Владимир Степан - Няўлоўнае

Цвецінскае возера нагадвала стол, засланы белым абрусам, ні зморшчынкі, ні складачкі. Лёд цвёрды. Дзве гадзіны хадзіў з месца на месца. Рыбы не было ні на дне, ні пры дне, ні пад самым лёдам, ні на глыбіні, ні на плыткіх месцах. І рыбакоў не было, а старыя лункі даўно і надзейна замерзлі. Перайшоў на раку. Свідраваў у траве, пасярэдзіне ракі, бліжэй да берага, далей. Гарбату выпіў, з’еў сала з хлебам, пакурыў. Ногі, рукі і нос мерзлі. Калі міргаў, то бачыў свой бэзава-шэры нос. Расплывіста, але бачыў. Калі на гадзінніку было без чвэрці тры, то пачаў марыць пра самагонку, грубку, гарачую капусту, мяккі ложак і коўдру.

Пакуль лез праз сумёты — крыху адагрэўся. Збочыў з шашы, бо на ёй дзьмуў пранізлівы вецер, і працерабіўся праз кусты да маленькага азярца. Яно хавалася ў яміне, а вакол пагоркі і лес. Там было зацішна, там думаў пакурыць і адпачыць. Азярко звалася «Пярылы», і акрамя вялізных карасёў іншая рыба там не лавілася. Але карасі — летам, а цяпер канец студзеня. Пасля глыбокага снегу ісці па лёдзе лёгка і прыемна. Каб адагрэцца — прасвідраваў тры дзіркі ўзапар. Ведаў, што рыбы тут не будзе, але начапіў далікатнага матыля і апусціў у ваду. Паклаў вуду і пачаў прыпальваць цыгарэту. Вуда тарганулася кіўком, я не паверыў, а потым і падскочыла. Большая за далонь краснапёрка заскакала на лёдзе. Я нават перахрысціў лунку, вуду і пенапластавую скрыначку з барвовым матылём.

За першай другая, а за ёй трэцяя, пятая, дзясятая. Лічыць перастаў. Усе рыбіны былі аднолькавыя, як мераныя, грамаў па дзвесце пяцьдзясят.

Чапляў матыля, апускаў, ківок торгаўся, выцягваў рыбіну. Прыемная, аднастайная праца. Што сцямнела заўважыў па тым, як джала мармышкі ўсе часцей знаходзіла не матыля, а палец. Кляваць пачало слабей. Рыба не змесцілася ў бляшаны шарабан. Рэшту давялося спакаваць у торбу.

Дзед хваляваўся. А калі ўбачыў, што я прынёс поўны з коптарам таз яркай рыбы, пачаў смяяцца.

У восем вечара, калі я ляжаў у ложку, а ўваччу торгаўся ківок вуды, прыехаў жончын брат. Спытаў, ці быў я на рыбе. Адказаў, што быў і нават трохі злавіў. Ён пайшоў у сенцы глянуць. Прыбег спалоханы і здзіўлены. Раніцай падняў мяне, калі яшчэ было цёмна.

На «Пярылах» мы не злавілі і нават не бачылі, каб ківок варухнуўся. Пайшлі на раку, потым на возера, потым зноў вярнуліся на «Пярылы». Надвор’е было абразіўнае. У той дзень я і прыдумаў тэму дыпломных палотнаў.

Паводка

Свет блакітна-жоўты, колеры перамешваюцца, зліваюцца, а таму ён падаецца зялёным. Вёска на высокім беразе, на строме, узімку з гэтага берага лётаем на лыжах і санках. У канцы красавіка ад берага да самага далягляду — блакітная вада. Там, дзе далягляд, Сож.

На чорнай лодцы плывём са стрыечным братам. Побач з кустамі, побач з дрэвамі, па адлюстраваннях аблокаў, па бліскучых хвальках. Палохаем качак, і яны ляцяць, а іхнія крылы рассякаюць блакітнае паветра са свістам. Мы заплылі далёка, берага амаль не відаць. У вадзе, пад вадой, як прыціснутая павелічальным шклом, яркая трава.

Мой брат забыўся, дзе паставіў мярэжы. Ён падняўся і паказвае, куды плыць. Я вяслую, гляжу, як ад лодкі разбягаюцца хвалі, як хістаюцца адлюстраванні дрэў, кустоў і мне хочацца спяваць. Але я не спяваю, а толькі сваруся на брата, на яго кепскую памяць. Брат злуецца. Нарэшце знаходзім першую мярэжу. Уцягваем у лодку, сыплюцца кроплі, у лодцы падскоквае некалькі плотак. Плаваем яшчэ дзве гадзіны, але самую вялікую, новую мярэжу не знаходзім. Вінаватым аказваюся я, бо малодшы, і не туды, і не так вяслую.

Калі прыплываем да берага, то ў мяне ад зіхцення вады, ад сляпучага красавіцкага сонца, ад зыркіх пырскаў баляць і слязяцца вочы. Твар і рукі чырвоныя, а на далонях пухіры мазалёў.

Ляжу на цёплых дошках кладкі, на вачах кепка, мяне хістае, гайдае, быц­цам я ўсё яшчэ ў лодцы, быццам яна плыве па вялікай блакітнай вадзе побач з купкамі жоўта-зялёных кустоў з мяккім і ліпкім лісцем.

Сёння на тым месцы, дзе мы некалі плавалі між кустоў і дрэў, мікрараён горада. Не верыцца.

Знак

Я плыў да берага і стомлена, але ўсё яшчэ са спадзяваннем кідаў спінінг. Вечар ціхі, цёплы, павута павольна ляціць, за спакойную ваду чапляецца...

На беразе, дзе я пакідаў лодку, стаяў легкавік. Побач з ім поркаўся рыбак. Потым ён падцягнуў надзіманку да вады. Ад мяне да яго было крокаў дваццаць. Ён спытаў пра мае поспехі? Паказаў яму большага шчу­пака, які і да кілаграма не дацягваў, сказаў, што пялёхаюся паўдня, а вынік слабенькі.

Верасень, да цемры гадзіны паўтары, а можа, і менш. Падумаў, што дзіўны гэты рыбак, відаць, гарадскі, калі так позна на ваду выплыў. Ён быццам прачытаў мае думкі. Сказаў, я запомніў яго словы: «А мне быў знак, каб ехаў на рыбу менавіта на гэтае возера і лавіў на белы вібрахвост...» Я засмяяўся, сказаў, што і на белы, і на жоўты, і на чырвоны спрабаваў, а злавіў на малень­кую блешню-круцёлку. Мужчына прывязваў да жылкі вялікі, большы за далонь, белы вібрахвост.