Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

У чацьвер, калі ён стаяў ля кухоннага вакна, гледзячы на яблыню ў гародзе, зазваніў тэлефон. Лявон сьцепануўся. У поўнай цішыні, у перапыненьні швейнае машынкі, званок паўтарыўся. Раней тэлефон заўсёды маўчаў. Мама крыкнула яму з пакоя, каб ён узяў слухаўку, мабыць, гэта з ЗАГСа. Слухаўка была гладкая і цяжкая. «Але як яны даведаліся пра наша вясельле?» – усумніўся Лявон.

– Алё? – сказаў ён у плястмасавыя дзірачкі.

– Алё, Лявон? – гукнуў далёкі голас.

– Так, гэта я.

– Добры дзень! Гэта Пятрусь! Нарэшце я вас знайшоў!

– Добры дзень... – Лявон быў разгублены; Пятрусь здаваўся яму нейкім невыразным успамінам, кшталту дзіцячых кніжак.

– Дзе вы, Лявоне?

– У маці... Гэта мястэчка Кляновіца.

– Цудоўна! Няўжо праўда? Я так і меркаваў – вы абавязкова мусілі паспрабаваць зьведаць матэрыяльнасьць сьвету па-за межамі Менску. Я памятаю нашу гутарку! Вельмі ўзрушаюча, даражэнькі Лявоне! Вы зрабілі найвялікшае навуковае адкрыцьцё!

Лявон паціснуў плячыма: залішнія захапленьні Пятруся выклікалі ў яго непрыязнасьць. Ён хацеў запярэчыць, але Пятрусь не даваў яму адчыніць рот:

– Мне прыйшлося нямала пабегаць, каб знайсьці вас, калега: я зьвятраўся і ў міліцыю, і да лекараў з хуткай дапамогі, і да клеркаў з пашпартнага аддзелу! І толькі ў дэканаце вашага ўнівэрсытэту мне далі хоць нейкія зьвесткі. І вялікі посьпех, што ваш інстытут трапіўся мне па шляху, і я зайшоў у яго, наўгад. Вы ж не сказалі мне, дзе менавіта вучыцеся. Потым я пабываў у вас дома, так-так! – ён шчасьліва засьмяяўся і прасьпяваў: «Da ist meiner Liebsten Haus!» – Дзьверы былі адчыненая, і я трохі агледзеўся, спадзяюся, вы ня супраць? І я ўжо зусім істраціў надзею. Гэтак і зьмеркаваў, што вы выйшлі зь Менску і цемра вас паглынула. Вы ж чулі? Некаторыя містычна наладжаныя людзі лічаць, што Менск атачае вакол сама сапраўднае пекла. Ха-ха, ці смажаць ужо вас на патэльні, Лявоне, прызнайцеся? А сёньня да мяне дайшла вестка пра папраўку тэлефонных лініяў, дык я падумаў: чаму б не? Чаму не патэлефанаваць вашаму бацьку? Нумар мне таксама далі ў дэканаце. І вось нарэшце – посьпех!

Пятрусь перапыніўся, і Лявон адчыніў рот, каб нешта сказаць, але ў галаве было пуста.

– Я неўзабаве ажанюся, – паведаміў ён будзённа.

– Лявоне! – паклікала мама з пакоя, – З кім гэта ты? З ЗАГСам?

– Ага! – адгукнуўся ён.

– З кім гэта вы? – спытаў са слухаўкі Пятрусь, – Што значыць – ажанюся?

– Дзяўчыну сустрэў.

– Дзяўчыну?! – на баку Пятруся нешта дзынкнула, пэўна, ён трымаў у руках лыжку і праз захапленьне выпусьціў яе. – Лявоне, мае вушы мяне не падманулі? Вы сказалі – дзяўчыну?

– Так, – Лявон адчуў прыкрасьць, выразна ўсьведамляючы, што зараз пачнецца па-навуковаму бестактоўнае ўмяшаньне ў асабістае жыцьцё.

– Лявон, але ці вы ўпэўненыя, што ваша выбраньніца – дзяўчына насамрэч? У поўным, значыцца, сэнсе слова? Добра памятую вашае экспэраня з бабуляй... Гэтым разам вы пераканаліся? – Пятрусёў голас быў вельмі сур'ёзны, і гэта ўтрымала Лявона ад крыўды. Кепікаў ён бы не вытрываў.

– Пятрусь, я абсалютна ўпэўнены, што яна – асобіна жаноцкага полу, менавіта жаноцкага, – адказаў ён роўна. – Больш таго, тут бытуе і мая маці, яна таксама жанчына.

Пятрусь у вялікім хваляваньні пачаў выпытваць падрабязнасьці. Спачатку Лявон адказваў неахвотна, але паціху дасьледчае натхненьне Пятруся перадалася яму. Аднак гутарка доўжыўся занадта доўга, і ён баяўся, што маці зьдзівіцца, увойдзе ды будзе слухаць. Лявон не хацеў, каб яна даведалася пра ягоныя сувязі зь Пятрусём. Ён пачаў разьвітвацца, але Пятрусь не адпускаў яго, пераконваючы ў патрэбе новых пошукаў і спрабуючы зараз жа прадумаць іхную мэтадалёгію. Лявон мусіў паабяцаць Пятрусю, што ён сёньня ж прыступіць да экспэраняткаў. Пад канец акадэмік яшчэ раз выказаў захапленьне Лявонавымі здольнасьцямі і прадыктаваў свой нумар, наказаўшы тэлефанаваць удзень і ўноч і як мага больш сьпяваць.

Пасьля абеду – хоць калі строга, дык аніякага абеду не было, Лявон толькі выпіў шклянку соку – яны з мамай прасьпявалі «Зімовы шлях». Яна сядзела ў фатэле, паклаўшы на калені шыцьцё, а ён стаяў ледзь ззаду, трымаючыся рукой за сьпінку. Яны глядзелі на цагляную печку, глянцава-белую. Лявон уяўляў, што ля печы стаіць Алеся, павярнуўшы галаву да вакна, а пра што думала маці, зразумець было немажліва. Сьпяваць удваіх Лявону падабалася больш за ўсё – выходзіла вытрымана, але моцна. Бліжэй да канчатку песьні мама прасьлязілася; у апошні час яна лёгка плакала, без усякіх падстаў. Свае сьлёзы яна тлумачыла «так, проста так, Лёвутка», і ён перастаў пытацца прычыны і рабіў выгляд, што нічога не заўважае.