Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

– Слухай, Рыгору...

– Чорт!

– Што чорт?

– Ды бэнзін! Бач, чырвонае загарэлася. Канчаецца. Забыўся я, не паглядзеў адразу... – Рыгор зірнуў вінавата, – А што ты хацеў сказаць?

– Мо назад? А то бесталкова неяк – усё роўна не відаць анічога. Лепш заўтра ўдзень вернемся. І заправімся заадно.

Рыгор кіўнуў і пачаў плыўна тармазіць. Бліжэйшы ліхтар спыніў набліжэньне, замарудзіў рост і з роўным зьзяньнем застыў на месцы. А калі Рыгор закруціў абаранак дзеля развароту і зноў перасунуў перадачу, рухавік заглух. Павярнуўшы колькі разоў ключ у замку, Рыгор адкінуўся і з прыкрасьцю ляпнуў сябе па каленях.

– Прыехалі! Ну што... Пайду зірну ў багажнік – раптам тамака запасная каністра.

Ён адчыніў дзьверы, з чаго ў столі кабіны запалілася слабая жоўтая лямпачка, і выскачыў у цемру, а праз імгненьне зьявіўся і зьнік у сьвятле фар. «Нібы ведаў, што будуць непрыемнасьці», – Лявон уздыхнуў і ўладкаваўся ямчэй у куце паміж сядзеньнем і дзьвярыма.

– Чуеш! Тутака поўная машына грошай! – даляцеў да яго голас Рыгора.

– Так, зараз гэта асабліва значна... – млява мармытнуў Лявон сабе пад нос.

За гэты доўгі дзень ён вельмі стаміўся, і цяпер яму нарэшце зрабілася ўсё роўна. Невыразна ўспомнілася, што ён ня піў соку цэлы дзень, праглынулася. Ён заплюшчыў вочы і пачаў драмаць, паклаўшы галаву на бакавое шкло. Але не прайшло і хвіліны, як Рыгор стукнуў косткамі пальцаў у шкло звонку.

– Зноў сьпіш?

Лявон сьцепануўся і падняў галаву. Павекі зьліпаліся, кабіна двоілася, і ён, пазяхаючы, цёр вочы кулакамі. Аўтобус пахіснуўся – гэта Рыгор ізноў сеў на кіроўчае месца.

– Няма бэнзіну. Затое грошай шмат. Інкасатары – нябедныя хлопцы! – голас Рыгора быў аптымістычны і бадзёры. – Ну, што рабіць будзем? Пайшлі, пройдземся да бліжэйшае бэнзакалёнкі!

– Давай лепш заўтра, – прапанаваў Лявон, з прыкрай адзначыўшы ўмольнасьць сваёй інтанацыі. – Я стаміўся і спаць хачу. Дый позна ўжо, цёмна.

– Вось скажы мне, Лявон, – нечакана раззлаваўся Рыгор, – ты зараз будзеш спаць, а мне што рабіць? Доўбні ганяць? Якога ліха ты заўсёды сьпіш? Ніхто ня сьпіць, а вось ты ўвесь час сьпіш! Вось патлумач мне!

– А сам? Чаму ты ўвесь час жрэш? – ускіпеў у адказ Лявон, зь сілай выгаварыўшы неўласьцівае і непрыемнае яму, грубае слова «жрэш». – Ты хоць аднаго чалавека бачыў, каб столькі еў? Празь цябе потым дробкі, і гэты гідкі тлушч на вуснах, і паскудны піўны пах! Я дзіўлюся, як табе не зьневажальна праглынаць ўнутар гэтую перажованую, змочаную сьліною брыду?

Вочы Рыгора загарэліся, кулакі сьціснуліся, і ўсё ягонае цела ператварылася ў спружыну, як у дзень апошняе сваркі з татам. Ён адчуў, што зараз адным ударам расплюшча Лявону вусны і зубы, але той дадаў:

– Успомні, хто выцягнуў цябе зь вязьніцы? На тваім месцы я паводзіўся б сьціпла, хоць першым часам.

І Рыгор садзьмуўся, як паветраны шарык.

– Выбачай, братка.

Яны памаўчалі хвіліну, гледзячы ў розныя бакі, і Рыгор паўтарыў:

– Прабач. Давай, сьпі, калі хочацца. Ты сьпі, а я за бэнзінам схаджу. І соку табе прыхаплю.

Лявон хмыкнуў. Рыгор замірэнча крануў яго за калена і ціхутка засьпяваў песьню, нейкую новую, якую Лявон раней ня чуў. Здаецца, словы былі нямецкія, але гэта быў ня Шубэрт. Сварка згладзілася, здалася сьмешнай і бессэнсоўнай. Лявон падцягваў сьпеў мыканьнем. Стала хораша, але сумна: у мэлёдыі адчуваўся выразны густ трывогі.

Калі песьня скончылася, Рыгор падміргнуў Лявону і выскачыў у цемру. «Чакай, Рыгору, хто гэта быў?» «Гэта Малер, я яго добра ведаю. Трохі ўплывае, га? Пасьпяваем яшчэ!» Ляпнулі дзьверы, сьвятло ў кабіне згасла, і неўзабаве таямнічыя зялёныя кружочкі і стрэлачкі прыбораў выявіліся зноў.

Калі Лявон прачнуўся, ўжо разьвіднела. Вокны кабіны спрэс запатнелі драбнюткімі сьветла-шэрымі парасінкамі. Ён правёў тыльным бокам далоні па лабавым шкле, і пад ягонай рукою сабраліся раўчукі, пабеглі ўніз. Звонку была ясная раніца – сонца, яшчэ нізкае, асьвятляла толькі верхавіны ялін леваруч дарогі. Лявон адчыніў дзьверы, саскочыў на дарогу і быццам абмыў твар халоднай вадой – да тога сьвежае было паветра. Ён удыхнуў халодны струмень, і па скуры пабеглі золкія мурашкі.

– Што, выспаўся?

Рыгор сядзеў ля тоўстае яліны непадалёк стаянкі. Убачыўшы Лявона, ён пацягнуўся і ўстаў, атрасаючы дробкі з жывата і нешта дажоўваючы.

– Бач, я гадзіны дзьве тупаў у бок Менску, але нічога не знайшоў. Ані заправак, ані паказальнікаў, нічога! Вярнуўся вось. Мо памятаеш – мы ўчора пасьпелі разьвярнуцца ці не? Мо я ня ў той бок пайшоў?