Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Думка, што часу ў яго засталося зусім мала, страсянула і ўзбадзёрыла Рыгора. Мэтлівы, з насупленымі бровамі, ён прасунуўся праз турнікеты на прахадной, напружана ўспамінаючы, як клічуць таварыша-трактаразаводца. Імя ўзгадалася неўзабаве – Зьмітрок – але акрамя таго, што Зьмітрок быў кухаром, хадзіў па суботах у Чыжоўскую лазьню і запрашаў Рыгора на бліны, у памяці не захавалася нічога. Выйшаўшы з прахадной, Рыгор апынуўся на абсаджанай па пэрымэтру дэкаратыўным хмызьняком невялікай плошчы, ад якой у тры розныя бакі разыходзіліся дарогі. Спыніўшыся ў нерашучасьці, як волат на ростанях, Рыгор толькі зараз зразумеў, што знайсьці Зьмітрака на вялізарным заводзе будзе няпроста.

Ён накіраваўся наперад. Раней Рыгору не даводзілася бываць на заводах, і цяпер яго зьдзівіла, што ўнутранае ўладкаваньне заводу падобнае да вонкавага гораду: дарогі з праезнай часткай, перакрыжаваньні і пешаходныя пераходы, дрэвы, кусты, ліхтары, лаўкі. Толькі замест жылых дамоў і крам уздоўж ходнікаў цягнуліся двухпавярховыя цагляныя цэхі зь зялёнымі брамамі. Ля ўваходу ў адзін з цэхаў ён спыніўся і пацягнуў прарэзаныя ў створцы брамы невялікія весьнічкі, да нізу якіх прымацавалі шырокі кавалак чорнае гумы, ці дзеля зьмякчэньня ўдараў, ці дзеля выратаваньня ад скразьнякоў. Усярэдзіне цэха было зусім цёмна; сьвятло з адчыненых дзьвярэй намалявала на падлозе скрыўлены жоўты прастакутнік. «Эээй!» – паклікаў у цемру Рыгор. Адказу не было. Ён адступіў, адпусьціў дзьверцы, і яны ціха зачыніліся, зьлёгку спружыніўшы на сваёй гуме.

Рыгор мінуў яшчэ адзін цэх, потым яшчэ адзін, і ў ім ужо пачаў быў зараджацца роспач, але раптам наперадзе выразна намалявалася зялёная зь белымі літарамі шыльда «Сталовая». Ля ўваходу, прыхінуўшыся плячом да сьцяны, ляніва курыў мажны хлапец у белым халаце.

– Чуеш, браценік? Я Зьмітрака шукаю. Ведаеш Зьмітрака? – зьвярнуўся да яго Рыгор і дастаў цыгарэты, заманіўшыся пакурыць у кампаніі.

Хлапец, выпускаючы дум адначасна са словамі, сказаў, што Зьмітрок працуе вунь там, далей – ён махнуў рукой наперад – у бліннай. Ідзеш-ідзеш-ідзеш, а калі ўпрэшся ў зялезную браму, дык зьвернеш налева і адразу ўбачыш. Яны сынхронава зацягнуліся, і Рыгор дзеля падтрыманьня гутаркі спытаў, ці шмат людзей наведвае сталоўку. Сур'ёзна падняўшы бровы, хлапец адказваў, што людзей зусім мала, бо ўсё на летніх вакацыях.

Праз хвіляў пяць Рыгор сапраўды дасягнуў жалезнае брамы й, павярнуўшы налева, убачыў невялікую сінюю шыльду «Блінная». Мімаволі глытаючы, ён увайшоў і апынуўся ў паўцёмным буфэце зь пяцьцю-шасьцю высокімі столікамі і паліцай есьці ўздоўж сьцяны. Густа пахла гарачымі блінамі. За кароткай парэпанай раздаткай важдаўся таўстун Зьмітрок, таксама, як і хлопец са сталоўкі, у ярка-белым кухарскім халаце, з чорным каўнерам кашулі з-пад яго. Ён азірнуўся на грук дзьвярэй і пляснуў рукамі.

– Оооо! Рыгору! Заходзь, даражэнькі! Нарэшце ты прышоў! Столькі абяцаў! Як той казаў, абяцанага тры гады чакаюць, – ільсняны твар Зьмітрака выказваў шчырую пашану.

Ён зараз жа паклаў пару пышных румяных аладак на вялікую талерку і спытаў Рыгора, чым іх нашмараваць – сьмятанай, маслам альбо павідлам. Рыгор папрасіў памазаць кожную аладку чымсьці розным, каб можна было параўнаць. Зьмітрок з разуменьнем кіўнуў і неўзабаве выйшаў з-за раздаткі, несучы ў руках талерку з аладкамі, шклянку яблычнага ўзвара, відэлец і дзьве сурвэткі. Яны ўладкаваліся за столікам, і Рыгор з палёгкай узяўся за аладкі, пачаўшы са сьмятанавага варыянту. Зьмітрок, усьміхаючыся, назіраў і балбатаў пра нейкія свае справы.

– Ці ёсьціка піва ў цябе? – спытаў Рыгор, прыступіўшы да масьлянай аладкі.

– Што ты, якое піва! Гэта ж завод, нам тутака алькаголь не дазволены. Пі кампот, вельмі смачны, кісьлюткі! У сьпякоту сама тое.

Рыгор сказаў, што кампот ня любіць, і Зьмітрок, ані не пакрыўдзіўшыся, пачаў піць яго сам. Зьеўшы аладку і шчыра ўхваліўшы яе, Рыгор адклаў відэлец і расказаў Зьмітраку анэкдот пра трактар:

– Сустрэліся аднаго разу італьянец, ангелец і беларус і паспрачаліся, у каго машыны лепей. Італьянец сеў у Ферары, ангелец сеў у Ягуар, а беларус сеў у трактар. Італьянец і ангелец прыехалі да фінішу і чакаюць беларуса. Прыязджае праз гадзіну беларус, і яны кажуць – бач, у нас лепей машыны, твая нейкая занадта павольная! Беларус адказвае – не, мая лепей! На ёй яшчэ і араць можна.

– Па-мойму, я гэта ўжо недзе чуў, – сказаў Зьмітрок са слабай усьмешкай.