Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Але мужныя фразы гучалі слаба і самотна ў параўнаньні са змрочнымі карцінамі, якія пачалі яму малявацца. Калі спрыяць хваробе, ці ня зойдзе яна занадта далёка? Раптам ён ляжа надоўга і ня здоліць выйсьці на’т у краму па сок? Што, калі застуда давядзе яго да сьмерці? Яму спамянуўся злавесны татаў твар у шавецкай майстэрні. У непакоі і турбоце ён заснуў.

Калі Лявон прачнуўся, ужо зьмяркалася. Ён пералёг галавою на захад, падклаўшы пад грудзі пухоўку, і з захапленьнем глядзеў, як сонца апускаецца за хаты, грэючы нябёсы з бледна-зялёнага колеру да памаранцавага, ружовага і пяшчотна бэзавага. Найдалікатнейшыя шаўковінкі аблокаў, што плылі нізка над гарызонтам, паціху распаліліся да жоўта-чырвонага. Не адрываючыся, Лявон глядзеў на сонечны дыск, а калі раптам захацелася чхнуць, і ён заплюшчыў вочы, прыкладаючы да носу рушнік, дык на ўнутраным боку павека адбіўся чырвоны круг, які павольна бляклеў і праз хвіліну пераўтварыўся ў чорны. Сонца кранула дах далёкага дома і хутка зьнікала за ім, зьлёгку расплясканае. Прыкметна пахаладзела. Лявон нацягнуў коўдру на плечы і парыпаўся, спрабуючы легчы ў згодзе з выпнутымі спружынамі. Зьявіліся зоркі, загарэліся жоўтым рэдкія вокны ў цёмных глыбах дамоў. Ён перавярнуўся на сьпіну, глядзеў угору і марыў пра яе, пра хутаранку. Яна магла б ляжаць побач зь ім, тут, і да ейных валасоў можна было б дакрануцца шчакой. Праз гэтыя думкі па сьпіне прабеглі салодкія мурашкі, і ён усьміхнуўся ды паабяцаў сабе абавязкова яе знайсьці, нягледзячы на ўсе гэтыя празарэньні. Зьнізу павеяла пахам лісьця і травы. Заплюснуўшы вочы, ён падумаў, што гэты вечар і гэтая ноч – найшчасьлівейшыя ў ягоным жыцьці.

Рабаваньне і наступны дзень побач з Рыгорам надоўга насыцілі Лявона зносінамі. Лявон разумеў, што навуковыя пошукі – так ён цяпер называў свае развагі – прасунуліся б нашмат хутчэй праз кантакты зь іншымі людзьмі, носьбітамі ўнікальнага досьведу, кожны свайго, але размаўляць яму ні з кім не хацелася. Да тога ж яго апанавала ганарыстае жаданьне разабрацца ўва ўсім самому, без пабочнае дапамогі. Яму прыйшло ў галаву вярнуцца ў раён гаражоў дый высачыць бабульку, пра якую казаў Рыгор. Іншае мажлівасьці пабачыць рэальную жанчыну Лявон прыдумаць ня мог. І, каб пазьбегнуць сустрэчы з Рыгорам, ён запланаваў гэтую дзею на суботу, традыцыйны лазьнёвы дзень.

Пятніцай увечары Лявон учыніў сваё хваробадзейнае абмываньне, задуманае напярэдадні. Скаланаючыся, ён колькі хвіляў стаяў пад ледзяным душам, а потым, адганяючы думку пра вопратку і коўдру, курчыўся на падлозе ў пярэднім пакоі і пакутліва доўга абсыхаў. Лявону ўзгадалася, як Адам Васілевіч прадказваў яму няздольнасьць працаваць у Акадэміі навук праз няскупчанасьць, марудлівасьць і слабенькую памяць. «А ці здолеў бы ён сам вось так, халоднай вадою? Толькі дзеля экспэрымэнту і пазнаньня? А ці здолелі б так акадэмікі? Займаюцца мабыць ўсякім глупствам у сваіх цёплых кабінэтах ды ў мяккіх фатэлях, у той час як ісьціна даецца толькі застуджаным і адмовіўшым сябе».

Пасьля экзэкуцыі, ужо на даху, ён прыслухоўваўся да сваіх адчуваньняў дый гадаў, ці залежыць ступеня празарэньня ад цяжару застуды. Халодны душ не зрабіў яму ні горш, ні лепей. Нос па-ранейшаму не прадыхаўся і сачыўся сусьлямі, вочы сьлязіліся, гарачая галава дрэнна разумела, часам чхалася.

Назаўтра ён спусьціўся ў кватэру, адзеў сама зношаныя штаны і бледна-зялёную кашулю колера ўчорашняга неба, на ягоны погляд, найнепрыкметнейшую і маскіроўчую з усіх, што былі ў шафе – і выправіўся.

Ягоны раён адрозьніваўся асаблівай бязьлюднасьцю і цішынёй. Крокі, здавалася, разносіліся на шмат кілямэтраў вакол, адбіваючыся ад асфальту і шэрых цагляных фасадаў. Бразгаючы ключом у кішэні, ён ішоў і ўзіраўся ў вокны, што выходзілі на вуліцу. Карункавыя фіранкі, кветкавыя гаршкі, лялькі, радыёпрымальнікі, стосы кніг, статуэткі, гадзіньнікі, вазы, прасы. У верхніх вокнах ідэнтыфікаваць рэчы было ўжо цяжка: падстаўка пад нажы ці настольная лямпа? Калёнка ці хлебніца? Часам яму да голачак у кончыках пальцаў хацелася пракрасьціся за вакно і прыкласьці далоні да гэтых аблезлых на сонцы рэчаў, убачыць, што акружае іх, у чыім суседзтве ім даводзіцца існаваць. Удыхнуць пах пакою, разгледзець яго ўвесь, прайсьці па ім і спыніцца ў дзьвярох наступнага. А наперадзе будуць яшчэ ды яшчэ пакоі, павядуць далей, далей, адзін за адным, у маўклівыя глыбіні.

За разважаньнямі шлях праляцеў незаўважна. Лявон, з задавальненьнем пракладваючы па сваёй уяўнай гарадзкой мапе новую лінію, збочыў з Радыятарных завулкаў на вуліцу Чыгладзэ, мінуў парк атракцыёнаў і «Менскэкспа», прайшоў мастом над Сьвіслаччу і вуліцай Сурганава, што падзяляла раён старых пяціпавярховак і прыватны сэктар. Перад паркам Лявон павярнуў на вуліцу Карастаянавай і празь пяць хвілін ужо стаяў на тым месцы, зь якога Рыгор паказваў яму бабулькіны вокны. Сонечнае сьвятло падала на фасад дома наўскасяк зьлева, і пад гэтым вуглом добра бачыўся пыл на ваконным ішкле. «Калі б там жыла бабуля, дык яна б не прамінула вымыць вакно. Хутчэй за ўсё, кватэра пустая, а Рыгору ўсё прычулася. Хоць зь іншага пункту, бабулька мо неахайная. Ці інвалідка. Ці зрок саслабелы». Цені лістоты клёнаў лёгка вагаліся на вокнах і цаглянай сьцяне, дражнячы ўяўленьне. У нейкі момант Лявону нават падаўся рух сівое галавы па-за шклом.