Алесь Рыбак - На раздарожжы

з бліскучай паверхняй, пры ім — тумбачка, ля сцяны — прасторная шафа, з другога боку — скураная канапа, на якой можна было, зачыніўшыся, нават і ўздрамнуць.

— Го, цябе, браце, ужо і раскулачваць пара, — вітаючыся і разглядаючы абстаноўку, сказаў Вадзім. — Відаць, павысілі, пакуль я на хутары лынды біў.

— Толькі што біў, ну і многа набіў?

— Чаго?

— Лындаў сваіх, чаго ж. А ты тут быў патрэбен. Свінчук, не падаў і гуку за ўсё лета. Не ведаў, дзе цябе шукаць. Фартовая прапанова была.

— Гэта ж хто ўспомніў пра маю грэшную душу? — здзівіўся Вадзім. — Жыву мірна, сяджу як мыш пад венікам, а тут, бач, некаму спатрэбіўся. Ай, Рыгорка, каб табе было не горка.

— Вось што, годзе лясы тачыць. Вось табе тэлефон, ідзі на пошту і звані. Можа, яшчэ не позна, — Рыгор пакорпаўся ў шуфлядцы стала, выняў паперку і аддаў сябру.

— А ад цябе што, нельга? І хто мне там, па гэтым надта ж доўгім нумары, адкажа? Нейкія загадкі.

— Ад мяне нельга, па міжгорадзе нас не звязваюць, а з пошты — калі ласка.

— Нават так. Міжгорад? Ці не Нью-Ёрк? — Вадзім усё яшчэ не верыў у рэальнасць слоў Рыгора.

— Бяжы, бяжы. Папрасі Салаўёва Пятра Якаўлевіча і скажы, хто ты і што, хто паслаў. Пасля зойдзеш.

— Дзялы, — пачухаў патыліцу Вадзім і пайшоў на праспект, да бліжэйшага аддзялення сувязі. Ён ніяк не мог даўмецца, каму ён спатрэбіўся. Што за сюрпрыз? Каб не памыліцца ў наборы, ён заказаў размову на пяць хвілін праз тэлефаністку і пачаў чакаць. Калі па гучнай сувязі абвясцілі Маскву і нумар кабінкі, ён і не крануўся з месца. Тады паўтарылі нумар маскоўскага тэлефона, і ён зразумеў, што гэта выклікаюць яго. У сёмай кабіне, запаліўшы святло, ён зняў з рычага трубку і алёкнуў. На другім канцы провада азваўся хрыплаваты мужчынскі голас, папытаў, хто звоніць. Вадзім, як падказваў сябра, назваў сябе і па чыёй рэкамендацыі ён гэта робіць.

— А-а, хорошо, что мы вас разыскали. Короче говоря, мы вас рекоменду­ем на должность в Москву. Есть такое издательство «Советский писатель». Нам позарез нужен человек из Беларуси.

Вадзім слухаў, затаіў дыханне. Такога павароту ў сваім лёсе ён аніяк не чакаў. Набраўся рашучасці і папытаў:

— А з сям’ёй як? Я ж не адзін. У мяне з жонкай дачушка і сын.

Голас на тым канцы провада супакоіў:

— Несколько месяцев поживете в общежитии литинститута. Слышали о таком? Если согласны, то скажу адрес, куда через полмесяца нужно будет приехать.

— Я згодзен, толькі з умовай, што калі-небудзь будзе асобная кватэра.

— Я уже сказал, что будет. Издательство наше — не шарашкина контора, чтобы обманывать.

— Усё зразумела. Дыктуйце адрас і дакладную дату, калі ў вас быць.

Яны цёпла развіталіся, і Вадзім адчуў, якая вялікая гара звалілася з ягоных

плеч. Няўжо, няўжо і ён выб’ецца ў людзі, пааціраецца сярод цікавых асоб, забяспечыць неабходным сям’ю? Ён тут жа пайшоў да Рыгора, пачакаў, пакуль той вернецца ад галоўнага рэдактара.

— Ну што, што з Масквой? — папытаў Рыгор, сядаючы ў сваё крэсла. — Як я цябе сасватаў, га? З цябе, браце, каньяк. Дык пра ўсё дамовіўся?

Вадзім, не хаваючы шчасця, кіўнуў галавой.

— Сказалі нават, што і кватэру дадуць. Во дзялы! А каньяк. Пайшлі хоць зараз куды-небудзь, возьмем па чарцы.

— Не магу, дружа, я за рулём.

— Ты што, машыну ўжо маеш? — усклікнуў Вадзім. — Ну, недарэмна я казаў, што раскулачваць цябе пара. То і машыну замачыць трэба.

— Прыходзь вечарам да мяне дадому, замочым. Паліна даўно пыталася, дзе ты прапаў.

Падумаўшы, Вадзім сказаў:

— Сёння вечарам — не. Памчуся на ўсіх крылах у Жорнаўку, падзялюся навіной з жонкай і цешчай. Яны ачумеюць ад такой неспадзеўкі.

Яны ўжо спалі, калі Вадзім пастукаў у акно. Першая падбегла, паўзіраўшыся ў шыбку, Вольга Іванаўна.

— Хто там? — няголасна, каб не абудзіць малых, спытала ўстрывожана.

Пазнаўшы голас зяця, пашлэпала ў сенцы, адкінула завалу. На кухні ўклю-

чыла зыркае святло.

— Нешта, відаць, адбылося, што раніцай паехаў, а цяпер так позна назад.

— Пачакайце, — распранаючыся, сказаў Вадзім. — Адбылося. І нешта вельмі важнае адбылося.

Прыйшла Люся, якую позні прыезд мужа таксама нямала напалохаў.

— Пакарміце, тады буду спавядацца. На галодны страўнік і язык не павернецца ў горле.

— Мой ты зяцёк, не цягні жылы. А пакарміць я нешта знайду. Тут, во, бульба вараная ёсцека, дык я на патэльні са скваркай падсмажу, яйка ўзаб’ю, чаю пастаўлю.

Люся пайшла ў спальню накінуць на сябе цёплую кофту. Дачакаўшыся яе, Вадзім як не агламошыў іх: