Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– Міністар? Сьпявае?

Рыгор спыніўся са зьдзіўленьня, але Юрась узяў яго пад локаць, тактоўна кіруючы да відоўні, і сказаў, што трэба займаць свае месцы.

– Дзіўна, што вам пра гэта не вядома. Вось вам праграмка, тут усё напісана. Сядайце на першы рад. Мне ж трэба сустрэць апошніх гасьцей, а потым зачыніць уваход.

Сьціскаючы праграмку, Рыгор спусьціўся да першага раду, азіраючыся абапал. Спадзістая відоўня была амаль пустая, дзясятак-другі старэчаў занялі разрозьненыя месцы на блізкіх да аркестравай ямы радох. Рыгор сеў роўна пасярэдзіне першага раду, вызначыўшы сярэдзіну па люстры на столі і стыку вялізарных чырвона-залатых запавесаў на сцэне. Паглазеўшы на арнамэнты з каласамі, сярпамі і молатамі, што атачалі сцэну, балконы і магутныя каляровыя пражэктары, ён нарэшце адчыніў праграмку. Гэта быў складзены ўтрая аркуш белае паперы, і на першай старонцы значылася: «Лятучы Галяндзец. Рыхард Вагнэр з падмогай Міністэрства Культуры». Усярэдзіне паведамлялася, што выканаўца галоўнай ролі – міністар культуры, Алесь Міхасевіч, і што сьпектакль ідзе з двума антрактамі.

Празьвінеў трэці званок, і ўсё люстры плыўна патухлі напалову, пакінуўшы ў відоўне жаўтлявы прыцемак. Рыгору было відаць, як па аркестравай яме прабяжаў на дыбачках Юрась, прысеў перад апаратурай на падлозе і націснуў пару гузікаў. Загучала знаёмая ўвэрцюра. Юрась падняў галаву на Рыгора і запытальна кіўнуў яму, прыставіўшы паказьнікі да вушэй. Рыгор зразумеў, што пытаньне датычыць гучнасьці музыкі, і паказаў яму адзінец. Бурлівы пачатак увэрцюры дазволіў ушанаваць магутныя калёнкі, што выдавалі дзіўна сакавіты бас. «Дзе Юрась знайшоў гэткую апаратуру? Шляхецкая! Але акустыка невыразная... Музыку трэба слухаць у невялікім гермэтычным памяшканьні, са сьценамі каб гук гасілі. Але чый гэта запіс? Караян? Ці Бём?» – так разважаў Рыгор.

Калі ўвэрцюра скончылася, вялізарныя запавесы прыйшлі ў рух і рассунуліся. Адчыніўся белы заднік з намаляванымі на ім макштамі і ветразямі; сцэна ж адыгрывала ролю палубы. Малюнак выканалі, хутчэй за ўсё, вуглём, ўмоўным графічным стылем; макшты сыходзілі пад самую столь, ветразі разьдзімаліся, на карме карабля бачыўся невялікі сьцяг, зь ледзь адрозным подпісам «Антось». «Ізноў Антось! Вось малайца! Усё ў яго выходзіць! І коцікі, і караблі», – уразіўся Рыгор. З калёнак гучала трывожная музыка, якая паказвала хваляваньне мора, але ягоная трывога перамагалася мужным хорам матросаў.

Калі трывога была пераможаная даканцова, на сцэну паважна і велічна выйшаў міністар, загорнуты ў сваю мокрую белую прасьціну. На сцэне прасьціна зусім не выглядала камічна, як у міністэрскім кабінэце, зараз яна суцэльна ператварылася ў старажытнагрэцкую тогу, хай і не зусім дарэчную для нямецкага марака. Міністар нёс у руках зэдлік, ён паставіў яго каля задніка, побач з намаляванымі мастком і штурвалам. З выглядам, поўным капітанскае вартасьці, міністар падняўся на зэдлік акурат у той момант, калі хор матросаў заціх. Рыгору было ў вышэйшай ступені цікава, будзе міністар сьпяваць ці стане толькі расчыняць рот пад фанаграму. Да поўнага ягонаго задавальненьня, арыгінальны голас выразалі з запісу на манер караоке, і міністар сапраўды засьпяваў. Вядома, да Ханса Хоттэра яму было далёка, але ён вельмі стараўся, і Рыгор шчыра радаваўся, а пасьля першай партыі далучыўся да воплескаў, паднятых старэчамі. У гэты момант адчыніліся і зачыніліся дзьверы ў відоўню – хтосьці спазьніўся, і, скарыстаўшыся кароткай замінкай, хутка прайшоў прыступкамі ўніз і сеў ззаду Рыгора.

Акрамя міністра, у сьпектаклі не было занята аніводнага акцёра, і ўсе астатнія партыі гучалі ў запісе. Тым часам міністар шпацыраваў па сцэне, па-напалеонаўску заклаўшы руку за адварот прасьціны на грудзёх. У канцы першага аддзяленьня старэчы зладзілі міністру сапраўдную авацыю, устаўшы з месцаў і гукаючы «Брава!» слабымі ломкімі галасамі.

Рыгор таксама запляскаў і хацеў устаць, але на ягонае плячо лягла цяжкая рука.

– Не варушыся! Сядзі ціха! – загадаў незнаёмы голас. – У тваю башку глядзіць таўстая руля.

Рыгор адчуў нешта цьвёрдае, што ўткнулася яму ў шыю. Сумневаў не было – яго высачыў спэцназавец. Маланкай мільганула думка, што наўрад ці той захоча паднімаць шум пасярод сьпектаклю. І Рыгор імгненна адважыўся: ён ірвануўся направа, ускочыў і, прыгінаючыся, пабег уздоўж шэрагу фатэляў. Спэцназавец грозна закрычаў «Стаяць!», ляснула засаўка. У гэты ж момант Рыгор з размаху пераскочыў драўляны бар'ер, што адлучаў відоўню ад аркестравае ямы, і паляцеў уніз, чуючы над галавой грукат аўтаматнае чаргі і звон разьбітага шкла. Пэўна, спэцназавец страляў уверх і трапіў у люстру.