Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

Пасадзіў Паўліка каля Веры, падышоў да Сярожкі.

— Кажаш, пчаліныя ваўкі і тыгры? А хіба ёсць такія?

— Ёсць, вось... у кніжцы, — Сярожка адгарнуў некалькі старонак і прачытаў: — «Аса шэршань і аса філантус, яна ж пчаліны воўк. У такім выпадку шэршня за чорна-жоўтую паласатасць можна назваць пчаліным тыграм...»

— А-а-а, з шэршнем я сустракаўся, яго лепш не злаваць. Нячыстая сіла, — бацька дакрануўся рукой да Верынай галавы. — Глядзі, дачушка, за брацікамі, дапамагай маме. Даруйце мне, — сказаў і пайшоў да дзвярэй. Азірнуўся каля парога, махнуў рукой і сказаў:

— Дам сена карове.

Стук дзвярэй, што зачыніліся за бацькам, устрывожыў Веру, прымусіў яе прыслухацца.

«Чаму «даруйце», за што?»—падумала і падсунулася бліжэй да Паўліка.

— Скажы «ма-ма», — яна правяла рукой па светлых Паўлікавых валасах.

— Ма-а...

— Ве-ма-та, — перадражніў Сярожа, якому, мусіць, надакучыла слухаць Верын урок. — Можа, мульцік ёсць?

— Няма, чакай «Калыханку», — адказала Вера. — Ты хоць урокі зрабіў?

— Верш трэба вучыць...

— Вось і вучы, — сказала і ўспомніла пра матэматыку, якую ёй таксама трэба было рыхтаваць.

Схадзіла на кухню за качаргой, павярнула ў грубцы дровы, што добра-такі абвугліліся. Нейкі момант Вера глядзела на агонь, быццам зачараваная яго магічнай таямнічасцю. Ярка палалі сасновыя паленцы, аранжавае полымя шугала ў вузкім чэраве грубкі. I што гэта такое — агонь? Успыхвае ад маленькай запалкі, паволі ахоплівае драўніну, угрызаецца, разгараецца. Пакуль не спатоліць сваю прагнасць і не спапяліць усё датла, да апошняга вугольчыка.

Думкі пра агонь не маглі суцішыць Верыну трывогу, якая з'явілася адразу ж, як толькі за бацькам зачыніліся дзверы. I гэтая яго разгубленасць, і гэты жаласлівы выгляд... Хаця такім Вера бачыла бацьку і ўчора, і пазаўчора, і год назад.

Але сёння штосьці было не так. I гэтае: «Даруйце мне». Нібы развітваўся перад вельмі далёкай дарогай...

Нарэшце Вера не вытрымала і, наказаўшы Сярожку глядзець Паўліка, выйшла ў прыхожую. Накінула на плечы паліто, ногі ўсунула ў матчыны буркі. На дварэ ўжо амаль што зусім сцямнела. Неба выяснілася мірыядамі зорак, падмарожвала.

Вера адразу ж пакіравала да пунькі, з дзвярэй якой прабівалася вузкая палоска электрычнага святла. Снег рыпеў пад нагамі суха і асцярожна, быццам папярэджваў аб нейкай зламыснасці. Рып-рып, рып-рып...

Яна пераступіла парог, агледзелася і ў супрацьлеглым кутку пунькі, прыцененым высокай капой сена, убачыла бацьку. Заўважыла і вяроўку, што звісала з бэлькі шырокай пятлёй. Страшная здагадка асляпіла раптоўнай успышкай маланкі і вырвала немы крык:

— Та-та-а-а!..

Закрычала і тут жа страціла прытомнасць, паволі асунуўшыся на саламяную падсцілку. Знямела і заціхла...

Бацька войкнуў, кінуўся да дачкі, падхапіў на рукі і подбегам панёс у хату. Нёс і няўцямна прыгаворваў:

— Што ты, Верачка, што ты-ы... Даруй... Абалванеў, мазгі замуціла... Мне ж так цяжка, так цяжка. Вось і да пятлі дайшоў... Даруй! Не магу я так жыць, не магу...

Вера не чула гэтых слоў. Яна апрытомнела на ложку, каля цёплай грубкі. Бацька стаяў побач, без кажуха і шапкі, збялелы і разгублены, з глыбока запалымі вачамі. Падхапілася, нібы прачнулася, спытала:

— Чаго гэта я?

— Ляжы, не хвалюйся... Проста так, пройдзе.

Маці трывожылася, гаравала і да шаптуноў звярталася, але ўсё дарэмна. Як і з Паўлікам...

Вера адмыла сукенку выціснула ваду, разгладзіла падол, паднялася, прыслухалася. I зноў жа — цішыня ды мройныя сонечныя блікі на спакойнай паверхні ракі. I трывога, яшчэ больш вярэдлівая, што павісла над ёй пчаліным звонам.

«...А можа, я размінулася з Сярожкам, і ён ужо дома? Але ж чаму тады вуду пакінуў каля ракі? Загадка... I Боўдзіла непадалёку шныпарыць, і тыя, двое, у бярэзніку...»

Вера падняла вуду з чырвоным паплаўком, узяла бляшанку з чарвякамі. I тут за два крокі ад сябе прыкмеціла белую драціну, што адным канцом мацавалася да альховай галінкі, заціснутай у глеістую зямлю. Паклала вудзільна, паставіла бляшанку і выцягнула драціну з вады. Так, гэта быў Сярожкаў кукан: на драціне паблісквалі серабрыстай луской аж пяць плотак (і даволі ладных), а таксама прагна дыхалі жабрамі два паласатыя акуні. Плоткі ўздрыгвалі, білі хвастамі, а Вера глядзела на іх і не ведала, што рабіць. Нібы трапіла ў хітры лабірынт: дзе выхад, у які бок падацца? Ясна адно, цяпер у яе не было ваганняў: з Сярожкам штосьці здарылася. Не мог ён проста так кінуць вуду забыцца на сваю рыбу і пабегчы некуды. Заўсёды разважлівы і памяркоўны, а тут...