Владимир Степан - Няўлоўнае

Тапельца знайшла цётка, якая павяла на той бераг казу, бо там трава нестаптаная. Марака гайдалі хвалі пад самым берагам у маладым трыснягу.

Праз два дні пасля пахавання тапельца на возеры пачалі купацца, лавіць рыбу. Вось тады я і пераплыў яго. Дзе на спіне, дзе па-сабачы.

Карасёў, злоўленых у касцюкоўскім возеры, дзеці, можа, з год называлі «чарнаморцамі».

Летні дождж

Дождж пайшоў ноччу. У чатыры, нават крыху раней, я выйшаў на ганак. Дождж шапацеў, а ганак быў слізкі і халодны. Калі ідзе дождж, то рыба ні на рацэ, ні на возеры не ловіцца. Неба аднолькава шэрае, што на ўсходзе, што на захадзе. Крыўдна. У мяне ўсё падрыхтавана, рыбацкі рыштунак, заплечнік і боты чакаюць на верандзе. Кляну гідрамет, які абяцаў навальніцу, з кароткачасовым начным дожджом.

Праходзіць гадзіна, за ёй другая. На вуліцы светла. На калюгах з’яўляюцца бурбалкі. Крычыць певень, ціўкаюць пташкі. Хутка апранаюся, іду да ракі. Дажджу амаль няма. Радуюся і спадзяюся, бо пасля дажджу рыба павінна брацца. Рака ціхая, сонная, каламутная. Раскладаю вуды, чапляю чарвякоў, закідаю. Тут зноў пачынае церушыць дождж. Спадзяюся, што ён кароткачасовы. Праз гадзіну чарвякі распаўзаюцца з бляшанкі, выслізгваюць з мокрых пальцаў. Рыба не ловіцца. Хаваюся пад дрэвы. Пад асінай кроплі буйныя, і пад елкай буйныя. Разумею, што гэты кароткачасовы дождж не скончыцца да вечара, ніколі не скончыцца. Мокра сядзець, мокра стаяць, і цыгарэты вільготныя ў мокрых пальцах. І што я раблю на рацэ, пад дажджом?

Той дождж скончыўся вечарам, а палове дзявятай. Я ў гумовых ботах, з рыдлёўкай, пайшоў капаць чарвякоў пад суседаў хлеў. Калі накапаў і вярнуўся, то дачка з жонкай радасна паведамілі, што ноччу зноў чакаюцца кароткачасовыя дажджы.

Размовы

Не сакрэт, што рыбакі размаўляюць з рыбай, з ракой, возерам, вудай, з чарвяком, конікам, кручком, паплаўком. Без гэтага не атрымліваецца.

«Сама і вінаватая. Торгалася, кідалася, вось рот падрала. Ну, давай плыві, малая. Скажы сваім старэйшым, што чарвяк дужа смачны і свежы.» — кажу маленькай плотачцы, апускаю яе ў ваду і расціскаю пальцы. Плотачка знікае ў глыбіні.

«Што ты так закруціўся? Супраціўляцца пачаў, пальцы мне выварочваеш? Я цябе з сабой не для гэтага ўзяў, каб ты тут звіваўся. Там, у вадзе, выгінайся, выпружвайся. Ідзі, папрацуй вадалазам!» — кажу чарвяку, разглядаю, як ён трымаецца на кручку, а потым закідваю пад ліст гарлачыка.

«Ты чаго, што не так? Другі раз жылку блытаеш. Дарма за цябе грошы аддаў. Працуй, лаві рыбу. Вось так. Зноў драбяза. — звяртаюся да спінінга і закідваю ў лодку маленькага шчупачка. — А ты што робіш? Кату цябе сорамна несці. Плыві, жаўтапузы».

З вялікай рыбай размовы сур’ёзныя, але заўсёды шчырыя. Да вялікай рыбіны і павага вялікая. Нават, калі яна адрываецца, і дазваляе толькі ўбачыць сябе на некалькі імгненняў. А калі атрымліваецца дакрануцца, то можна і мацюкнуцца. Вядома, рыбіна не адкажа. Але тут не на рыбіну, а на сябе крыварукага. На няўдачу.

Выхапіў з ракі галаўня. Сціснуў у руцэ, пачаў кручок выцягваць, і ў гэты момант адчуў, а можа, толькі падалося, што ў рыбінкі б’ецца, калоціцца сэрца. Доўга не трымаў, кінуў у раку. Няхай падрасце. Калі не я, то хто іншы зловіць, радасць адчуе.

Але, бывае, што безгалосым рыбам расказваеш тое, у чым і сабе не заўсёды можаш прызнацца.

Фота

Ніколі не любіў фатаграфаваць злоўленую рыбу. І фоцік пад рукой, і рыбы злавіў, прынёс, побач з калодзежам, у місе ляжыць. Бяры і здымай. А я не раблю гэтага.

Ёсць у фотаздымках рыбацкіх трафеяў падабенства з картачкамі забітых, расстраляных, тых, што на шыбеніцах вісяць, пад сцяной побач з долам ляжаць. Разумею, што перабольшваю, але, напісаў шчыра.

Тэма

Новыя валёнкі, тоўстыя ваўняныя шкарпэткі, сінія ватнікі, кашуля, два швэдры, кажух, шалік, шапка, рукавіцы, пальчаткі з адрэзанымі пальцамі, шарабан, цыгарэты, сала, цыбуля, хлеб, тэрмас з гарбатай, скрыначка з матылём, дзве вуды, чатыры мармышкі, чырвоны калаўрот — усё гэта ў мяне было. Але. Бывае такое беларускае надвор’е, якое я называю абразіўным. Не, яно мяне не абражае, яно бярэ і здзірае скуру на твары і руках, як наждачная папера з буйной крошкай.

Менавіта такім і было студзеньскае надвор’е ў тую пятніцу 1981 года. З бліскучай снежнай крупкай, з рэзкім ветрам, з папяловым небам. На градусніку — мінус васямнаццаць. Жончын дзед глядзеў-глядзеў на мае ваганні, а потым сказаў, каб не думалася потым, то лепш схадзіць на рыбу. Я і пайшоў.