Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– У галаве ня ўкладваецца, – сказаў ён гучна. – Як я раней мог гэтага не заўважаць?! Аўтамэханік! Ха-ха! Аўтамэханік без машын! Трызьненьне. Можа, я сапраўды звар’яцеў? – ён неяк нядобра паглядзеў на Лявона, і той увесь падабраўся, чакаючы якога злоснага выбрыку. – А жонка? А дачкі? А цешча з бабкай? І я яшчэ скардзіўся, што цесна! О-о... Мы ж удваіх з татам жывем, уяві?

Лявону зрабілася ніякавата. Хоць агульным парадкам нябытнасьць жанчын і аўто яго ніяк ня тычылася – машынамі ён ніколі не цікавіўся, а хутаранка, адзіная дзяўчына, якая яго цікавіла, жыла толькі ў ягонай галаве – ён нарэшце прасякнуўся адкрыцьцём Рыгора, і яно ўзрушыла яго сваім маштабам.

– Мусіць, мы б гэтак жа моцна зьдзівіліся, калі б выявілася, што зямля пляскатая і стаіць на трох кітох, – паспрабаваў ён пажартаваць.

– Што ты гоніш, – адмахнуўся Рыгор. – Як? Як? Як гэтага можна было не заўважаць?! Вось давай, раскажы мне, як гэта ў цябе выходзіла: ты лічыў, што жывеш зь цёткай, але насамрэч цёткі не было? Ты дадому прыходзіў – і не дзівіўся, што яе нямашака ніколі, увесь час недзе швэндаецца?

Лявон паціснуў плячыма. Ён выпрастаў ногі, і промень сьвятла перакрэсьліў іх ярка-жоўтай лініяй.

– А калі не дзівіўся і ня думаў пра яе ніколі, дык навошта ў размове згадваў? Ты ж казаў, памятаеш, у лазьні, што зь цётачкай жывеш?

– Дык мне і запраўды так здавалася. Я не магу растлумачыць.

– А машыны? Ні не напружыўся, што ні машын, ні аўтобусаў няма?

– Рыгору, я ж зусім далёкі ад машын. Нават аніколі пра іх не задумваўся. Мне здаецца, гэтае пытаньне хутчэй да цябе, ты ж у нас аўтасьлесар.

– Блін! І цябе не зьдзівіла, калі я сказаў, што працую аўтасьлесарам у гаражох?!

Лявон паматаў галавой. Ён пачуваўся ўсё горай. Чэрап наліваўся цяжарам, у вушох зьлёгку зьвінела, хацелася прылегчы. Ён адчуў, што зьмерз, дый зноў спытаў Рыгора, куды ён схаваў ягоную кашулю. Рыгор падаў яму кашулю, якая вісела на сьпінцы фатэля, і сваю працоўную куртку. Лявон захутаўся і абхапіў сябе рукамі. Ён адчуў набліжэньне вялікага чыху, і моцна пацёр пераносьсе пальцамі. Чхнуць перахацелася.

– Дзіўна, – сказаў ён, – я ня памятаю ні тога чалавека, хто параіў мне піць апэльсінавы сок, ні тога, хто параіў церці пераносьсе, каб ня чхаць. А мо гэта быў адзін і той жа чалавек?

– Што за глупства, – прабурчаў Рыгор. Ён сядзеў, сьціснуўшы галаву рукамі, утаропіўшыся ў падлогу. – Успамінаю зараз, ці бачыў я ў сваім жыцьці хоць раз жывую бабу, ці ня бачыў. І не магу ўспомніць. У галаве ня тоўпіцца! І бач, усе звыкліся і на’т не заўважаюць. Вось што сама дзіўнае! Быццам так яно і трэба.

– Давай разважаць пасьлядоўна, – прапанаваў Лявон. Ягоныя скроні горача пульсавалі, і думалася нібы праз паперу. – Мы існуем, і значыць у нас былі бацькі. Бацькі – гэта бацька з маці. Маці – гэта жанчына.

Рыгор падняў вочы і глядзеў на Лявона зь некаторай надзеяй.

– Далей. Бо маці-жанчыны калісь існавалі, а цяперака іх няма, дык яны мусілі кудысьці зьнікнуць у перыяд паміж нашым нараджэньнем і цяперашнім момантам. Спачатку можна паспрабаваць узгадаць, калі мы бачылі жанчын апошняга разу. Можаш?

– Ні халеры я не магу! Ужо ўсю раніцу ўзгадваю.

– Я таксама не магу... Тады зойдзем зь іншага боку. Час, калі жанчыны яшчэ існавалі, можна ўдакладніць, вызначыўшы век сама маладзейшага чалавека. Табе колькі гадоў?

– Трыццаць два.

– А мне дваццаць два. Гэта ўжо вынік! Ты каго маладзейшага за мяне ведаеш?

Рыгор памаўчаў і раптам штомоцы ўдарыў кулаком па сваім плеценым сядзеньні, усклікнуўшы:

– Вось чорт! Дзяцей жа таксама няма! Няма нідзе дзяцей! О-о... Што за халера, га?!

Ён пачаў лаяцца і зноў закашляўся. Лявона раздражняла гістэрыка і лаянка Рыгора, і ён, скарыстаўшыся кашлем, адзначана спакойна працягнуў:

– Добра, дапусьцім, што я – наймаладзейшы. У такім выпадку, калі жанчыны – маю на ўвазе маю маці – яшчэ існавалі, дык табе было ня менш за дзесяць гадоў. Няўжо ты нічога зь дзяцінства ня памятаеш?

Рыгор, не перастаючы кашляць, груба выялаяў Лявона. Сутнасьць ягонай лаянкі зводзілася да таго, што не, ён анічога ня памятае пра жанчын. Лявон з абрыдай змоўк, Рыгор зрабіўся яму даканцова агідны. Яны сядзелі ў прыцемку, гледзячы ў розныя бакі: Лявон – на сонечную шчыліну ў браме, Рыгор – на цьмяны водбліск на клюбах. Праз колькі хвіляў Рыгор пахіснуўся ў фатэле наперад і ўстаў.

– Прабач, браценік, не хацеў пакрыўдзіць. Я ў такім шоку, што зусім ня цямлю нічога.

Ён крануў Лявона за плячо. Падыйшоў да выйсьця, ляснуў замком і расчыніў браму. Яркае ранішняе сьвятло запоўніла гараж, і абодва з палёгкай уздыхнулі. Рыгор узяў на варштаце цыгарэты, выйшаў на вуліцу і закурыў, разглядаючы сьляды цяжкіх ботаў у пыле.