Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Суп быў цыбулёвы і ня вельмі спадабаўся Рыгору. Размоклую булку ён спачатку наогул не хацеў есьці, адсоўваючы яго лыжкай, і адважыўся на гэта толькі пад канец, калі збанок апусьцеў. Ён выпіў яшчэ адзін бакал віна, закурыў, і кветнік зь пятунямі і настуркамі прыемна паплыў вакол ягонае галавы. Нячутна зьявілася Жулі, сабрала посуд і спытала, што яшчэ прынесьці. Ён падняў галаву, пераклаў цыгарэту ў левую руку, а правай абняў яе за сьцягно.

– Прыбяры лапы! – яна грэбліва страсянула ягоную далоню, набы павука ці таракана. – Зараз паклічу мужа!

Рыгора лічыў сябе за вытрыманага чалавека, але ўсе гэтыя «хлопцы», «мужчыны» і «мужы» за час падарожжа зрабіліся ягоным балючым месцам. У вачох пацямнела зь лютасьці, і ён падскочыў. Стол здрыгануўся, сурвэткі рассыпаліся, столец паляцеў у настуркі.

– Мужа? Мужа, га? Ну дык давай, паказвай мне свайго мужа! Вядзі яго! – гыркнуў ён.

Жулі ценем віхнулася ў хату і паспрабавала зачыніць знутры дзьверы, а ён зароў і тыграм рынуўся за ёй, вырваўшы клямку і абваліўшы зашапацеўшыя жалюзі. Яна крычала, што ейны муж на службе і вось-вось вернецца, і, адыходзячы ўглыб, шпурляла ў яго лыжкі і талеркі. Ён насунуўся, нагнаў яе і схапіў за локаць. Жулі паспрабавала вырвацца, але Рыгор трымаў моцна. «Ну?! Дзе твой муж? Дзе?» – рыкаў ён. Яна выгнулася ўкусіць яго за руку, але ён сунуў пад ейны вытачаны нос свой правы кулак:

– Толькі паспрабуй куснуть! Панюхай, чым пахне! – аднекуль з глыбінь галавы ўсплыла гэтая дзіцячая, але дзейная пагроза.

Рыгор цягнуў яе па пакоях, кашляючы і патрабуючы паказаць мужа, а яна абмякла і паслухмяна пасьпявала побач, з поўнымі сьлёзаў вачыма. Дом быў добры, прасторны. У гасьцёўні – гіпсавы бюст Напалеона, абчэплены вусікамі плюшчу, піяніна і партрэт Бэрліёза ў букавай шыбе; у сонечнай ядальні – стол на дванаццаць пэрсонаў, старадаўнія крэслы, гадзіньнік са спружынай і салатавы сэрвант; у спальні – нізкі шлюбны ложак з папяровымі таршэрамі ля галоў; у дзяцёўні – двухпавярховая калыска ў выглядзе чырвонага лонданскага аўтобуса і калекцыя футбольных мячоў. У тупіку вітальні хаваўся ход у сутарэньне – стромкія, сьцёртыя падэшвамі прыступкі.

– Можа, ён у склепе нас чакае? – упарта рыкаў Рыгор, не жадаючы слухаць пра службу мужа на чыгуначнай станцыі, – Пайшлі ўніз, паглядзім! Дзе сьвятло? Уключай, кажу! Горай будзе!

Яна скарылася, кранула рукой непрыкметны ўключальнік і пачала спускацца ўніз. Рыгор, не адпускаючы ейнага заломленага локаця, тупаў ззаду. Глыбокае сутарэньне адасоблівалася ад лесьвіцы тоўстымі філёнкавымі дзьвярыма. Уздоўж мураваных сьценаў цягнуліся доўгія паліцы з пыльнымі бутэлькамі віна, бляшанкамі, збанкамі, скрынкамі. Склепавая прахалода прыемна абвеяла твар, але гнеў не астываў. Рыгор штурхнуў Жулі ўсярэдзіну, і яна мусіла прабегчы колькі крокаў, каб не зваліцца на бэтонавы пол.

– Сядзі тут, паскуда! Будзеш ведаць, як крывіць незадаволеныя рожы. Каралеўна знайшлася! Пачакай, я цябе правучу, – Рыгор успамінаў крыўды, нанесеныя яму чэскімі кабетамі, і злаваўся ўсё больш.

– Што ты хочаш ад мяне, вар'ят? Што табе трэба? Цябе чакае Бастылія! – яна ступіла да яго, сьціскаючы рукі.

– А ну стой, дзе стаіш!

Убачыўшы ў ягоных вачох сапраўдную лютасьць, яна адступіла назад і паглядала спадылба.

– Будзеш сядзець тутака, зразумела? Толькі паспрабуй выйсьці, шыю зламаю. Глядзі! Я жартаваць не люблю.

Рыгор грымнуў дзьвярыма і пайшоў наверх, дзівуючыся на сябе – што ён робіць і навошта? А зь іншага пункту, чаму б яму не рабіць тое, што прыйдзе ў галаву? Ён ужо перажываў падобнае пачуццё жахлівае свабоды – адразу пасьля першае застуды, калі пазнаў мажлівасьць беспакарана драцца ў кватэры.

Пашукаўшы па паліцах салатавага сэрванту, Рыгор знайшоў мяшок сухіх абрыкосавых костак і вялізарную бутэлю белага віна з тоўстым коркам у зеленаватым горле. Ён выцягнуў корак, і горла адказала яму кароткім сяброўскім гулам. Агладзіўшы рукою тонкі ільняны абрус, ён сеў за стол. Густ віна дзіўна падыходзіў да гаркавата-салодкіх ядзеркаў, а ўсё вакол сьвяцілася ўтульнасьцю, чысьцінёй і сьветлым дзённым спакоем. Як выдатна было б застацца тут жыць! Навошта йсьці некуды яшчэ? Вось толькі як уцюкаць у Жуліну галаву, што ніякага мужа няма? Рыгор быў упэўнены – час і чаканьне тут не дапамогуць, і ў Жулі заўсёды знойдзецца сотня гісторый, чаму ейны муж не вяртаецца. Затрымаўся на службе, неадкладна паляцеў у камандзіроўку, паехаў зь сябрамі на рыбу, выправіўся наведаць састарэлых бацькоў.