Владимир Степан - Няўлоўнае

У той дзень я злавіў чатырох карасёў. Вялікіх і важкіх, з бронзавымі бакамі. А вяртацца праз дрыгву не давялося. Незнаёмы дзядзька перавёз мяне на гумовай лодцы. Праўда, давялося доўга абыходзіць балота, і дамоў я прыцягнуўся, калі сцямнела. Суседзі прыходзілі глядзець і дзівіцца на маіх карасёў. І мама дала меншага цётцы Ніне.

Мне часам здаецца, што кожны рыбак, калі пажадае, можа ператварыцца ў паэта, ці мастака.

На беразе

«Нашто рыбаку жонка, калі ў яго ёсць рака? Яна і накорміць, і памые, і супакоіць. У кожнай ракі свой пах, не пераблытаеш, як у жанчыны. Рака не здрадзіць, не кіне, а калі і падмане, то ёй даруеш.» — гаварыў Антон Порах і глядзеў на Бярэзіну.

Прайшоў дождж. Па рацэ плылі сувоі вечаровых туманоў. Мне было цёпла побач з вогнішчам. Цёпла ад выпітай гарэлкі. І неяк маўкліва, так бывае, калі самому і слова прамовіць цяжка, бо нешта адбываецца вакол, і не ведаеш добрае яно, ці кепскае.

«У мяне была жонка. Але я кінуў яе, калі яна прапанавала выбраць яе, ці раку.» — Голас у Антона быў ціхі, але ўпэўнены.

Ён зацягнуўся, шпурнуў недапалак у вогнішча і лёгка падхапіўся. Басанож заспяшаўся да сваіх вудаў-донак. На адной бомкаў званок, зроблены з латуннай гільзы. І я пайшоў да вады, каб, калі што, то дапамагчы, падхапіць падсакам ляшча.

Той восенню мне было трыццаць два, а Антону Пораху шэсцьдзясят пяць.

Вераб’і

Каб потым не губляць час, мы заносілі ровары ў кватэры, пакідалі іх начаваць у калідорах. Я жыў на трэцім, а Валодзька паверхам вышэй.

У тры гадзіны раніцы, мы выносілі свае «лайбы» ў двор. Прывязвалі да рамаў вуды, прымацоўвалі на багажнікі торбачкі і выпраўляліся. Вуліцы пустыя, гараць ліхтары, але з кожнай хвілінай іх святло губляе яркасць і пачынае злівацца з колерам неба. Наш гэпэ патанае ў прахалодным бэзавым паветры. Лісце каштанаў здаецца вільготным. Рыпяць ровары, пстрыкаюць з-пад колаў каменьчыкі. Мы моўчкі праязджаем побач з паркам, паварочваем, і выязджаем на шашу. Яна хоць і цёмная, але на ёй светла.

А потым, калі праязджаем завод, прыпынак, сады, то трапляем пад агромністыя таполі, якія растуць уздоўж дарогі.

Таполі прачынаюцца, ажываюць. На гэтых старых дрэвах тысячы вераб’ёў — столькі ж, як лісця. Здаецца, што гэта лісце ціўкае, хрубасціць, рыпіць, сіпіць, патрэсквае, пішчыць. Усе вераб’і шэрыя, як пыл, надзьмутыя, круглыя. Яны пырхаюць вакол нас, круцяцца, палохаюцца, разлятаюцца ў бакі, як вялікія мятлікі.

За спінамі ўстае сонца. Мы блямкаем у званкі, смяёмся і круцім педалі з усёй моцы. Пачынае здавацца, што вераб’і дакранаюцца да нас то цвёрдымі дзюбамі, то вострымі кіпцямі, а найчасцей мяккімі крыламі.

Калі вяртаемся з рыбы, то на таполях крэкчуць вароны, жоўтае сонца свеціць у спіну, і мы з Валодзькам ледзь круцім педалі.

Трыццаць гадоў таму ўсе старыя таполі спілавалі, шашу зрабілі шырокай. І цяпер той шчаслівы кіламетр пралятаеш на машыне за мінуту. Усяго за мінуту...

Мост

Тарфяныя буры прыносіў усходні вецер. Неба рабілася цёмна-бэзавым, а балота пачынала хвалявацца і хістацца. Здавалася, што вада ў кар’ерах закіпае. Якая тут рыбалка? Трэба ўцякаць. На роўным балоце, на карычневым полі, якое вакол балота — няма дзе схавацца.

Трэба паспець даехаць да чыгункі, да моста. Вецер збівае, валіць, здаецца, што падхопіць разам з роварам, закруціць, падкіне і потым шпурне. Вецер распранае, здзірае пінжак, замятае карычневым торфам сцежку. Баюся азірнуцца, бура мяне даганяе.

Мост. Сяджу на кукішках пад бетоннай сцяной, далонямі закрываю твар, затыкаю вушы. Карычневы туман. Торф лезе ў вочы, вушы, цяжка дыхаць. Карычневая цемрадзь пануе вакол і вецер скуголіць пад мостам, але пашанцавала. Паспеў схавацца. Я зусім адзін і мне страшна.

Вецер сціхае. Пачынае ісці карычневы дождж.

Калі праз гадзіну прыязджаю дамоў, то торф у шкарпэтках, у кішэнях, у вушах. Уражанне такое, што я злеплены з торфу, як брыкет.

На балоце была бура, а ў гэпэ вецер толькі бялізну з балконаў паскідаў, шыфер і бляху паздзіраў з дахаў, колькі дрэваў паваліў. А дажджу — ні кроплі.

Пасля тарфяной буры рыба не ловіцца тыдзень.

Павута

Дні кароткія, вада празрыстая і яркая, быццам фарбы ў яе налілі, не пашкадавалі. Рака адлюстроўвае неба, і калі ўглядацца, то можна ўбачыць рыскі павуты, якая ляціць, а можна сказаць і плыве, бывае за жылку чапляецца. Але павуцінкі такія бязважкія, што тонкая жылка і не хістаецца, быццам і не заўважае тых дотыкаў.