Лідзія Арабей - Пошукі кахання - Аповесці, апавяданні

Загледзелася Фімка на мурашак — не адразу пачула трэск сучкоў пад нагамі, а як пачула — сцялася. Гэтак анямела з жаху, што не дадумалася затуліцца за якое дрэва ці куст, стаяла, як разява, каля мурашніка, а крокі — шах, шах, шах — бліжэй, бліжэй і выйшаў проста на яе — а каб ты спрах, як напалохаў — Ромка-падрыўнік. У чорнай касаваротцы наросхрыст, штаны ў боты запраўленыя, дручок у руцэ, светлая, даўно не стрыжаная грыва над ілбом кучаравіцца, вочы...

Няйнакш і Ромка спалохаўся, на Фімку наткнуўшыся, але тут жа быдта ўзрадаваўся, што Фімку ўбачыў. Канечне, лепей яму было ўбачыць дзяўчыну ў лесе, чым якога немца ці паліцая.

— Ты што тут робіш? — уставіўся на Фімку сінімі вачмі.

— А во... Мурашкі,— паказала Фімка на мурашнік.

— Што — мурашкі? — спытаў Ромка, падышоў бліжэй, глянуў туды, куды паказвала Фімка.

— Поўзаюць,— засмяялася Фімка.

— Ну і што?

— Цікава...

— Тожа мне, цікава,— хмыкнуў Ромка і калупнуў сваім дручком мурашнік, вывернуўшы з яго кавалак зляжалай ігліцы, пад якою аказаліся белыя дробачкі — мурашыныя яйкі.

I што тут толькі пачалося — замітусіліся, забегалі мурашкі, пачалі хапаць яйкі, валачы іх у лапках, на спіне, каб схаваць ад бяды, уратаваць сваё патомства.

— Нашто ты,— з папрокам сказала Фімка.

Ромка зарагатаў.

— Мурашак пашкадавала... Людзі гінуць... Сёння жывы, а заўтра галаву складзеш...

Тут ён убачыў амаль поўнае вядро чарніц. Запусціў у яго жменю, усыпаў у рот, пачаў жаваць, чэрнячы моцныя белыя зубы ружовым сокам.

Сама Фімка, пакуль збірала, можна сказаць, і ягадкі ў рот не ўкінула, але Ромку чарніц не пашкадавала, наадварот, прыемна было глядзець, як ён есць.

А той запусціў яшчэ руку ў вядро і яшчэ.

— Піць, халера, хочацца,— нібы апраўдваўся ён.

— Ты еш, еш,— сказала Фімка.— Я яшчэ назбіраю.

I Ромка яшчэ раз усунуў у вядро руку, яшчэ выцягнуў жменго ягад, і іх цяпер у вядры добра паменшала.

— Куды ты хадзіў? — спытала Фімка.

Ромка памаўчаў, потым ухмыльнуўся.

— Куды хадзіў? — перакрывіў ён.— На кудыкіну гору... Ваенная тайна.

Ваенная дык ваенная, на гэта нічога не скажаш.

А Ромка раптам сеў на дол, правёў далоняю па твары, па расшпіленай грудзіне, паглядзеў на Фімку, быдта толькі цяпер яе ўбачыў, быдта наогул бачыў першы раз. Абвёў яе позіркам з ног да галавы, і Фімка ад гэтага позірку засаромелася, падумала, што, мусіць, яна брыдкая — у доўгай спадніцы невядома якога колеру, у блузцы з чужога пляча, з носам, падобным на бульбіну.

Але Ромка раптам усміхнуўся ёй, і ўсмешка гэта абдала Фімку цяплом.

— Сядзь пасядзі,— паляпаў Ромка рукою па доле каля сябе.

I як жа захацелася Фімцы сесці каля Ромкі, але...

— Дык жа во,— паказала на вядро.— Чарніцы трэба збіраць.

— Ды назбіраеш яшчэ, чарніц, вунь, як гразі.

— Ага, многа,— згадзілася Фімка.

— Дык сядзь,— яшчэ раз ляпнуў Ромка па траве.

I Фімка села, падкурчыўшы ногі і прыкрыўшы іх спадніцаю аж да чаравікаў.

Сядзелі, маўчалі, слухалі, як ціўкае ў лесе сініца, як раптам пачыналі шумець пад ветрам хвоі.

— Як гэта ты ў наш атрад папала? — спытаў Ромка, быдта і праўда ўбачыў Фімку першы раз.

Фімка пазірала на белыя, аблупленыя наскі сваіх чаравікаў, адзін зашнураваны сінім матузком, другі чорным шнурком. Сарвала галінку чарнічніку, узяла ў зубы, адкусіла.

— Як папала... Як усе пападаюць... Каб немцаў лупіць...

Адказ быў кароткі і ясны, як і Ромкава — «ваенная тайна». I сама Фімка была ўпэўнена, што ўсё так і было, што прыйшла яна ў атрад, каб лупіць немцаў, хоць дарога яе ў лес была не такая і простая.

Да вайны Фімка жыла ў горадзе, з маткаю і меншымі братамі, сёстрамі. I перад вайною сям’я іх жыла ў беднасці — бацька хварэў, адна матка на сям’ю зарабляла, а як немцы наваліліся, і зусім з голаду пачалі пухнуць. Вось тады і выправіла маці Фімку ў Заходнюю — там нейкая сваячка аб’явілася, бацькава стрыечная сястра, ці што. Паслала маці Фімку да яе — бульбу выбіраць. Было гэта восенню сорак першага года.

Выбірала тую бульбу Фімка шчыра, і пад дажджамі, і пад вятрамі, і прымаразкам. Не толькі цётцы памагала, і да чужых наймалася. Зарабіла чатыры мяхі бульбы, завезла на падводзе мацеры ў горад. Тою бульбаю і перазімавалі. А вясною сорак другога зноў паслала маці Фімку да цёткі, яшчэ чаго зарабіць.

Раскідала Фімка гной, капала агарод, засявала грады. Змалку прывучаная да работы — старэйшая з дзяцей. Лепшы кавалачак — меншым, большая работа — большай. Не бачыла Фімка ў гэтым несправядлівасці, ні на кога не наракала.