Зинаида Дудюк - Лаза

Паручнік прыўстаў, аглядаючы жудасную карціну, потым задаволена сказаў:

– Зроблена чыста. Падобна на тое, што цягнік вязе амуніцыю і боепрыпасы. Звычайна ў першых вагонах едуць канваіры, давайце пачастуем іх агнём. І першы пачаў страляць з пісталета. Паплечнікі падтрымалі яго вінтовачнымі стрэламі.

Раптам з вагонаў, быццам мурашы высапала мноства немцаў. Эшалон быў запоўнены пяхотаю. Немцы адкрылі густы агонь з аўтаматаў. Паручнік загадаў адбягаць у лес. Падрыўнікі не адстрэльваліся, а беглі з усяе сілы далей ад чыгункі, спадзяваліся, што пагоні за імі не будзе, бо гэтыя немцы павінны прадоўжыць шлях на фронт. Задыханыя, мокрыя ад поту, спыніліся сярод лесу, каб адпачыць і раптам убачылі паміж дрэвалі постаці немцаў, якія прачэсвалі лес.

– Нас шукаюць, далі абвестку па гарнізонах, – ціха сказаў паручнік, – адыходзім у лес, стараемся сябе не выяўляць.

Падрыўнікі спачатку асцярожна адпаўзлі, а пасля падняліся на поўны рост і пабеглі. Галіны хвасталі па тварах, пад нагамі правальваўся мох, ногі спатыкаліся аб карчы, нехта зачапіў сухастоіну, яна звонка трэснула. У адказ пачулася аўтаматная чарга. Немцы рынуліся ўслед за ўцекачамі. Гэтай гонцы, здавалася, не будзе канца. Тадзік задыхаўся, сэрца рвалася з грудзей, хацелася аднаго – упасці пад першы корч і не рухацца, няхай будзе, што будзе. Калі нарэшце страляніна ззаду аціхла, толькі магутны лес калыхаў вяршаліны высокіх соснаў і аднастайна шумеў, ды час ад часу цвіркала нейкая птушка, падпаручнік загадаў спыніцца. Усе напружана прыслухоўваліся, каб не апынуцца пад рулямі аўтаматаў ворагаў. Пагоні не было. Падрыўнікі рушылі шырокім і хуткім крокам далей ад гэтага небяспечнага месца. Толькі гадзіны праз тры спыніліся ля самотнай, забытай людзьмі леснічоўкі. Усе былі настолькі змораныя пасля бяссонае ночы і доўгіх уцёкаў, што не было сілы нават на тое, каб паснедаць. Варту таксама не выставілі. Усе пападалі на падлогу, хто дзе стаяў, і адразу паснулі.

20

Тадзік абудзіўся ад трывожных галасоў.

– Нас акружаюць, гэта паліцыя. Падрыхтавацца да бою! – загадаў паручнік.

– Дайце мне якую зброю, – папрасіў Тадзік.

– Пакуль няма нічога лішняга. Схавайся за грубку, і не высоўвайся стуль, пакуль не паклічу, – загадаў яму паручнік.

Тадзік паслухмяна ўціснуўся ў прагал паміж грубкаю і сцяною і аціх там, слухаючы вінтовачныя стрэлы і кароткія аўтаматныя чэргі. Бой доўжыўся з гадзіну, а мо і болей. Для Тадзіка ён падаўся вечнасцю. Нарэшце прагучала каманда паручніка:

– Прарываемся! Выскокваем адразу праз вокны і дзверы, разбягаемся ў розныя бакі, – загадаў паручнік.

Тадзік выскачыў са сваёй схованкі, убачыў, як паручнік пабег да дзвярэй і адразу зваліўся на парозе. Іншыя падрыўнікі кінуліся да вокнаў. Тадзік таксама апошнім выскачыў з акна і пабег да бліжэйшага кустоўя. Ззаду стралялі, апякло руку вышэй локця, ён інстынктыўна схапіўся за тое месца, дзе адчуў боль, пад даланяю струменілася кроў. "Паранены," – пранеслася ў галаве. Але ён не спыняўся, працягваў уцёкі, заціскаючы рану.

Калі ўжо не засталося ніякае сілы, упаў на зямлю і знепрытомнеў. Абудзіўся толькі пад вечар, сонца кацілася ўніз за сосны. Адчуў млявасць ва ўсім целе і жар. Агледзеў рану. Куля прайшла навылёт. Падумаў, што мусіць шмат крыві згубіў, таму гэтак блага сябе адчувае. Разадраў майку, перавязаў рану, пайшоў проста на захад, спадзеючыся неяк дайсці да Брэста. Цяпер, калі ён застаўся адзін, яму, можа, прасцей гэта было б зрабіць, каб не рана, якая магла выдаць яго немцам. Трэба было асцерагацца сустрэчы з людзьмі. Толькі зараз адчуў, што вельмі хоча есці. Але свой заплечнік ён пакінуў у леснічоўцы. Заставалася харчавацца толькі чарніцамі ды суніцамі, якія яшчэ былі зеленаватыя, але ж усё-такі хоць які наедак.

Ноччу спаць не мог, балела рука, калаціла гарачка, каб сагрэцца, ён мусіў ісці. Толькі ўдзень, калі прыгрэла сонца, зваліўся ў карчах і заснуў. Спаў не доўга. Зноў даймаў страшэнны боль у руцэ, якая прыкметна распухла. Ён рухаўся і рухаўся ўпарта на захад. Нейкая невядомая сіла на трэція суткі прывяла яго ў маёнтак Рута, дзе ён упаў проста ля варот і страціў прытомнасць. Абудзіўся, расплюшчыў вочы і са здіўленнем убачыў, што каля яго сядзіць Вера. Ён спярша падумаў, што трызніць ці нешта сніць. Але ў пакой увайшла Юхімка і радасна сказала:

– Акрыяў наш хлопец! Будзе жыць!

– Як я тут апынуўся?

– Сам прыйшоў, – сказала Вера. – На сваіх дваіх.

Толькі цяпер ён пачаў цьмяна згадваць свой шлях у Руту. І падумаў: "Якое шчасце, што дайшоў. Здаецца, я выратаваны…"