Зинаида Дудюк - Лаза

– Ты ж спаў два дні. Мы думалі, што ты ўжо і не прачнешся. Доктар прыходзіў, рану агледзеў, перавязаў, а ты нават нічога не адчуў, – прамовіла спачувальна Юхімка.

– Стаміўся вельмі, – адказаў Тадзік.

– Дзе ж ты быў? – спытала Вера.

– Шмат будзеш ведаць, хутка пастарэеш. А што чуваць у Брэсце і ваколіцах? – пацікавіўся ён, згадваючы сяброў і думаючы, што трэба будзе пашукаць іх, хоць невядома хто з іх выжыў.

– Кажуць, што недзе эшалон партызаны пусцілі пад адхон, цяпер немцы скрозь шныраюць, шукаюць тых злачынцаў.

– Які вынік таго падрыву?

– Кажуць, што шмат немцаў пакалечаных прывезлі ў шпіталі, – сказала Вера.

– Есці будзеш? – пацікавілася Юхімка.

– Угу, – адказаў Тадзік, праглынуў сліну і адчуў, што сапраўды вельмі прагаладаўся.

– Зараз прынясу.

Юхімка выйшла. Вера нахілілася і пацалавала Тадзіка.

– Калючанькі мой, – дзяўчына пагладзіла ягоную шчаку, пакрытаю шчэццю, якую ён ужо з паўгода, як пачаў галіць. – Я вельмі хвалявалася за цябе.

– Не трэба было. Такое наша мужчынскае жыццё, – напусціў на сябе важнасць Тадзік. – Ідзе вайна, трэба змагацца з ворагам да канца.

– Не лез бы ты д’яблу ў пашчу. На гэты раз паранілі, іншым разам і забіць могуць. Я буду вельмі шкадаваць, калі з табою што-небудзь дрэннае здарыцца.

– Ах, Верка, не трэба мяне хаваць раней часу. А калі раптам сапраўды загіну, дык напішы маёй маці пісьмо ў вёску Лазнякі, што пад Беластокам, Сапранецкай Юзэфе, няхай яна ведае праўду.

– Я гэта кажу да таго, каб ты быў асцярожны. Беражонага Бог беражэ, – сказала яна і дакранулася незнарок да параненай рукі.

Тадзік прастагнаў ад болю.

– Прабач, я не хацела.

– Нічога… А што доктар сказаў?

– Раненне не цяжкае, але каб яшчэ трохі, дык магла б пачацца гангрэна. Да цябе і пан Руткоўскі наведваўся, але ж ты быў тады непрытомны. Трызніў нешта пра зброю…

"Калі пан Руткоўскі быў, дык мусіць, ён ведае вынік нашай справы, – падумаў Тадзік, – як толькі ачуняю, пайду да яго, каб распытаць, што там з нашымі хлопцамі здарылася".

– Чаго задумаўся? – спытала дзяўчына.

– Нічога, думаю, ці доўга мне давядзецца лячыцца.

– Я хацела б, каб ты застаўся са мною назаўсёды, хворы ці здаровы, мне ўсё роўна, – усміхнулася Вера.

Гэтыя яе словы Тадзіку не спадабаліся, але ён не паспеў нічога адказаць, бо ў пакой увайшла Юхімка, якая прынесла ежу.

– Вось, хлопча, табе курыны булён, знарок зварыла, быццам ведала, што сёння прачнешся, тут мяса і хлеб, сказала яна ставячы паднос на столік каля ложка Тадзіка. Вера, дапамажы панічу сесці. Пад’ясі крыху, а хутка абед прынясу. Ты ўжо больш не спі так доўга, не палохай мяне.

– Добра, добра, – адказаў Тадзік, усаджваючыся зручней, паморшчыўся ад болю.

Юхімка пастаяла і паназірала, як ён есць і засталася задаволена. А потым сказала:

– Вера, прынясеш посуд, а я пайду абед даварваць.

Жанчына пайшла. Вера клапатліва дапамагла Тадзіку легчы, пацалавала на развітанне, засмяялася:

– Смачны булён у цябе на вуснах.

– Верка, не жартуй!

– Паспі да абеду, пасля я зноў прыйду.

Тадзік сапраўды заснуў, быццам браў рэванш за страчаныя сілы і бяссонне. Спаў ён і па абедзе да самага вечара. Пасля вячэры здарылася тое, чаго ён жадаў: да яго зайшоў пан Руткоўскі. Хлопец паспрабаваў падняцца. Але гаспадар маёнтка спыніў яго, сказаў лагодна:

– Ляжы, ляжы…

– Я вельмі крануты вашаю ўвагаю, пан Руткоўскі.

– А я рады, што ты вярнуўся.

– Можа, ведаеце, што з нашымі здарылася там?..

– Ведаю. Трое загнулі, ты і яшчэ адзін параненыя.

– А Рамуальд?

– Ён жывы і здаровы…

– А што з тымі палеглымі? Хто іх пахавае?

– Хто-небудзь дзе-небудзь пахавае. Уся наша зямля хутка будзе брацкаю магілаю.

– Страшна загінуць так, што нават маці не знойдзе магілы.

– Гэта вайна. Нічога не зробіш, тут не да пышных пахаванняў. Як сябе адчуваеш? – спытаў пан Руткоўскі, мяняючы тэму размовы.

– Нічога, выкараскаюся.

– Вось і малайчына. Я табе падарунак падрыхтаваў.

Пан Руткоўскі дастаў з кішэні галіфэ пісталет і падаў Тадзіку.

– Гэта мне? – расчулена ўсміхнуўся Тадзік. – Назусім?

– Безумоўна, Рамуальд навучыць цябе, як карыстацца гэтаю цацкаю.

– Дзякуй вялікі, пан Руткоўскі. Мне без зброі там было вельмі дрэнна.

– Раскажы, як там было.

Тадзік коратка распавёў пра тое, што бачыў і помніў. Пан Руткоўскі ўважліва слухаў, быццам рабіў нейкія свае высновы, потым сказаў:

– Мала нас, трэба, каб зямля ў немцаў пад нагамі гарэла. Ну, нічога, хоць усё ў руках Бога, але і ад нас тое-сёе залежыць. Ачуняй, набірайся сілы. Нас чакаюць новыя справы.