Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– Так-так, Лявон, часу таксама не існуе! Зьвярніце ўвагу, – ён паказаў пальцам за вакно, – Вечнае цёплае лета! Вечная цішыня і спакой! Вечнае шчасьце.

Вочы Пятруся ўвільгатніліся, і ён перавёў погляд вонкі, да вечаровых далячынь.

Пятрусь ні за што не захацеў адпускаць Лявона дадому проці ночы, паабяцаўшы ўладкаваць яго ў сябе з максымальнай выгодай. Яны спусьціліся на другі паверх, у кафэтэрый, дзе Лявон знайшоў досыць апэльсінавага соку, а Пятрусь разагрэў сабе шклянку малака ў мікрахвалёўцы. Седзячы за столікам і пацягваючы сок, Лявон выказаў сваю шчырую падзяку Пятрусю, і спытаў пра далейшыя празарэньні. Бо калі ёсьць два, то чаму б ня быць і тром, і дзесяці? Пятрусь цалкам падтрымаў здагадку Лявона, але сказаў, што іншыя празарэньні навука яшчэ ня ведае. Трэба ўзмоцнена займацца гэтым пытаньнем, і адказ рана ці позна будзе знойдзены. Ключ да празарэньня можа адшукацца дзе заўгодна, ён можа стацца нейкай найпростай бытавою зьявай, і таму ад навукоўца патрабуецца неадменная пільнасьць і абачлівая ўвага.

І яны дамовіліся, што з гэтага часу Лявон зойме пасаду малодшага навуковага супрацоўніка і асыстэнта, і застанецца жыць у бібліятэцы. Гэтая ідэя вельмі спадабалася Лявону, але ён ня мог ня выказаць сваё адзінае пярэчаньне: аднойчы паспрабаваўшы жыцьцё на даху, ён ужо ні на што не зьмяняе яго. Лепей штодня хадзіць праз увесь горад і назад. Шаленства Лявона зьдзівіла Пятруся, але ён адразу ж прапанаваў пасяліцца на бібліятэчным даху, зь якога шчасьліўцу-рамантыку – ён раптам падміргнуў – адкрыюцца лепшыя ў горадзе краявіды. Лявон не ўтрымаўся і зазьзяў.

Яны спусьціліся да вартаўніка, які ўжо зьмяніў мундзір на хатні швэдар, і Пятрусь пазнаёміў яго з новым супрацоўнікам. Сымóн – так звалі вартаўніка – нягледзячы на позьні час, ўспрыняў Лявона з поўнай сур'ёзнасьцю. Ён схадзіў кудысь у бакоўку і вярнуўся адтуль з паласатым матрасам, парай прасьцінак і даўгаватай пухоўкай, па якой былі рассыпаныя рознакаляровыя вазкі, немаўляткі ў пялюшках, і дробныя напісы «baby». Сымон сказаў, што выйсьце на дах зладзіць толькі заўтра ўвечары: трэба было знайсьці ключы, заблякаваць сыгналізацыю ды аформіць адмысловы пропуск.

Лявону заслалі ў Пятруся ў кабінэце. Лежачы на матрасе галавою да вакна і змагаючыся са сном, ён яшчэ некаторы час слухаў Пятруся, які так засумаваў па размовах, што ніяк ня мог супакоіцца. Пятрусь сядзеў у цемры за сваім сталом і расказваў Лявону пра свае пляны, думкі і праблемы, кпіў зь міністра, які чакаў ад яго ідэй па аднаўленьню ілюзорнай цывілізацыі – яна нібыта была страчаная ў нейкі момант часу па невядомых прычынах – і дзяліўся марамі пра ўсенародные празарэньне. Для ўстанаўленьня ўсеагульнага шчасьця Пятрусю бракавала тэхнічнага аснашчэньня – магутнае перасоўнае гукаапаратуры і хоць невялікага тыражу песень на касэтах ці дысках. Праз сон Лявон успомніў, як аднойчы вясёлыя і шчасьлівыя хлопцы падаравалі яму дыск зь песьнямі Шубэрта. Язык ледзь варушыўся, але ён паведаў пра гэты выпадак Пятрусю, і расказаў яшчэ пра свайго сябра Рыгора, у якога пэўна мелася патрэбная апаратура. Пятрусь зацікавіўся, папрасіў Лявона абавязкова прынесьці дыск, пагаварыць з Рыгорам і яшчэ нешта неразборлівае, цягучае, соннае...

Жыцьцё вязьня сталася зусім інакшае, чымся ўяўляў сабе Рыгор. Прыкладам, у першы тыдзень ён чакаў і баяўся, што сьледчыя пачнуць яго дапытываць, зьбіваць і катаваць, але насамрэч яго ня толькі ня білі, але наогул не было ніякіх ані допытаў, ані сьледчых. Быў толькі вусаты наглядар Кастусь, былы вайсковец, зь мяккім і дабратлівым тварам, яшчэ не стары, але ўжо зусім сівы, вялікі аматар зялёнае гарбаты. Ён піў яе дзесяць разоў на дзень, і нязьменна пачынаў чаяваньне з уздыхаў і скаргаў, дзей няпроста знайсьці добрую гарбату, што трэба бегаць па крамах, а зь ягоным бесьперапынкавым графікам гэта зусім цяжка. Рыгор ня бачыў століка наглядара за рогам сьцяны, але каб ня страчваць свае адзінае забаўкі, ён падыходзіў да кратаў і слухаў гукі чайнае цырымоніі, уяўляючы, якія дзеяньні Кастуся і рэчы іх вырабляюць.

Вось чулася тугая пстрычка ўключальніка электрапліткі, пасьля – млявы алюміневы звон гурткі, плёскат вады, мэлядычны дотык чайнае лыжачкі да парцэляну ды іншыя, ужо нераспазнавальныя, прыгукі. Кастусь, заўважыўшы Рыгораву цікаўнасьць, аднойчы паказаў яму некаторыя свае прыналежнасьці, і сярод іх сапраўды былі і алюміневая гуртка, у якой ён разаграваў ваду, і белы парцэлянавы кубачак з тонкім зялёным малюнкам, зь якога ён піў. Часам, пад настрой, Кастусь камэнтаваў усе свае дзеяньні, каб Рыгору было зразумела: увамкнуўшы электраплітку, трэба пачакаць, каб вада ў алюміневай гуртцы згарачэла, і пераліць яе ў парцалянавы кубак, каб угрэлася; у гуртку ж дадаць халоднае вады зь вядра, якое стаяла на падлозе. Вядро служыла адстойваць водаправодную ваду, занадта жорсткую на Кастусёў смак. Сухую гарбату Кастусь хаваў у адмысловым бляшаным слоічку, і насыпаў яе ў прагрэты кубачак толькі рукамі, строга адмераную шчапоць. Дачакаўшыся зьяўленьня ў вадзе дробных бурбалак, якія ён называў «белым кіпенем», Кастусь хутка здымаў гуртку з фаеркі, даваў вадзе астыць пару хвілін, а ўжо толькі потым заліваў у гарбату.