Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Неўзабаве яны сабраліся пажаніцца.

Лявон дайшоў да гэтае думкі пакрысе, як да лягічнага разьвязаньня свайго каханьня. Сьвядома ці не, але гэтым шляхам яго кіравала Алеся, хоць Лявон тады яшчэ не заўважаў ейнага ўплыву – яму здавалася, што ён дзеіць вольна.

Калі-нікалі ў Алесі здараліся асаблівыя настроі – ейны погляд апускаўся, цямнеў, і яна казала: я дрэнная, мяне цяжка трываць, я адзінотная. У гэтыя моманты ён абдымаў яе і шаптаў у валасы пяшчотныя словы, чуйна назіраючы на іхнае ўзьдзеяньне. Падыходзілі ня ўсе словы: часам яна дрыжала, нібы адгароджвалася ад яго, а часам наадварот – разгарналася насустрач, падымала шчасьлівы твар. Але гаварыць заўсёды аднолькавыя фразы, хай і прыдатныя, яму здавалася няварта, і Лявон напружваў фантазію, імправізаваў, вынаходзіў. Слоўны запас губляўся імкліва. Апроч таго ён заўважыў эфэкт прывыканьня – каб убачыць зьвернуты да сябе радасны твар, ён кожны раз мусіў казаць ўсё мацней, усё больш пераканаўча. Аднойчы ён абмовіўся пра шлюбнае жыцьцё, і праз гэтыя колькі слоў яна моцна прыціснулася да яго, схіліўшы галаву на плячо, і дакранулася вуснамі да ягонае шыі. Так ён намацаў сама дзейны шлях, і збочыць з гэтага шляху было ўжо немажліва. Дый навошта? Лявон марыў пра тое, як стане яшчэ бліжэй да яе, зусім блізка.

Адчуваючы, што ёй падабаецца цьвёрдасьць і настойлівасьць, ён паставіў пытаньне адкрыта. Апусьціўшы пацяплелыя вочы, яна мовіла, што хацела б дачакацца тату – выходзіць замуж безь ягонага ведама было б дрэнна, бо гэта найбліжэйшы для яе чалавек. На слове «найбліжэйшы» яна няўпэўнена зірнула на Лявона – ці не аспрэчыць? – але ён прамаўчаў, пакуль што не прэтэндуючы на сама-блізкасьць. На ўсё свой час, думаў ён дарогай дадому. Таргаваць у гэтым выпадку проста зьневажальна. Тым больш да ейнага таты ён адчуваў складаныя пачуцьці, далёкія ад рэўнасьці. У кароткіх перапынках паміж тамленьнямі Лявон спрабаваў зразумець тое, што адбываецца, і быў амаль упэўнены: няма ніякага таты. Зь іншага боку, яшчэ зусім нядаўна ён лічыў, што маці таксама не існуе, і аднак вось яна – мама. Як усё няпроста!

Лявон кідаў думаць пра складанае дый аддаваўся каханьню, успамінаючы ейны профіль, абрыс носу і вуснаў. Якая яна прыгожая, проста дзіўна! На кожную рыску ейнага твару можна глядзець бясконца, як на неба ці на агонь. Ён спыняўся і садзіўся на абочыну, падымаючы твар да месяца. Выклікаў у памяці ейны голас, і праз кожнае слова ўнутры прабягала гарачая хваля. Але і халодныя думкі не адставалі. Адкуль бярэцца прыгажосьць, і навошта яна патрэбная? Няўжо гэта ўсяго толькі прымітыўная прынада прыроды?

Калі Лявон, абдымаючы Алесю за плечы, абвясьціў пра іхнае вырашэньне маме, тая заплакала. Яна адвярнулася і прасіла дараваць сьлёзы, бо яны з радасьці. «Якая ж ты шчасьлівая, Лесенька», – мама ўзяла Алесю за руку і ўважліва разглядала ейны твар. У прастрацыі, перапоўнены каханьнем, Лявон назіраў, як Алеся, ані не зьбянтэжаная, усьміхалася маме. Мабыць, яны разумелі адна адну. І праўда – быццам ілюструючы іхнае паразуменьне, мама сказала, што трэба дачакацца вяртаньня бацькі і Міколы. І ў чарговы раз з крыўдай узгадала непрыстойныя Рыгоравы ўцёкі.

Але неўзабаве Лявон выявіў – па водгуках на некаторыя свае словы, па намёках, абмоўках і недамоўках – што насамрэч і Алеся, і мама гатовыя да вясельля, а тата і бацька – толькі фармальнасьць, даніна паваге, якую патрэбна часам выказваць. І ён, узяўшы ўладу ў свае рукі, прызначыў вясельле на суботу. Прызначэньне прагучала непераканаўча, як яму здалося, але жанчыны ўспрынялі яго сур'езна і нават з пашанай. Яны заўвіхаліся. Мама загадала Лявону дастаць з гарышча швейную машынку і засела за шлюбную сукенку. Алеся склала сьпіс страваў і занялася нарыхтоўкамі, адначасна расхажываючы навюткія туфлі, каб не мулялі ў вясельны дзень. Лявон прапанаваў Алесі дапамогу, але ў адказ яна прапанавала не перашкаджаць і заняцца сваімі справамі. І зьмякчыла адмову пацалункам.

Лявон ня ведаў, якія ў яго могуць мецца справы, і павольна сноўдаўся па саду, па хаце. Сеўшы на ложак, ён гартаў дзіцячыя кніжкі, напаўзабытыя, амаль чужыя, з абшарпанымі, распластованымі ад часу куткамі кардонавых вокладак. Расьцягваўся на сьпіне і, закінуўшы рукі за галаву, кранаў прахалодныя мэталічныя дубцы падгалоўя. Глядзеў у патрэсканую столь. За сьцяной, у мамчыным пакоі, зь перабоямі стукала швейная машынка. Каб не заснуць, скідаў ногі на падлогу і йшоў на кухню, дзе выразна цікаў стары гадзіньнік у двайной драўлянай аправе.