Михась Южик - Марыянеткі і лялькаводы

Усё, што адбывалася з Бабаеўскім у наступныя некалькі гадзін, не падлягала ніякай логіцы. Яго вяло ачмурэнне.

Недзе без пятнаццаці сем, незважаючы на спектакль і запрошаных ім жа высокапастаўленых гасцей, выбраўся дырэктар з тэатра праз чорны ход і, расхрыстаны, без пальчатак і шапкі, памчаўся ў бок праспекта. Злавіў таксі і ўзяў кірунак на свой дом. А праўдзівей, не свой, а Зарэмбін. Прычым гэтая аднапакаёўка, калі верыць лісту, неўзабаве можа зачыніць для яго свае гасцінныя дзверы. Але пра тое дырэктар не думаў. Жахлівая, сакрушальная рэўнасць душыла яго. У пад’езд ён уварваўся віхрам і ледзь не збіў з ног ціхмяную бабульку, што спускалася яму насустрач.

Дапяўшы дзвярэй, Аркадзь Рыгоравіч даў працяглы безупынны званок, а тады замалаціў па іх кулакамі. У дзікунскім шале ён нават забыўся пра ключы. Затым усё ж вывудзіў звязку ключоў і доўга не мог знайсці патрэбныя, доўга не мог патрапіць у шчыліну… Кватэра была пустая і акурат у такім выглядзе, у якім яе Бабаеўскі пакінуў раніцай. Але гэта якраз і давала падставы меркаваць, што Танька тут не паяўлялася. Не было ні яе палітона, ні ботаў, ні шапкі, не было наогул слядоў прыходу яго сужыцелькі. “Яна мяне падманула, — дэпрэсіўна зашаптаў Бабаеўскі. — Яна ж сказала, што пойдзе дадому. Як жа так?” Ён знясілена апусціўся на канапу і з паўгадзіны праседзеў у кволай бяздумнасці.

Устаў з канапы дырэктар пастарэлым гадоў на дзесяць — не злы, не апанаваны прагай адпомсціць, а нейкі млявы і абыякавы. Выйшаў з кватэры і пачаў спускацца па лесвіцы. І тут штосьці нібы стукнула яму ў патыліцу: Рыгоравіч абярнуўся і паглядзеў на дзверы. “У апошні раз”, — упэўнена прагучала ў яго галаве, і раптам з усёй выразнасцю ўявілася, як наступным разам сустрэнуць яго перад гэтымі дзвярамі два яго чамаданы — чорны і рыжы, вялікія пукатыя чамаданы; а выставіць іх нейкі ўхмылісты малады здаравіла. Добра яшчэ, калі кухталёў не навешае.

Праставалосы і ў незашпіленым паліто, брыў Бабаеўскі куды вядуць вочы. А прывялі яны напачатку ў нейкі шынок, за стойку са спіртнымі напоямі. Рыгоравіч яшчэ даволі някепска памятаў, як заказаў два разы па сто грамаў гарэлкі. Закускі не браў. Далейшае занатавалася няпэўна і нейкімі беспарадкавымі ўрыўкамі. Помніць толькі, што апынуўся каля яго спагадлівы таварыш — нізкі нягеглы дзядзька ў пацёрханай куртцы, — якога дырэктар паіў, частаваў, якому жаліўся на жыццё. Стаялі яны, здаецца, за стойкай бара, потым сядзелі за сталом, потым ізноў стаялі за іншай стойкай, мабыць — ужо ў іншым шынку. Затым ехалі на таксоўцы, доўга і дрогка ехалі… Цьмяна праступала ў свядомасці харчовая крама на шырачэзнай вуліцы, затым — падваротня і змрочны пад’езд, бутэлька, якую яны пілі з дзядзькам па чарзе з рыльца… А потым адбылося нешта неверагоднае: спагадлівы твар сабутэльніка знячэўку зрабіўся ачужэлым і злым, ён схапіў Аркадзя Рыгоравіча за адварот палітона і стаў нешта патрабавальна крычаць. Бабаеўскі ўслухоўваўся і не ўспрымаў задурманеным розумам, чаго дзядзька хоча. Тады сабутэльнік ірвануў яго на сябе за адварот, ударыў ілбом у зубы і тут жа, не марудзячы, — у пах чаравікам. Ад пранізлівага болю прытомнасць на імгненне вярнулася да Бабаеўскага, ён выпрастаўся і абрушыўся на нягеглага дзязьку ўсёй сваёй масай, падмяў… Але нешта навалілася на яго з бакоў і зверху, нечыя кулакі замалацілі па галаве і спіне. Яго зрынулі долу і білі нагамі…

29

Сёння, у апошні дзень лютага, Валерый Віктаравіч Адынец пасля абеду сарваўся з работы і паехаў дадому. Прычына была тая, якой ён найболей баяўся апошнія тры месяцы: Адынцу пазванілі з клінікі для душэўнахворых і паведамілі, што яго брат, Алег Віктаравіч, знаходзіцца “ў крытычным стане”. Што азначала — пры смерці. Да гэтага ішло даўно. Ад працяглай нерухомасці ў брата ўзніклі праблемы з ныркамі, да таго ж адказвала сэрца, шматлікія пролежні псавалі кроў, знясільвалі і без таго дарэшты аслабелы арганізм няшчаснага Алега.

Валерый Віктаравіч зрабіў крук і заехаў дадому. Ён доўга і бесталкова пераапранаўся, даставаў нейкія мяшкі і торбы, колькі разоў пералічыў у кашальку грошы і толькі тады зразумеў, што ўсё гэта яму не патрэбна, што ён проста валаводзіць са страху перад недалёкім спатканнем. Ён апусціўся на канапу і безуважна ўтаропіўся на кніжную секцыю, што займала супрацьлеглую сцяну, ад падлогі да столі. Усе мудрацы, што жылі і жывуць на зямлі, думкі якіх былі згрупаваны на гэтых паліцах, наўрад ці змаглі б зараз суцешыць Адынца. Не змаглі б па той простай прычыне, што самі смяротныя. А Валерый Віктаравіч мусіць зараз ехаць на спатканне са смерцю — ён з усёй неадхільнасцю прадчуваў гэта.