Зинаида Дудюк - Лаза

– Сапраўды, са зброяй у нас дрэннавата, але маючы галовы, якія ўмеюць думаць, і рукі, здатныя тое-сёе майстраваць, мы не зусім бяззбройныя. Да таго ж выбіць вока фашысту можна і са звычайнай рагаткі, – засмяяўся Генік. – Але пра спосабы нашай барацьбы – пазней. Калі ты згодны далучыцца, ды мусіш прынесці прысягу.

– Я гатовы, – адказаў Тадзік.

– Добра, тады чытай гэты тэкст.

Тадзік пачаў чытаць урачыста, прамаўляючы кожнае слова выразна і з пачуццём адданасці і веры абранай справе, ажно павільготнелі вочы, чаго ён засаромеўся:

– Я прысягаю Богам і Айчынаю, што буду захоўваць у вялікім сакрэце звесткі пра нашу арганізацыю, і ні пад якімі допытамі і нават пад пагрозаю смерці не выдам нікога са сваіх паплечнікаў. Прысягаю не шкадаваць жыцця дзеля вольнасці майго народа і зямлі.

– Віншую, цяпер ты наш і з намі, – сказаў Рамуальд, паціснуў Тадэвушу руку і абняў.

Астатнія таксама паўставалі з-за стала, віншавалі новага сябра з уступленнем у атрад. Тадзік адчуваў сябе шчаслівым, што нарэшце знайшоў аднадумцаў, з якімі можна будзе распачаць барацьбу з ворагамі. Калі ўсе зноў селі за стол, Тадзік спытаў:

– Дык чым жа мы будзем займацца? Як выглядае тое нямецкае паляванне, пра якое вы казалі надоечы?

– На жаль, пахваліцца нам пакуль няма чым. Рэйкі не ўзрываем і цягнікі пад адхон не пускаем, але робім малую будзённую дыверсійную работу. Яна на першы погляд непрыкметная. Аднак прыносіць шмат непрыемнасцей немцам.

– Ёсць у нас меткія стралкі, якія двойчы абстрэлялі аўтамабілі з афіцэрамі на дарозе, удала пілуем тэлефонныя слупы, чым псуем фашыстам настрой, раскідаем шыпы для праколвання шын. Нашы людзі працуюць у вагонным дэпо і таксама знаходзяць магчымасць нашкодзіць ворагам. Хопіць і табе добрых спраў, але не адразу, а з часам.

Гэтае паведамленне расчаравала Тадзіка, і ён спытаў:

– Гэта ўсё добра, але ж хочацца сапраўднай барацьбы. Слупы немцы паставяць новыя. А маіх двух сяброў, якіх яны расстралялі, ужо мне ніхто не верне. Вось я і прагну знішчаць іх, каб адпомсціць за маю асабістую вялікую страту.

– Мы таксама гэтага прагнем, – горача сказаў Люцык, – а таму рыхтуемся, збіраем аднадумцаў, каб аднойчы падняцца разам. Мы ж не адны. Чакаем дапамогу з Варшавы, а мо і з самога Лондана.

– Так, трэба трохі патрываць, – супакоіў Тадзіка Рамуальд. – Думаю, што летам здолеем распачаць сапраўдную барацьбу. А пакуль будзем шукаць аднадумцаў і спосабы, як помсціць фашыстам. – Званочак, пакліч Яніну.

Шчуплы і рухавы Зянон падхапіўся, выслізнуў за дзверы, а праз хвіліну з’явіўся з дзяўчынаю.

– Яня, зрабі нам якой гарбаткі, калі ласка, – папрасіў Рамуальд.

– Усё гатова, зараз нясу.

Яніна выйшла, Рамуальд паглядзеў ёй услед і сказаў:

– Яніна – дзяўчына добрая, але нам не варта злоўжываць яе гасціннасцю, каб не наклікаць бяду на гэтую хату. Дзе і калі сустрэнемся ў наступны раз, паведамлю асабіста кожнаму праз тыдзень. Усе вашы адрасы я ведаю, толькі Базан-Валошка – у нас чалавек новы, але яго заўсёды можна знайсці ў гебітскамісарыяце.

– У яго ж таксама ёсць адрас, – заўважыў Генік.

– Так, ёсць адрас, ён здымае кватэру ў нейкай чужой кабеты, якая ў выпадку правалу не будзе выгароджваць кватаранта.

– Яна добрая жанчына, – заступіўся за пані Магду Тадзік. – Да таго ж самотная. Саветы забралі ў турму яе сына і брата.

– Сітуацыя зразумелая, але нам трэба пазбягаць лішняй рызыкі, – сказаў Рамульд, устаў з-за стала, пачаў настройваць патэфон.

У гэты момант увайшла Яніна з падносам застаўленым кубкамі, заварнічкам і талеркаю, на якой узвышалася горка аладкаў. Хлопцы сустрэлі яе задаволенымі воклічамі.

– Я дарма часу не губляла, пакуль вы тут сакрэтнічалі, напекла аладкаў.

– Маці не будзе сварыцца? – спытаў Генік і прыжмурыў хітраватыя вочы. – Мо апошнюю муку скарыстала?

– Яна ж ведае, што трэба мне заводзіць нейкія знаёмствы з хлопцамі. Некалі ж трэба і замуж выходзіць. Хто мяне, такую дылду, схопіць?

– Пра што гаворка, Янінка, ды прыгажэйшай за цябе дзяўчыны няма на свеце, – сказаў Рамуальд. – Дай, Божа, дажыць да канца вайны, першы прыбягу сватацца.

Яніна сарамліва заружовелася, разліла ў кубкі гарбату, сказала толькі:

– Частуйцеся на здароўе.

– І ты з намі сядай.

– Пайду, не буду вам замінаць.

– Што ты кажаш, зараз патэфон завядзём і патанчым, як усе добрыя людзі. У нас свята – новага сябра прыдбалі, – кіраваў працэсам Рамуальд.

Яніна сціпла села да стала, пачала сёрбаць гарбату, да аладкаў не дакранулася. Тадзік паглядзеў на яе тварык з дробнымі рысамі і падумаў мімаволі, што яна вельмі не падобная на бесцырымонную Веру, але таксама чакае кахання, спадзяецца на шчасце. Што ж, і правільна робіць. Не вечна ж тут будуць уладарыць фашысты.