заўсёды прыбраны пакойчык, Вера адразу ж усміхаецца лялькам (іх шмат у яе, кожная мае сваё імя), а потым размаўляе з імі, бы з дзецьмі.

Потым пахваліцца лялькам, што і як у яе на рабоце. І пакладзе іх спаць. Адразу пасля «Калыханкі». Ціха, пяшчотна скажа:

– Спакойнай ночы, родненькія! Я таксама спаць буду. Заўтра мне ўставаць рана. Хто першы засне, таму чараўнік багата цукерак прынясе. Спіце, спіце... Баю-баю... Спіце... Вы малайцы ў мяне... Вы самыя лепшыя...

І асцярожна пакладзе каля кожнай лялькі па старой, цвёрдай, як каменчык, цукерцы.

Калі раней я заходзіў у драмтэатр праз службовы ход, то ў катушку, якраз насупраць дзяжурнага, вастрыў на мяне вушы сабака бурай масці, насцярожана падкрадаўся да няпрошанага госця, шчэрыў зубы. Выручаў дзяжурны, падаваў голас:

– Муха, свае! Нельга!

Муха не адразу верыла, што ўваходзяць свае. Таму абнюхівала: не наш, хлусіш, тэатрам ад гэтага дзяцькі нават і не пахне. Але слухалася гаспадара, ішла ў куток і ўжо адтуль насцярожана сачыла за кожным маім рухам.

Пазней у мяне з тэатрам завязалася творчая праца, пачаліся рэпетыцыі маёй п’есы, і я усё часцей сустракаўся з Мухай. Нават, калі нарадзіліся ў яе шчанкі, яна не гырчэла ў мой бок, але да канца, адчуваў, усё роўна не прызнавала