Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Лявон наблізіўся. «Чакаць ці лезьці за імі?» Ён выглянуў. Іржавая лесьвіца выдавала мэлядычнае «тум-тум-тум» пад нагамі служкі і Рыгора. Агароджа надавала ёй надзейнасьці, і Лявон наважыўся падымацца. Ён узгрувасьціўся на падваконьнік, трымаючыся адной рукой за шыбу, а другой асьцярожна ўхапіўся за найвышэйшую папярочку, якую здолеў дастаць. Зямля была так блізка, што ніякага страху ён не адчуваў. Зь нечаканым для сябе спрытам Лявон падцягнуў ногі, злавіў ніжэйшую прыступку і пачаў узыходжаньне. «Цікава, куды цяпер вядзе лінія маіх сьлядоў – уверх?» Папярочкі пружынілі пад туфлямі, аўтамат за плячом мерна біў руляй аб агароджу, ствараючы рытм, на які накладвалася цякучая мэлёдыя трох параў крокаў. Неўзабаве лесьвіца тузанулася, і засталося толькі дзьве пары – служка выскачыў на дах. Рыгор падымаўся павольна, і Лявон даганяў яго. Да далоняў прыліплі слушчаныя з прыступкаў кавалачкі фарбы і іржы. Праз колькі хвіляў Лявон стаміўся, але дах быў ужо блізка. Лесьвіца зноў тузанулася, і Рыгоравы ногі зьніклі.

Зьверху пачуліся крыкі, пагрозы і лаянка. Калі праз паўхвіліны галава Лявона паднялася над узроўнем даху, ён убачыў на фоне вялізарнага неба Рыгора, служку і вялікі беларускі сьцяг на высокім флагштоку. Рыгор тыркаў аўтаматам служцы ў бок, а той, перабіраючы рукамі вяроўку, спускаў сьцяг уніз.

– Уяўляеш! – крыкнуў Рыгор, заўважыўшы Лявона, – Вось табе і аварыйная сыгналізацыя – сьцяг! І гэны бруль ужо амаль пасьпеў падняць яго. Хутчэй спускай, ну! А то дзірак нараблю.

Лявон застаўся на лесьвіцы. Цяпер ён разгледзеў служку: трохі качыны твар з выразам крыўды і несправядлівасьці, русявы, у тонкіх акулярах. Нягледзячы на сьпякоту, на ім быў шчыльны сіні гарнітур, туга зацягнуты гальштук і сьветлая вятроўка паверх пінжака.

– Толькі не надумайся зноў уцякаць, дупка. Табе ж з самога пачатку сказана было: ня рухацца! Слухай, што я табе кажу, зразумеў? Інакш адстралю мазгі да чарцей сабачых. Зразумеў? – казаў Рыгор.

Служка пакорліва ківаў. Ён ужо спусьціў сьцяг і бездапаможна стаяў, паціраючы далоні.

– Давай вядзі нас па грошы, – загадаў Рыгор. – Палезьлі ўніз. І бяз жартаў!

Яны гужам спусьціліся ў прымальню – Лявон, за ім служка, за ім Рыгор. Лявонавы далоні пачырванелі і гарэлі, ён падзьмуў на іх і пацёр аб нагавіцы. Рыгор, аддыхаўшыся, дзелавіта патлумачыў служцы:

– Мне патрэбная поўная торба грошай. Вось гэтая торба, бачыш? І яму столькі ж, – ён паказаў на Лявона. – Тузанешся – заб'ю.

– Пойдзем! – нарэшце пусьціў дрыготкі голас служка. – Калі яны такія выхлы, дык ці павінен я жыцьцём рызыкаваць? Колькі разоў я прасіў штогадзінавую ахову! Колькі разоў! А зараз пойдзем. Я ўмываю рукі. Забірайце ўсё, што ёсьць.

Ён рабіў усхваляваныя жэсты. Ягонае абурэньне і роспач былі да тога жаласьлівыя, што Рыгор разьвесяліўся. Ён ляпнуў Лявона па плячы і засьмяяўся:

– Возьмем хлопца ў нашу банду? Ён нам спатрэбіцца. Мабыць умее грошы хутка лічыць! Чуеш, ты? Тупай наперад і не балбачы! А за добрыя паводзіны зможаш і сабе мяшок грошай адсыпаць. Потым зваліш на нас усё.

Служка няўпэўненымі крокамі накіраваўся да выйсьця з прымальні. Лявон разглядаў ягоны дзіўна белы твар са шкляным поглядам. На служкавым лобе выступілі дробныя кропелькі поту, але вятроўкі ён чамусьці не здымаў. «Цікава, перапалохаўся б я на ягоным месцы гэтак жа моцна? Як бы я сябе паводзіў?» – думаў Лявон.

– Ёсьціка там хто? – Рыгор паказаў руляй на скураныя дзьверы.

– Вось жа я, перад вамі, – сказаў служка і праглынуў.

– Дык ты дырэктар, ці што? – зьдзівіўся Рыгор.

– Так.

– Вылупак ты, а не дырэктар! Што тут яшчэ скажаш. Вядзі!

Рыгор саступіў убок, даючы дырэктару прайсьці ў калідор. Яны рушылі ўглыб будынка: наперадзе дырэктар, за ім з аўтаматам наперавес Рыгор, і ў канцы Лявон, які разглядаўся на бакі і прынюхваўся да ядомага водару пораху.

– У вас тут сталоўка ё? – не ўтрымаўся Рыгор і таксама павёў носам. Яму зусім не здавалася, што пахне порахам: пахла вызначана супам харчо. Ягоны рот напоўніўся сьліной і ён адчуў, што дзеля добрага абеду гатовы абрабаваць заадно і сталоўку. Дырэктар маўчаў, і Рыгор тыцнуў яго руляй у зад. – Сталоўка ёсьць, кажу?

– Гэта я сабе суп заварваю, таму пахне, – спатыкнуўшыся, нясьмела адказаў дырэктар.

Яны дайшлі да лесьвіцы і пачалі спускацца. Рыгор думаў, што гурток гарачага супу – гэта вельмі нядрэнна. Суп з канцэнтрату вядома саступае сьвежазваранаму, але ў гэткіх умовах на першым месцы – шпаркасьць. А Лявон разважаў ужо пра іншае: ці робіцца быцьцё менш зьневажальнае, калі ў цябе ў руках аўтамат, і ты можаш загадваць камусьці і вырашаць, жыць яму ці ня жыць? Ён вёў рукой па драўляных парэнчах і адчуваў стомленасьць. Яму ўжо пачынала пазяхацца.