Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Суставы патроху расьцерліся, і хада перастала быць занадта пакутлівай. Лявон успомніў сваю старую забаўку, уяўную мапу з накрэсьленымі траекторыямі руху, і прыйшоў у захапленьне зь дзёрзкае даўжыні лініі, якую пракладаў зараз. «А колькі часу змарнавана на Менск! Лянівае таптаньне! Гады, цэлыя гады», – ён адчуваў адначасна прыкрасьць за гэтыя гады, патопленыя ў несьвядомай мінуласьці, і радасьць за гады будучыя, што ўрачыста ўзьнікалі з-за гор і гарызонтаў.

Ён нарваў апэльсінаў, што расьлі на дрэвах ля самой дарогі, і, адкусваючы ім тоўстыя горкія азадкі, выціскаў сок у закінуты рот. Гэта было ані не смачнейшым за фабрычныя пакункі, дый у прыдачу нязручна, неахайна і са сьлізкімі косткамі – але ўсё акупляла экзотыка. Дзеля акуратнасьці засыпаючы туфляй у пясок выціснутыя цельцы апэльсінаў, Лявон думаў пра Алесю – як яна там? Хвалюецца, шукае? Ці яны з мамай застылі ў час ягонае нябытнасьці, як лялькі, склаўшы на каленях рукі і ашклянеўшы вачыма? Ці яны наогул толькі галюцынацыі, застудавыя міражы? І што лепей: абдымаць за плечы і трымаць у руках рукі? Ці марыць, сумаваць і таміцца на адлегласьці? Намагаючыся параўнаць, ён задуменна йшоў далей, уніз і ўніз.

Па меры выдаленьня ад гор паветра зноў распалялася, дрэвы зьнікалі, трава ссыхала і адрывалася ад зямлі пад гарачым ветрам. Лявон разгортваў мапу і задзіраў галаву да зэніту, да сонца, ў надзеі вызначыць поўдзень з поўначчу. На мапу з шамаценьнем сыпаліся пясчынкі і заставаліся ў папяровых зморшчынах, ўжо пасьпеўшых зашкуматацца. Вецер дзьмуў пяском у твар, і Лявон спачатку хаваў рот і нос у кашулю, нацягваючы гузік на нос, а потым зьняў яе і ўкрыў усю галаву, пакінуўшы вузкую шчылінку для агляду. Але акрамя бясконцых пескавых хваляў аглядаць не было чаго, і праз колькі хвілін ён самкнуў і шчылінку. Кашуля атуліла яго роўным белым сьвятлом, сьвіст ветру сьціхнуў, подых адбіваўся ад тканіны і горача вяртаўся да вуснаў. Яму ўспомнілася, як ён некалі, яшчэ ў цётчынай кватэры, любіў засынаць – на сьпіне, нацягнуўшы на галаву прасьціну. Тут Лявон вельмі дарэчы спатыкнуўся, страціў раўнавагу і нязграбна паваліўся ў мяккі пясок. «Знак, што пара адпачыць», – ён зьняў заплечнік, перавярнуўся на сьпіну і расьцягнуўся, парухаўся, падраўняўшы пясок пад выступы цела.

Хтосьці крануў яго за плячо, і Лявон, вярнуўшыся са сну, таропка зашукаў, замацаў самкнутую шчылінку, затрос галавой. Кашуля ўпала, сонца ўдарыла па вачох. Над ім навісла постаць, загорнутая з галавы на пяты ў чорнае, выразна жаноцкая. Лявон няёмка ўскочыў, небясьпечна нахіліўся ўбок, але выстаяў. Галава хваравіта кружылася. За постацьцю чакальна спыніўся караван гарбатых вярблюдаў, па жанчыне на сьпіне. Паміж чадрой і чалмой кожнай з жанчын бліскалі бялкі. «Як ім ня горача ў чорным?» – падумаў Лявон, падхапіў заплечнік і кінуўся бегчы. Ён ня памятаў патрэбнага кірунку і бег кудысьці прэч ад жанчын і вярблюдаў. Грудзі і плечы нясьцерпна паліла, і, зірнуўшы на сябе, Лявон спалохаўся – праз сон пад сонцам скура набыла пагрозьліва чырвоны колер. Ён азірнуўся: яго не перасьледвалі, толькі глядзелі нерухома ў сьпіну, як кобры.

Прыкладна праз гадзіну, зь цяжкасьцю падняўшы каламутную галаву, ён убачыў удалечыні Акадэмію Навук, зыбкую са сьпёкі, а крыху збоку – бібліятэку. Будынкі мелі недарэчна аднолькавую вышыню, і пэўна былі безнадзейнымі міражамі. Лявон з тугою ўспомніў бібліятэчны буфэт з доўгім шэрагам сокаў на барнай паліцы і больш не ўздымаў галавы, каб не цьвяліць душу.

Ён ішоў да тога ўпарта і да тога цярпліва сьціскаў зубы, што ў нейкі момант сонца здалося і пачало апускацца.

Пакінуўшы негасьцінную Чэхію, Рыгор накіраваўся ў Нямеччыну. Дзе шукаць цёплы прыём, калі не на бацькаўшчыне сваіх улюбёных кампазытараў? «Зь немкамі хоць будзе пра што пагутарыць! Бэтховэн, Вагнэр, Малер... А Шубэрт! Шубэрт! Дый машыны ў іх сур'ёзныя. Мэрсэдэс! – ён пацмокаў. – А піва? Нямецкае піва мусіць хвацкае! Хоць кажуць, што лепшае ў сьвеце піва – чэскае, але я гэтага не адчуў», – помсьліва думаў Рыгор. Ён бадзёра крочыў палямі, лугамі, гаямі, з кашлем ды сьпевамі.

Колькі разоў зьвінеў тэлефон, прыемна разбаўляючы адзіноту. Першым быў спэцназавец Сяржук, які абвясьціў, што адшукаў нумар Рыгора, і на гэтай падставе запатрабаваў здавацца. Рыгор зарагатаў, сказаў спэцназаўцу грубыя і непрыемныя словы дый вымкнуўся, са злосным высілкам надавіўшы чырвоны гузік адбою. І адразу пашкадаваў: чаму не пагаварыў з жывым чалавекам? «Мала што там у мінуласьці было – усё можна паспрабаваць выправіць. Ну нічога, патэлефануе яшчэ». І праўда, неўзабаве тэлефон ізноў задрыжаў і запішчаў: нейкі дзядзька з задышкай тэлефанаваў па рэкамендацыі сяброў і прасіў паглядзець сваё аўто – праблемы з рухавіком. Рыгор учапіўся ў дзядзьку, пачаў выпытваць у яго ўсе найменшыя падрабязнасьці, не пагарджаючы нават ягонымі дылетанцкімі здагадкамі і домысламі. Хвілін празь пятнаццаць у слухаўцы пікнула, і размова перапынілася – мабыць, у суразмоўцы скончыліся на рахунку грошы.