Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Лявон сапраўды ўразіўся магутнымі сугуччамі. Што ў гэтае музыцы маецца на ўвазе менавіта лёт, Рыгор яму не сказаў, і Лявону ўявіўся моцны, цяжкі драўляны карабель у буйным моры і жорсткія вікінгі ў змаганьні са штормам. Яму захацелася стаць адным зь іх, утрымліваць цьвёрдымі далонямі тоўсты поўраз, паварочваць ветразь, жмурыцца на ледзяныя кроплі. Хутаранка ацаніла б гэта. Але неўзабаве бушаваньне сьцішылася, зьмянілася на ўрачыста-сумныя дыялогі, і Лявон адцягнуўся на свае ўласныя думкі. У гаражы пахла тушонкай і пыльнымі дыванамі, а ад грошай павявала сьвежай паперай. Ён нагнуўся, падабраў адзін з пачкаў, паспрабаваў разгледзець яго ў прыцемку, панюхаў, і стаў гладзіць пальцам ціснёную паверхню верхняе банкноты. Яму было крыху млосна: галава здавалася вялікай і драўлянай, як карабель, і каламутнай, як штармавое мора, а цела зусім саслабела.

Даеўшы тушонку, Рыгор нахіліўся і паставіў пустую талерку на падлогу. Да гэтага моманту ён унікаў глядзець на Лявона, але цяпер, калі да канца кружэлкі засталося зусім няшмат, Рыгор павярнуўся і з запытальна паднятымі бровамі зазірнуў яму ў твар. Лявон спаў, прыадчыніўшы рот. Рыгор з прыкрасьцю ўстаў з кушэткі і падыйшоў да прайгральніка. Аўтастоп чамусьці не спыніў кружэлкі, яна працягвала круціцца, і на кожным абароце іголка мякка пстрыкала. «Чаму ён увесь час сьпіць? Спаў зранку, калі я яго сустрэў, спаў ля банку ў хмызе, спаў на лаве каля Опэрнага, сьпіць цяпер. Яшчэ толькі пяць вечара! І што мне цяпер рабіць?» Ён паклаў кружэлку ў капэрту і засунуў на месца. Прайшоў да халадзільніка і ўзяў яшчэ піва, моцнае. «А можа і добра, што ён заснуў. Мы і бяз тога за сёньня зрабілі зашмат. Ня будзем прысьпешваць, хай усё ідзе як ідзе».

Рыгор бязмэтава выйшаў на вуліцу з бутэлькай у руцэ, падыйшоў да хаткі дзядзі Гені, ужо апусьцелай, вярнуўся назад, закурыў. Пагартаў свае сшыткі з каталёгам запчастак, але займацца не хацелася. Паглядзеў на нерухомага Лявона. Потым сеў на кукішкі побач з грашовай кучай і пачаў перабіраць пачкі, раз-пораз адглынаючы з бутэлькі. Банкноты крыху адрозьніваліся па памерах, але ў цемры было незразумела, якія зь іх даляры, а якія рублі. Паціху да Рыгора вярнуўся добры гумор. Ён думаў пра сваё новае жыцьцё, што, даладна кажучы, яно пачалося сёньня, але па-сапраўднаму пачнецца з заўтрашняе раніцы. Заўтра ўсё будзе па-іншаму.

Назіраючы на роўны подых Лявона, ён таксама заманіўся легчы і заплюшчыць вочы. Ці праз моцнае піва, ці праз багаты падзеямі дзень, але яго адолела стомленасьць і слабасьць, а ў галаве нешта непрыемна пульсавала. Рыгор устаў, пагасіў сьвятло на кухні, а потым прылёг наўпрост на грашовую кучу. Ён доўга круціўся і паварочваўся, але неўзабаве ўладкаваўся зручна і ўтульна.

Лявон прачнуўся ў гарачай цемры, разьведзенай бледнай плямай праходу ў суседні гараж. Цела за ноч зрабілася цалкам ватовым. Ён устаў, і галава закружылася, а ногі ледзь не падагнуліся са слабасьці. Нос чымсьці запоўніўся знутры, і дыхалася толькі ротам. Вочы рэзала, быццам у іх насыпалі дробнага пясочку. «Што са мной?» – млява дзівіўся Лявон. Ён паспрабаваў прыгледзецца да цемры і, здаецца, распазнаў постаць Рыгора на падлозе, на кучы грошай. Лявон рушыў да выйсьця. Ноч канчалася, але сонца яшчэ не ўстала, паветра цьмяна шарэла. Ён зьняў з прыадчыненае створкі брамы нагавіцы і надзеў іх, скамечаныя, але прыемна сухія і прахалодныя. Галава зноў закружылася. Ён зрабіў пару крокаў і апусьціўся на зямлю, прыхінуўшыся сьпіной да гаража. З правай ноздры раптам выцек цёплы струменец і казытліва спыніўся на верхняй вусьне. Лявон выцер яго тыльным бокам далоні і зразумеў, што застудзіўся. Да гэтага часу зь ім аніколі такога не здаралася, хоць ён часам бачыў застуджаных людзей. Адразу спамянуўся тата, які чхаў і смаркаўся, паводле Рыгора, на працягу колькіх гадоў. У гэты ж момант з гаража пачуўся глухі кашаль. «Ну вось, і Рыгор таксама. Спадзяюся, ад гэтага можна неяк пазбыцца... – сумна падумаў Лявон, – Чога будуць вартыя ўсе ровары і тэлефоны, калі ў мяне гэткія сусьлі...» Вобраз хутаранкі згусьціўся перад ягонымі вачыма, і ў Лявона праз ейную прыгажосьць і праз жаль да застуджанага сябе набухлі сьлёзы.

У поўным заняпадзе сілаў ён сядзеў ля гаража, дыхаючы расчыненым ротам. Гарачая галава, здавалася, усё павялічвалася ў памерах. Ягоныя думкі зрабіліся непаваротлівыя і вязкія, але быццам набылі новы характар і здольнасьць бачыць усё зь іншага пункту. Назіраючы, як навокал павольна віднее, Лявон адчуваў, што вось-вось ухопіць і зразумее нешта надзвычайна значнае. Ён цёр паказьнікам расколіну на асфальце, і ейная шурпатасьць прыносіла нечаканае задавальненьне. Ад асфальту адлузваліся паўпразрыстыя дробкі, прыліпалі да вільготнай са слабасьці скуры, і Лявон падносіў руку да вачэй, каб разглядзець іх. У гаражы часам натужна кашляў Рыгор. Лявон накіраваў у ягоны бок камякаватую плыню сваіх думак і назіраў, як яны зь неаднолькавай хуткасьцю працякаюць праз браму і цагляную сьцяну, абгінаюць калёнкі, кружэлкі, прайгральнікі і кружаць у цемры над грашовай кучай. Думкі павольна спускаліся да Рыгора пасярод кучы, і па меры іхнага зьніжэньня Лявон усьведамляў усё глупства і зьневажальнасьць свайго знаходжаньня тут, з гэтым чужым чалавекам. Трэба забіраць свой заплечнік і сыходзіць. Закарцела дахаты, на мяккі ложак. Ён абняў калені рукамі і паклаў на іх галаву, адчуўшы каленяй пульс у скроні. Але што рабіць з грашыма? Несьці іх у ЦУМ? Каб адзін з тройцы прадаўнікоў пералічыў іх, пайшоў у бакоўку і выкаціў адтуль ровар?