Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Адзін са старэчаў, у тоўстай кашулі ў блакітную і сінюю клетку, з кіслым выглядам слухаў, а другі, у шэрым пінжачку, трымаў у руках разгорнуты таўсты том і чытаў: «...Теперь, когда он рассказывал все это Наташе, он испытывал то редкое наслаждение, которое дают женщины, слушая мужчину, – не ўмные женщины, которые, слушая, стараются или запомнить, что им говорят, для того чтобы обогатить свой ум и при случае пересказать то же или приладить рассказываемое к своему и сообщить поскорее свои умные речи, выработанные в своем маленьком умственном хозяйстве; а то наслажденье, которое дают настоящие женщины, одаренные способностью выбирания и всасыванья в себя всего лучшего, что только есть в проявлениях мужчины».

– Гэта адкуль? – прыязна спытаў Лявон, скарыстаўшыся кропкаю сказа. Ён адчуваў прыязнасьць і нават замілаваньне да гэтых маленькіх, худзенькіх і сівавалосых людзей.

– «Вайна і мір», – з годнасьцю адказаў дзядуля.

Ён заклаў старонку паказьнікам і павярнуў том рудою вокладкай уверх, быццам Лявон меў сумневы, што гэта запраўды «Вайна і мір», і мог упэўніцца. Дзядуля ў кашулі таксама скарыстаўся паўзай: пырхнуў, узмахнуў рукою і пераможна заявіў:

– Ну хіба гэта не лухта? Лухта і дзівацтва! Сэксызм ды мужчынскі эгацэнтрызм. Я не зьдзіўлюся, калі ў наступнай главе ён спытае, ці ёсьціка ў жанчыны душа! – і, каб ня даць апаненту запярэчыць, ён зьвярнуўся да Лявона: – Вы некага шукаеце, малады чалавек?

– Так, Рыгора, аўтасьлесара. Ён жа ў гэтым пад'езьдзе жыве?

– У гэтым, але зараз у іх няма нікога. Рыгор у лазьні, ён жа лазеньнік у нас заўзяты, а ягоны тата на працы.

– На працы? Сёньня ж субота, выходны? Шэсьць вечара!

– Даражэнькі юнак, – дзядуля з дакорам паглядзеў на Лявона, – Рыгораў тата – шавец. Вы ўяўляеце, колькі працы ў шаўца? Хадакоў шмат, і кожнаму патрэбны абутак. А ён – чалавек адказны, любіць, каб усё тэрмінова, і каб усё ідэальна. Яму і суботы мала, сядзіць крукам, не разгінаючы сьпіны. І вельмі, вельмі якасна. Рэкамэндую! Зьявіцца патрэба – дык толькі да яго ідзіцё. Тут недалёка, у Доме побыту.

– Дарэчы, Васіль, – заўважыў дзядуля ў пінжаку, – Калі ўжо ты згадаў шавецкае рамяство, ды спадзяюся, ня будзеш спрачацца, што думкі Талстога ня ёсьць спараджэньне нядзейнага розуму і ленасьці? Спадзяюся, табе ня прыйдзецца расказваць, што ён уласнаручна шыў боты?

– І што гэта даводзіць? – пакепліва спытаў дзядзька Васіль, ужо забыўшыся пра Лявона. – Міхась, мне вельмі цікава пачуць, што ты намасьціўся праз гэта давесьці!

Лявон, пазлаваўшы на нястачу часу, які не дазваляў яму прыняць удзел у гэтай прыемнай і павучальнай гутарцы, пасьпяшаўся назад, да скрыжаваньня з кінатэатрам. Ён разьлічваў, што Дом побыту знойдзецца менавіта там і спадзяваўся даведацца ў таты, дзе шукаць Рыгора. «Цікава толькі, чаму дзядулі таксама клічуць яго татам? Было б нашмат больш лягічна, кліч яны яго па ймя, як аднагодка і сябра», – думаў Лявон на хаду. Ён абышоў кінатэатар са старымі выцьвілымі афішамі нейкіх невыразных фільмаў жахаў, на якіх былі намаляваныя зомбі, ажывелыя мерцьвякі і спалоханыя людзі, і ўбачыў у колькіх сотнях мэтраў наперадзе Дом побыту.

Наўпрост над уваходам вісеў пералік усіх службаў ды паслуг Дома побыту. Шавецкая майстэрня, пазначаная чырвонай стрэлкай, зьмяшчалася не ў асноўным будынку, а недзе зьлева, за вуглом. Зьвярнуўшы за рог, Лявон убачыў незвычайную па форме, складзеную са скошаных геамэтрычных фігураў, белую прыбудову з шыльдай «Рамонт абутку».

Адчыніўшы дзьверы, Лявон апынуўся ў цёмнай зальцы з прымальным акенцам і адзінокай ішклянай вітрынай, у якой вісеў чорны бот, прэйскурант і нейкія ссохлыя аб'явы. Лявон ступіў да акенца і зазірнуў унутар. Насупраціў стаяў фатэль, а за ім зьмяшчаўся стэляж з квадратнымі суполкамі, у кожнай зь якіх ляжала пара абутку і паперка з паметкай пра ўладальніка і тэрмін. Направа быў відаць сьветлы пакой, чулася нягучная музыка. Выцягнуўшы галаву і спрабуючы штосьці разгледзець, Лявон кашлянуў.

Пачуўся рып, грук, кароткае шорганьне ног, і ў пройме сьветлага пакою зьявіўся вялізарны тата ў карычневым скураным фартуху, які закрываў ягоныя грудзі, жывот і сьцёгны. На ягонай левай руцэ быў надзеты чаравік, а ў правай ён трымаў доўгае шыла, бліснуўшае стальлю.

– А-а, сынку. Памятаю, памятаю цябе, – сказаў тата, набліжаючыся. – Як, кажаш, клічуць? Лявон, так, Лявон. Вось сюды заходзь.

На ягоным твары зьявіўся цень усьмешкі, зморшчыны на шчоках прыйшлі ў рух. «Калі б ён усьміхнуўся мацней, зьявіліся б і ямачкі», – адзначыў Лявон. Тата адчыніў дзьверы, якія знаходзіліся крыху далей вакна, і зрабіў запрашальны жэст рукой. Лявон прайшоў унутар і павярнуў сьледам за татам направа. У татавай майстэрні было ўсяго адно невялікае вакно зь відам на плот электрычнай падстанцыі, але на столі гарэлі шэрагі даўгіх люмінясцэнтавых трубак, якія залівалі пакой яркім белым сьвятлом. Сьцены пакою былі занятыя стэляжамі з абуткам, а пасярэдзіне стаяў вялікі зялёны варштат з абцугамі і наждаком. Салодка пахла гумовым клеем.