Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Адзін з сама яркіх дзён майго дзяцінства – калі тата прынёс дадому мікрахвалёвую печку. Колькі было весялосьці, узрушэньня й радасьці! Толік і Колік тупацелі па хаце, абіраючы ёй прыгожае месца – на люстраным трумо, на падаконьніку, пад лісьцем фікуса, побач з політэхнічнымі слоўнікамі, на лядоўні, на раялі – а Валік цягнуў сьледам падаўжальнік. Папіскваючы зь нецярпеньня, мы спрабавалі нашыя першыя рэцэпты: разагравалі ролтан, плавілі плястылін, пяклі на дубчыках абрыкосы й райскія яблычкі. Гэта быў наш маленькі камін!

Але тата ня браў удзел. Уткнуўшыся ілбом у шыбу, ён сумна глядзеў у цемру, марнаваўся – чакаў маму. Ён дужа кахаў маму, дужа безадказна! Тата казаў, што каханьне падобнае да арэляў – яно рэдка застаецца ў раўнавазе. Тата быў занадта цяжкім і засеў унізе, а мама ўзьляцела высока-высока ў халоднае паветра. Яна звычайна зьяўлялася дома ўдосьвітку, раскошная, напудраная, пагардна стомленая. Тата, які дагэтуль чакаў у куце вітальні, ускокваў з крэсла, падбягаў, цягнуўся вуснамі. Мама ніколі не прымала пацалунак, але ён тым ня менш штовечар апырскваў вусы й бараду духамі, з флякона з гумовай грушай-пульвэрызатарам. Але хопіць пра сумнае! Вось як мы паджартавалі аднойчы над татам: Толік і Колік вылілі ягоны «Comme de garçons» у фікус, а Валік насікаў у апусьцелы флякон. Увечары тата як заўсёды багата апшыкаў твар, і вакол яго павісла воблака даўкага паху мачы. Жоўтыя кропелькі на лінзах пэнснэ. Вядома, ён усё заўважыў. Але туга ўжо даўно зьела яго знутры – ён ня здолеў ані засмуціцца, ані раззлавацца. Вочы ягоныя як былі, так і засталіся – сумныя й вільготныя, як лістападаўскі вечар. Апусьціўшы рукі, мы стаялі й глядзелі, як ён атупела абцірае бараду рукавом. Толік заплакаў, а Колік абняў тату за нагу. «Татухна, татухна, матуля вось-вось прыйдзе, вось пабачыш!»

Не пасьпеў я пакласьці ў баул швэдры, як Белы Паляўнік ужо стаяў у дзьвярох. Цяпер я як сьлед разгледзеў ягоны твар: лоб марадзёра, нос мучыцеля, рот юрліўца. Ён нічога не казаў, і я ня ведаў, што рабіць. Адвага пакінула мяне. Не хапала нават сілаў працягнуць руку па шырокі шавецкі нож, які я заўсёды трымаў на стале. Нарэшце ён прамовіў:

– Зьбірайся.

– Куды? – недарэчна мэкнуў я.

– Назад.

Палёгка, адтэрміноўка. Я думаў, ён зганьбіць і заб'е мяне адразу. Дрыготкімі рукамі я сабраў швэдры, перамяжоўваючы іх клуначкамі сашэ, прыладзіў зьверху прас. На дно другога баула я апусьціў коўдру, на яе – гантэлі, на іх – прасьціны, навалачкі й шторку для ванны. У трэці баул ляглі кілімок, шкарпэткі, майткі, талеркі, шапачка для плаваньня. У чацьвёрты – лялечная хатка, пара крышталёвых келіхаў, пажухлы Пэтрарка, патэльня, зімовыя вусьцілкі, кашулі, запанкі, каўнерыкі. Гэта была яшчэ наўрад ці палова, але ледзь я дакрануўся да пятага баула, Белы Паляўнік спыніў мяне кароткім гартанным вокрыкам.

Толькі цяпер я ўсьвядоміў, як асеў, як прывязаўся. Каб пацягнуць час, я прапанаваў яму кавы ці какавы, але ён непрыступна матнуў галавой. Аднак дазволіў мне даесьці маленькія бэжавыя пернічкі са смачнай фруктовай начынкай – не хацеў надломваць мяне раней часу. Я жаваў пернічкі і гладзіў абрус: бывай, бывай. Я аглядаў усё – патрэсканыя трубы, выцьвілыя шпалеры, лятуневыя шпінгалеты. Маю сальніцу, маю перачніцу, мае зубачысткі. Ня ў сілах саўладаць, я парасьпіхаў іх па кішэнях. Яму было ўсё роўна.

Мы выправіліся. Белы Паляўнік падхапіў першыя два баула і панёс іх зусім лёгка, нават памахваючы. Я валачыўся сьледам, хістаючыся пад цяжарам і закусваючы губу. Мы спусьціліся ў ліфце і выйшлі на дарогу. Таксоўка спынілася імгненна: мясісты гвардыі лейтэнант у адстаўцы, зь пярсьцёнкам-пячаткай. На чыгуначным вакзале я сядзеў на баулах, Белы Паляўнік стаяў па квіткі, шукаў касірцы бяз рэшты. Мы чакалі цягнік у піўной, пілі таматавы сок. Насільшчык у фуражцы каціў мой пажытак, правадніца ўсьміхалася, начальнік цягніка казыраў і ляскаў абцасамі. Калі мы засталіся ў купэ адны, Белы Паляўнік загадаў мне разгортваць ложак, апранаць піжаму і класьціся.

<...> набыў у апошнія гады вельмі пажыўную звычку загадзя разьвітвацца з усім, што можа аказацца дорага. Да прыкладу, з чалавекам: глядзіш яму ў вочы, чуйна слухаеш голас, з сумам любуесься рысамі. Кажаш сабе: прыйдзе час, і я больш ніколі ня ўбачу яго, ніколі, ніколі. І за некалькі дзён, у якія зноў бачыш яго, насычаесься растаньнем, напітваесься, перагараеш. І потым табе ўжо лёгка і спакойна, бо ты ўжо разьвітаўся. Рыхтык гэтак жа зь месцамі, з хатамі, з гарадамі, з усім. Рабіце гэта загадзя, братцы, так нашмат прасьцей, паверце. Ідзіце й разьвітвайцеся прама зараз, што карысьці марудзіць? <...>