Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

— Уразумеў... Ігналь на вексель не дае, я вінен яму..

— Гэта ўжо твае праблемы. Ці хочаш, каб мы цябе паняньчылі? Гэта мы можам, гэта мы ўмеем.

Кекс і Пепс зверавата пераглянуліся і ўшчыльную падступілі да бацькі: адзін — спераду, другі — ззаду.

Вера з жахам назірала за палянай, яе калаціла як у ліхаманцы. Яна не ведала, што рабіць: крычаць ці бегчы на выручку бацьку? Якія гэта былі пакутлівыя хвіліны!

«Татачка, няўжо ты баішся іх? Чаму слухаеш гэтых нягоднікаў?» — Яе перасмяглыя вусны шапталі бязгучна, быццам у трызненні. Яна ўсё яшчэ спадзявалася, што бацька нарэшце асіліць сваю нерашучасць. Хіба ж ён такі слабы і бязвольны?

— Ну, ты, халяўкін, доўга трэба ўпрошваць цябе? Гэта табе не калгасны сход... Нам допінг патрэбны, разумееш, допінг.

Той, што стаяў спераду, ударыў бацьку кулаком ніжэй пояса. Бацька ахнуў, схапіўся рукамі за жывот, а потым паволі асунуўся на калені.

— Хлопчыкі, што вы робіце, хлопчыкі! Я слова даю...

— Не распускай слінкі, дзед! На дармаўшчынку ўсе ласыя: налівалі — не адмаўляўся... Ты нам цяпер служыць будзеш! На чатырох лапках, як барбос...

Той, што стаяў за бацькавай спінай, падхапіў яго пад пахі, паспрабаваў падняць. Але ён не хацеў падымацца. Ці не мог? Гэта яшчэ больш раззлавала гарадскіх прыблудаў.

— Сімулянт! — выкрыкнуў Кекс і зноў ударыў сваю ахвяру. Цяпер ужо ў каршэнь. — Не будзі звера, не будзі!

— Та-та-а-а! Та-та-а-а!

Вера вылецела на паляну, быццам падхопленая віхрам. Яе пранізліва-адчайны крык працяў сонечную цішыню, узвіўся над густым арэшнікам перапуджанай птушынай чародкай. Яна бегла, аслепленая гневам і жахам, слёзы засцілі ёй вочы.

Кекс з Пепсам нейкае імгненне ашаломлена ўзіраліся ў дзяўчынку з вогненна-рыжымі валасамі. Яе нечаканае з'яўленне мігам працверазіла іх адурманеныя галовы.

— Ведзьма! — спалохана выгукнулі блатнякі і паспешліва адступілі да будана, азіраючыся, плюючыся і мацюкаючыся.

Ад Верынага крыку і Боўдзіла прыўзняў галаву, нешта прамармытаў, але тут жа бяссільна тыцнуўся тварам у пажоўклы сунічнік. I зноў заціх, як у беспрытомнасці.

— Тата, чаго ты тут, та-та-а?!

Бацька па-ранейшаму стаяў на каленях, а Вера, нахіліўшыся над ім, плакала і прыгаворвала:

— Чаго ты з імі звязаўся, чаго? Яны ж білі цябе... Трэба ў міліцыю заявіць, участковы быў у нас... Іх ужо шукаюць...

Бацька, разгублены і няшчасны, маўкліва слухаў дачку. Яго няголены, зарослы рудой шчэццю твар, пабялеў пакрыўся нейкімі цёмнымі плямамі. Такім Вера бачыла свайго бацьку ўпершыню. Ён — і не ён. Як чужы, як зусім незнаёмы чалавек.

Аднойчы, пасля гарачай сутычкі маці з п'яным бацькам, Вера сярод ночы ўцякла з дому і знайшла прытулак на могілках. Гэта ўжо здарылася пасля таго, як яна насіла на могілкі замоўленыя Паўлікавы валасы. Адважылася, не пабаялася напаткаць белую здань Алесі. Ды і не думалася пра тую сустрэчу...

Была майская месячная ноч, і Вера адразу ж знайшла знаёмую металічную агароджу з вузкімі дзверцамі, завязанымі алюмініевай драціной. Адвязала драціну, зайшла за агароджу, села на лавачку, што стаяла збоку, суцішылася. У густым паўзмроку разгледзела контуры помніка над магілай бабулі Любы.

Ужо мінула тры гады, а Вера ўсё яшчэ не верыць ў бабуліну смерць. Не жадае верыць! I як гэта яе добрая бабуля Люба, такая ўвішная, гаманкая, ніколі больш не прылашчыць сваю ўнучку, не параіць, не заспакоіць? Была і няма...

— Бабуля Любачка, што нам рабіць? Як выратаваць нашага тату? Чаму ён такі? Ён жа нікога не шкадуе: ні сябе, ні нас...

Яна шаптала з умольнай абачлівасцю, не ў сілах стрымаць дрыжыкі, якія праціналі ўсю яе істоту. Закрычаць ва ўвесь голас, на цэлы свет! Толькі хто пачуе, хто адклікнецца? Цішыня, блакітнае месяцавае святло, таямнічыя цені, і над усім — бяздоннае зорнае неба. А навокал — помнікі, металічныя агароджы, надмагільныя камяні, крыжы...

— Бабулька, да-ра-га-я! Ты чуеш мяне?!

Прашаптала і нібы страціла прытомнасць — на якую хвілінку, на адно імгненне... I ў гэтым імгненні, як пры водбліску начной маланкі, выхапілася з цемры памяці невысокая постаць бабулі Любы, яе дабрадушны твар у абрамленні белых валасоў.

«Верачка, слаўны мой сонечны зайчык! Не плач, будзь мужнай... Што сталася з маім сынком Паўлікам? Ён жа не быў такім... Я памятаю яго зусім іншым — добрым і разумным... Ваенны мой хлопчык, няшчасны бязбацькавіч... На блакадным Паліку нарадзіўся, пад балотным кустом. Як толькі выжыў? У брудных рызманах, пад выбухі бомбаў... Цудам вырваліся з акружэння. Я Паўліку роцік рукой заціскала, каб немцы яго галасок не пачулі, баялася задушыць... А пасля вайны колькі перапакутавалі! Не верылася, што выгадую майго сыночка, ён жа рос такім хваравітым. А тут яшчэ голад, нішчымніца... Як вясною мы радаваліся маладой крапіўцы! I мерзлай бульбіне, якую знаходзілі на калгасным полі. Нашы чорныя цупікі... Не жыццё — пакута, страшна ўспомніць...»