Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– Піліпу. Трэба, каб ты вярнуўся працаваць на АТС. Сувязь у горадзе зьнікла, чуў?

– У горадзе? А я прычым?

– Як прычым? А хто ж?

– Ведаеш, колькі ў горадзе АТС? Калі б толькі мая на Ўбарэвіча сапсавалася, дык і сувязь зьнікла б толькі тамака.

– Піліпу, – бровы Рыгора хмурыліся. – Акрамя цябе, наладзіць сувязь няма каму. Знайдзі няспраўнасьць і адрамантуй, ты ж можаш! Сувязь нам вельмі патрэбная, – ён зрабіў націск на слове «вельмі».

– Нам? Каму – нам?

– Кіраўніцтву. Людзям. Усім нам, – Рыгор паважна счакаў і, не пачуўшы пярэчаньняў, перайшоў да дзелавой часткі, – За дапамогу мы гатовыя ўзнагародзіць цябе хоць якім спосабам. Я асабіста буду прыглядаць за тваім агародам. Дэтэктываў новых дастану. А раз на тыдзень буду прыносіць табе па магнітафону. У мяне ёсьць сувязі, і ў цябе будуць вылучныя, адметныя магнітафоны! Пальчыкі абліжаш! – ён пасмактаў паветра. – Ну дык што? Можа, табе яшчэ чагосьці хочацца? Я цяпер працую ў адміністрацыі, зраблю ўсё, што душы тваёй заўгодна!

– Ну... – я сумеўся, бо прапанова была занадта нечаканай. – Мабыць... Ведаеш... Так. Адзінае, чаго мне хочацца – дык гэта павандраваць. Аніразу за мяжою ня быў.

– Выдатна! Вось і дамовіліся! Наладзіш сувязь – выправім цябе ў камандыроўку, хочаш – у Эўропу, хочаш – у Азыю, – лёгка паабяцаў Рыгор і дзеля падмацаваньня дадаў: – Давай пашпарт, адразу візу афармляць пачнем, каб часу не губляць.

Я памаўчаў, круцячы ў руках бутэльку, а потым раптам пачырванеў. Рыгор зь цікаўнасьцю глядзеў на мяне, чакаючы наступных пажаданьняў. Нарэшце я мовіў, падняўшы на яго вочы і адразу ж апусьціўшы іх:

– Калі ўжо пра пашпарт гаворка зайшла... Я хацеў бы зьмяніць прозьвішча.

– Зьмяніць прозьвішча? – Рыгор зьдзівіўся. – Без праблем! Зробім! Але чаму ты яго раней не зьмяніў, калі карцела?

– Думаеш, усё так проста? Яны там значныя падставы патрабуюць, аднаго жаданьня нядосыць. Іх таксама зразумець можна: інакш кожны пачне сабе прозьвішча мяняць, штогод новае. Вось я і ня рыпаўся...

– Зразумела. Дык якое ты хочаш прозьвішча?

– Ліпень.

– Ліпень? Дзіўнае. А зараз якое?

Я сказаў. Рыгор паціснуў плячыма: няўжо адно лепей чымся другое? Я патлумачыў, што новае гучыць хораша, асабліва ў спалучэньні з імём. Ацэньваючы гучаньне, Рыгор пару разоў вымавіў «Піліп Ліпень», і яму здалося, што імя нейкае знаёмае. Кагадзе ён чуў падобнае, але дзе?

Але доўга Рыгор ня думаў, ён паабяцаў, што прозьвішча неўзабаве будзе зьмененае, на працягу тыдню. Мой твар асьвяціўся ўсьмешкай дзіцяці, якое атрымала навагодні падарунак, і я паабяцаў пайсьці на АТС і пачаць разьбірацца з праблемай наўпрост заўтра.

На наступны дзень адбылося чарговае плянавае паседжаньне ў кабінэце міністра. Міністар сказаў невялікую прамову да праблемы аднаўленьня таварова-грашовых зносінаў, першым крокам да вырашэньня якой было стварэньне ў людзей станоўчае матывацыі да працы. Ён выказаў меркаваньне, што на дадзеным этапе трэба ў першую чаргу падымаць з руінаў аўтамабілебудаваньне. Ён менавіта так і выказаўся – «з руінаў». На адказнага выканаўцу, зразумела, быў прызначаны Рыгор, адзіны чалавек, які знаўся ў аўтамабілях.

Рыгор паспрабаваў высьветліць, з чаго лацьвей пачаць, і ці ёсьць хоць якісьці, хай нават прыблізны плян дзеяньняў, але ні міністар, ні Юрась анічога зразумелага сказаць не змаглі а мо не захацелі. Міністар намякнуў, што з гэткімі практычнымі дробязямі Рыгор мусіць пыніцца самастойна, а кіраўнік прадпрымальнікаў прамаўчаў з такім выглядам, быццам Рыгор задаў нетактоўнае пытаньне ці пажартаваў на недарэчную тэму. Потым, у прыватнай гутарцы за бутэлькай каньяку, міністар сказаў фразу, над якой Рыгор доўга цяміў: «Спачатку машыны, а потым ужо і да баб недалёка». Як ён масьціўся падымаць з руінаў жаночую папуляцыю, было незразумела, але Рыгор кінуў адцягвацца і засяродзіўся на выкананьні свайго наступнага заданьня.

Рыгор ведаў, што ў горадзе ёсьць аўтазавод, але дрэнна ўяўляў дзе, і ня меў там аніводнага знаёмага. Наведацца ў лазьню і распытаць мужыкоў пра аўтазавод ён не рызыкнуў, асьцерагаючыся новых боек з буфэтнікамі і лазеньнікамі. За больш простае выйсьце ён палічыў наведацца на Трактарны завод, да свайго даўняга таварыша, які даўно ўжо клікаў яго папалуднаваць разам. «Бо трактары – гэта таксама ў сваім родзе аўтамабілі», – разважыў Рыгор.

Не адкладаючы візыт на доўгі час, Рыгор выправіўся на Трактарны ў той жа дзень. Ён забег на паўгадзіны дахаты – ён ужо называў сам сабе кватэру на Плошчы Перамогі хатай – падсілкавацца яечняй ды бутэрамі з маслам і сьлівавым джэмам, і а другую гадзіну папаўдні ўжо праходзіў міма Дома культуры Трактарнага завода. На тэатральнай тумбе, што стаяла недалёка ад уваходу, вісела адзінокая афіша, і Рыгор, зьвярнуўшы на яе ўвагу, раптам успомніў, што ўжо бачыў падобную ў дзень рабаваньня, і што масьціўся абавязкова схадзіць у опэру, але зусім пра яе забыў. З дакоры ён ляпнуў сябе рукой па лбе і, паскорыўшы крок, наблізіўся да тумбы. Сапраўды, афіша абяцала «Лятучага Галяндзца», і ўжо ня ў нейкай няпэўнай будучыні, а шаснаццатага. Гэта значыць наўпрост сёньня! «Чорт, – вылаяўся пра сябе Рыгор, – І як я цяпер усё пасьпею? Добра хоць сёньня, а ня ўчора. Не, трэба ўсё адкласьці дый трапіць на опэру».