Піліп Ліпень - Рабаваньне па-беларуску

Лявон занепакоена глядзеў на яго, але Рыгор так лагодна ўсьміхаўся, што «дупцы» наўрад ці маглі пагражаць сур'ёзныя непрыемнасьці. Слова насьмяшыла Лявона, і ён чмыхнуў. Рыгор таксама чмыхнуў, і, як гэта часам бывае, беспадстаўны сьмех цалкам авалодаў імі. Яны сьмяяліся, глядзелі адзін на аднаго, заражаліся весялосьцю ўсё больш і больш, а потым, не змаўляючыся, пабеглі лесьвіцай уніз, пад масток, да ўжо знаёмае Апэрацыйнае залі. З рогатам яны дамчаліся да ўваходу, і Рыгор, на крок апярэдзіўшы Лявона, з пляча пляснуў далоньню ў дзьверы, сьцьвярдзіўшы сваю перамогу. Зь цяжкім подыхам яны ўваліліся ўнутар і заціхлі, зрабіўшы адзін аднаму вялікія вочы і прыклаўшы паказьнікі да вуснаў.

З часу рабаваньня там мала што зьмянілася – зьнявечаныя стрэльбішчам касавыя стойкі, пабітае шкло, глыбокія сьляды куляў на сьценах. Толькі з падлогі былі прыбраныя трэскі і аскепкі, яе падмялі ды чыста вымылі. Рыгор абышоў стойку і з хіхікамі, на дыбачках, накіраваўся да службовага калідору. Лявон краўся за ім, але спыніўся і зазірнуў у тую кабінку, дзе яны мінулым разам засьпелі дырэктара. На стале стаяў канцылярскі набор з алоўкамі і сашчэпкамі, пару збанкоў з кактусамі, ляжаў разгорнуты на маляўнічым фотаздымку часопіс «Вакол сьвету», а да сьценкі была прымацаваная кнопкамі вялікая мапа сусьвету ў форме двух кругоў. Агляд перапыніўся грукатам і крыкамі з калідора:

– Лявоне! Сюды! Трымай дупку!

Лявон хутка адкалупнуў пазногцем кнопкі, зьняў мапу, склаў яе па лініях згіну і сунуў у кішэню заплечніка. Трыма крокамі ён ускочыў у знаёмыя дзьверы прымальні і ўбачыў, як Рыгор сьцягвае дырэктара з падваконьніка. Мабыць, той ізноў спрабаваў выскачыць у вакно і залезьці на дах.

– Пусьціце! Крымінальнік! Ведаеце, колькі вам дадуць за рэцэдыў?

Дырэктар, які па-ранейшаму красаваў у сьветлай куртцы па-над гарнітурам, упіраўся і брыкаўся, але Рыгор трымаў моцна. Ён штурхнуў дырэктара ў фатэль і загадаў Лявону знайсьці якую вяроўку, каб зьвязаць палоньніку рукі. Лявон агледзеўся абапал, адчыніў і зачыніў дзьверцы шафы, запоўненае пульхнымі папяровымі тэчкамі, зазірнуў у скрыні стала, але нідзе нічога прыдатнага не знаходзілася. У выніку яны скарысталі гальштук у сінюю паласу, зьняты з дырэктара. Рыгор зьвязваў яму рукі за сьпінкай фатэля і прыгаворваў:

– Што ж ты, пачвара, думаў, я зь вязьніцы не ўцяку? Думаў, можна так наўпрост асудзіць чалавека? Дык зараз клямка табе!

Завязаўшы апошні вузел, Рыгор абышоў фатэль сьпераду і нахіліўся да дырэктара, каб зазірнуць яму ў вочы, але той накіраваў погляд кудысьці направа ўверх і пагардліва жмурыўся. Зь іхнае першае сустрэчы дырэктар зьмяніўся: тады ён лёгка запалохаўся, а зараз трымаўся горда і задзірліва. Мабыць, ён дужа перажываў за сваё тагачаснае прыніжэньне, шмат разоў пракручваў яго ў галаве і пакутваў, што паводзіў сябе не па-гэройску. І цяпер, калі нечакана зьявілася мажлівасьць рэабілітавацца, ён масьціўся скарыстацца ёю ў поўнай меры – так разважаў Лявон.

Рыгор выпрастаўся, пацягнуўся ўгору і пачаў па чарзе хрумсьцець суставамі пальцаў, нетаропка і тэатральна. Уплыў песень, відавочна, зноў саслабеў, і вось-вось мог пачацца гвалт. Але тутака на Рыгора напаў кашаль, ён мусіў адысьці ад свае ахвяры і сесьці на канапку побач з уваходам. Адкашляўшыся і ўцёршы сьлёзы, ён сказаў дырэктару:

– Ты паступіў подла, як брыдкі здраднік. Але я табе дарую. Памятай маю дабрыню! І ягоную дабрыню таксама, – Рыгор кіўнуў у бок Лявона, які выціраў хустачкай нос.

Здраднік не адводзіў прыжмуранага погляду ад столі, хоць відавочна хваляваўся – калі Лявон пляснуў у ладкі, каб зьведаць ягоную рэакцыю на нечаканы гук, дырэктар здрыгануўся, хутка скасіў на яго позірк і адразу ж падняў назад. Рыгор, які назіраў за сцэнай, пагардліва працэдзіў: «дупка», і тут іх зь Лявонам ізноў накрыла хваляю сьмеху. Яны тупалі нагамі, штаўхалі адзін аднаго ў плечы, стагналі, згіналіся напалову ды ўціралі сьлёзы. Дырэктар кідаў на іх дзікія са страху погляды: ён ня ведаў, чаго чакаць ад гэтага незразумелага і недарэчнага рогату, і чакаў горшага.

Трохі аддыхаўшыся, яны выцягнуліся перад ім на зважай і засьпявалі – Рыгор засьпяваў «Ліпу», а Лявон «Несказанное, синее, нежное» – і праз несупадзеньне зноў зарагаталі, трымаючыся за жываты і павіскваючы, але гэты прыступ доўжыўся ўжо нядоўга. Лявон адсьмяяўся і першым працягнуў сваю песьню, і Рыгор мусіў далучыцца да яго. Лявон старанна выводзіў мэлёдыю і думаў, што б здарылася, калі б яны сьпявалі дырэктару на вуха адначасна кожны сваё. І яшчэ зьдзіўляўся, як цікава сьпяваць і думаць адразу, і адно другому не перашкаджае. Праз гэтыя думкі ён паціху страціў свой вясёлы запал і зрабіўся задуменны і сур'ёзны. Калі песьня скончылася, ён стомлена апусьціўся на канапку, падаўшы Рыгору весьці перамову.