Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– Пакіньце, Лявон, усё ў парадку! Мяне іншае турбуе – што вы заснулі ў час слуханьня песень. Гэта мабыць наложыць на вашае ўспрыманьне адбітак, пакуль што незразумела які менавіта. Дакладна гэтак жа, як і ў застудным варыянце, вынік празарэньня залежыць ад спосабу яго дасягненьня. Умоўна кажучы, калі ў вас катар, дык вы ў першую чаргу заўважаеце немень аўтамабіляў, калі кашаль – нябытнасьць жанчын, калі баліць горла – нястачу грошай. Ат, дык вы пра гэта ня ведалі? Што ж, нядзіўна, бо вы яшчэ зусім навак у нашай сфэры. Дык вось, сьпеўнае празарэньне дае розны эфэкт у залежнасьці ад праслуханых песень. Найлепшыя вынікі назіраюцца празь «Ціхія песьні» Сільвэстрава і вакальныя цыклы Шубэрта. Прытым Шубэрт дае больш магутны, але не такі ўстойлівы эфэкт. Таму я аддаю перавагу Сільвэстраву.

– Песьня, якую я слухаў, надзвычайна прыгожая! – захоплена пацьвердзіў Лявон. – Чые гэта вершы?

– Не пазналі? Гэта ж Ясенін, вялікі рускі паэт.

«Янка нешта казаў пра Ясеніна!» – успомніў Лявон і нават трохі засмуціўся, што ня зможа наўпрост зараз адкрыць яму такога выдатнага паэта. Ён шчыра падзякаваў Пятруся за знаёмства з чароўнай песьняй, а потым спытаў, чаму ня зьніклі прастора і час, як было дакляравана.

– Вы праспалі сваё празарэньне, – засьмяяўся Пятрусь, дакрануўшыся рукою да пляча Лявона, – Жартую, вядома! Але, відаць, эфэкт будзе мяккім для вас і ніякіх небясьпечных для псыхікі ўзрушэньняў не адбудзецца. Галоўнае, што я ўжо бачу ў вас аснову сьпеўнага празарэньня – радасьць быцьця. А што датычыць асаблівых прасторавых і часавых умоў нашага сьвету, якія вы неўзабаве заўважыце – гэта ня больш як дадатак і пабочны эфэкт.

Пятрусь змоўк, з замілаваньнем гледзячы на Лявона. Але Лявон ня даў яму спыніцца, настойваючы на падрабязных тлумачэньнях, пажадана яшчэ раз з самага пачатку, і Пятрусь ахвотна працягнуў. Паводле слоў навукоўца, пры слуханьні пэўных песень чалавек спасьцігаў сапраўдную сутнасьць быцьця: абсалютнае і непрамінушчае дабро.

– Паскаль казаў, што мы жывем у лепшым зь міроў, і гэта сапраўды так! Парадаксальна: самога Паскаля ня было і няма, але словы слушныя. Вы адчуваеце, Лявон?

Лявон кіўнуў, ён і на самай справе адчуваў вострае, шчымлівае шчасьце, якое адцянялася вытрыманым смуткам песень. Ягоная далонь ляжала на стале, і празь цьвёрдасьць стала, праз тонкі малюнак драўляных валокнаў на ягонае паверхні ўверх па руцэ цяклі задавальненьне і радасьць. І на чым бы ён ні фіксаваў увагу – на голасе сьпевака, на прахалодным паветры, на кніжнай паліцы, на валасох Пятруся, на ўласных пальцах ног, што варушыліся ў туфлях – усё струмяніла шчасьце.

– Але чаму вы кажаце, што Паскаля не было?

– Калі вы застанецеся ў сьпеўным празарэньні яшчэ некаторы час, вам стане гэта відавочна. Вы зразумееце, што няма, не было і ня будзе нікога і нічога, акрамя існага тут і цяпер. Сьвет гэтак уладкаваны. Прасторы няма, акрамя нашага горада. Нічога, акрамя Менску, лепшага горада на сьвеце, і да тога ж пазбаўленага прыкрых хібаў кшталту машын, жанчын і патрэбы за ўсё плаціць. Цудоўна, праўда? – Пятрусь усьміхаўся зьдзіўленьню Лявона. – А чалавек, які ня слухае песень, знаходзіцца ў палоне ілюзій пра космас, зямную кулю, акіяны, кантынэнты, краіны, гарады. Сымулякры!

Нягледзячы на шчасьце, якое абступіла вакол, словы акадэміка выклікалі ў Лявона скепсыс і жаданьне спрачацца. Ён сказаў, што па-ранейшаму адчувае і прастору, і час.

– Ваша ўспрыманьне скажонае з прычыны неасьцярожнага засынаньня ў сама апагеі празарэньня, – разьвёў рукамі Пятрусь.

– Дапусьцім! Але мусіць жа мецца лёгіка ў вашых словах? Першае, чаму вы лічыце, што машыны, жанчыны, грошы ды іншае – гэта хібы? Бо вы іх ніколі не спрабавалі? Другое, як Менск можа быць лепшым горадам, калі іншых гарадоў не існуе? І наогул, як можа існаваць толькі Менск, калі я сам асабіста нарадзіўся ў Гомельскай вобласьці і правёў там усё дзяцінства? І цяпер часта там бываю!

– Сур'ёзна? І калі апошні раз былі?

Жадаючы адказаць як мага больш дакладна, Лявон паспрабаваў успомніць сваё апошняе падарожжа. Здаецца, яна была мінулым летам? Не, мінулым летам ён таксама заваліў сэсію і нікуды не паехаў. Пазамінулым? Але і ў пазамінулым ён заваліў сэсію: ён выразна памятаў, як Адам Васілевіч трос у яго перад тварам няслушна вырашаным заданьнем пра два цягнікі, якія выйшлі насустрач адзін аднаму з пунктаў А і Б. Добра, а ці здаў ён сэсію наогул хоць раз? Ён напружваў памяць, спрабуючы за штосьці зачапіцца, але нічога не выходзіла. Бясконцам ланцужком, які паступова блякнуў, сыходзілі ў мінуласьць праваленыя іспыты, лекцыі, шпацыры летнімі алеямі, мары, нябёсы. Ён разгублена зірнуў на Пятруся. Акадэмік схіліў галаву: