Алесь Рыбак - На раздарожжы

Пакуль яна расказвала, Вадзім скасіў немалы ўчастак і ўжо трохі змакрэў. Таццяна Пятроўна спахапілася, забрала касу.

— Я зубы загаворваю, а вы работу робіце. Ідзіце, паглядзіце, як там вашы. Прачнуцца, спахопяцца, а вас нямашака. І вуды на месцы. Не будуць ведаць, дзе і што.

Покуль сняданак, ён рашыў схадзіць на раку. Чарвякі яшчэ засталіся з учарашняга дня, так што капаць не давядзецца. Вечарам яны зноў схадзілі з дачкой разам, зноў прынеслі нямала рыбы. Гэты раз, калі зловіць, аддасць частку гаспадыні, астатняе пачне саліць і сушыць. У яго ўжо добрая торбачка сабралася такой рыбы. А пасля абеду сходзіць у Мікуцічы, мо ўдасца купіць там піва. Зноў жа карцела даведацца пра лёс дырэктара школы і яго сям’і, а таксама сяброў сваіх, аднакашнікаў і іншых, якіх ноччу схапілі невядома за што і звезлі, пэўна, чорт ведама куды. Бо ў Мінску нікога з іх не знайшоў, колькі ні рабіў спробаў адшукаць хоць якія сляды нявольнікаў. Ужо ж была амністыя, дык няўжо яна не тычылася палітычных, бо што ўсім ім шылі палітыку, гэта бясспрэчна, як двойчы два. Дзе цяпер Тамара Пятроўна? Куды лёс закінуў яе? Як ні добра было Вадзіму, але напамінак пра гэтых людзей не-не дый адгукаўся ў ім пякучым болем. А Аляксею Мітрафанавічу ён так і не паспеў вярнуць пазычаныя грошы. Хто ж тады ведаў, што іх наступная стрэча расцягнецца на гады?

У Мікуцічы ішоў лясной дарогай, не ведаючы, што праз тры дні ён подбегам будзе шыбаваць па ёй зноў жа ў мястэчка, пытаючыся, дзе які медпункт ці амбулаторыя. На руках будзе несці свайго сыночка. А зараз у Мікуцічах, куды ён выйшаў ля цагельні, было пустынна і глуха. Быў той пасляабедзенны час, калі цягнула на дрымоту, а хто і не спаў, хаваўся ў хаце ці на вуліцы ў ценю дрэў, каб перажыць лютую спякоту недзе за трыццаць, якая валіла з ног і сабак, і людзей. «І чаго ў такую задуху мяне паперла сюды? — думаў Вадзім. — Там пры лузе, сярод бярозак, гарачыня так не даймае». Выпусціўшы тэніску паверх штаноў, каб разгарачаную спіну хоць трохі кранаў ветрык, ён дайшоў да школы, пры якой у часе летніх канікул было пуста, заглянуў у двор, дзе яны некалі маршыравалі на ваеннай падрыхтоўцы, і дзе зачынаў песню «В далекий край товарищ уезжает.» нязменны запявала Янка Шакурны, а яму пасаблялі Коля Горчак і Валодзя Родзік. «Дарагія і мілыя сябры! Дзе вы? Якімі ходзіце зараз сцяжынамі, як складваецца ваша жытка?» Не думаў Вадзім, што гэтак балесна нахлынуць на яго ўспаміны, гэтак растрывожыць сэрца. Ён зайшоў у туалет, дзе некалі быў намаляваны вершнік з высока ўзнятай шабляй, быццам ён адну за адной касіў долу галовы ворагаў Бацькаўшчыны. Вядома, ад тых малюнкаў і надпісаў зараз не засталося і следу. Вабіў да сябе мост, на якім увечары яны збіраліся разам, зноў жа спявалі песні, глядзелі, як унізе чарнее і пеніцца нёманская плынь, разбіваючыся аб палі. Мілыя сэрцу краявіды і незабыўныя ўспаміны! Ён не ведае, колькі так стаяў, абапёршыся аб парэнчы, пасля, яшчэ раз акінуўшы поглядам наваколле, паціху пайшоў назад. У краме яму пашанцавала. Купіў учора завезенае піва, ажно пяць бутэлек, малым цукерак, тры селядцы, два боханы досыць ужо нясвежага хлеба, і пайшоў, нікога не стрэўшы са знаёмых, назад, у свае Лядзіны. Спёкі ўжо амаль не адчувалася, таму ішлося лёгка. Ён зноў падаўся лесам — хацеў па шляху знайсці колькі грыбоў, каб вечарам адварыць і падсмажыць. Люся ўжо чакала яго, баязліва паглядаючы на яблыню бліз іхняга акна, на якім нешта клубком чарнелася. Гаспадыні не было, пайшла ў лес, і жонка не ведала, што рабіць з тым клубком.

Вадзім адразу ацаніў абстаноўку.

— То ж рой вылецеў. Трэба хуценька браць рэшата, сетку на галаву і які ручнік. Зараз будзем зграбаць, каб рой не паляцеў куды далей. Доўга ён тут не затрымаецца. У швагра бачыў, як той аднойчы ўпраўляўся з роем, які заляцеў да іх, таму пачаў рабіць усё так, як бачыў у Юзіка. Спачатку накінуў на галаву драцяную сетку, апырскаў венікам, памачыўшы яго ў вядры з вадою, затым адзеў рукавіцы (дзякаваць богу, што ўсё патрэбнае гаспадыня не хавала далёка) і пачаў нахіляць галінкі і страсаць у падстаўленае рэшата. З вялікім клубком, туды, відаць, трапіла матка, бо пчолы пасля гэтага самі пачалі падаць да астатніх. Вадзім акуратна акрыў рэшата ручніком, завязаў па баках і занёс у цёмную кладоўку. Люся з Ірынкай наглядалі за яго работай здаля, баючыся ўкусу выпадковай пчалы.

Гаспадыня, калі дазналася пра рой і што яго злавілі, вушам сваім не паверыла. А калі схадзіла ў кладоўку і глянула, вочы яе засвяціліся ад радасці.