Зинаида Дудюк - Лаза

– Бывайце, пан Руткоўскі, – сказаў на развітанне Тадзік і выйшаў з кабінета.

10

Ці ад выпітага каньяку, ці ад пачутых навін галаве стала горача. Хлопец выйшаў на ганак у вечаровы паўзмрок, прытуліўся да калоны плячом, удыхнуў халоднае паветра, зірнуў на шырока расчыненыя вароты, якія быццам клікалі яго некуды і падумаў: "Няма куды ісці, хіба вярнуцца да маці. Вітольд мог бы і мяне з сабою забраць на той свет. Не стаяў бы зараз я тут, а ляжаў бы ў яме, засыпаны зямлёю і першым снегам". Ад гэтай думкі зрабілася страшна, душа сцялася, быццам у прадчуванні бяды.

– Чаго засумаваў, Тадзік? – аклікнула хлопца Вера.

– Моташна нешта.

– Вядомая рэч, дамоў хочацца.

– Не тое, усё не тое, – адказаў ён і раптам спахапіўся, чаго раскіс перад дзяўчынаю.

– Нейкі ты ўвесь час зажураны, мо на тых вячорках, дзе цябе сабака пакусаў, у якую дзяўчыну закахаўся?

– Не лезь у душу, Верка.

– Напэўна, закахаўся! Закахаўся! – Верка заскакала вакол яго, дражнячыся.

Тадзік скокнуў да яе па прыступках, яшчэ не ведаючы, што з ёю будзе рабіць. Яна пабегла, ён кінуўся ўслед, дагнаў каля клуні, абшчаперыў, прыціснуў да сцяны. Вера ціха засмяялася, быццам ад казытання, некалькі разоў тузанулася, а потым сцішылася ў ягоных абдымках, зірнула яму проста ў вочы. Ён адчуў зусім блізка яе дыханне, а паўнаватыя яе вусны самі пацягнулі да яго і тыцнуліся ў шчаку. Ён нават спалохаўся на імгненне гэтага дотыку. Ад разгубленасці, ад няведання, што мусіць рабіць, ён таксама чмокнуў яе ў лоб, а потым іх вусны зліліся ў пацалунку, ад якого ён адчуў асалоду і напружанне ў нізе жывата. Вера была прагная да мілавання, а ён не надта ўпэўнены ў сабе, таму адпусціў дзяўчыну. Сказаў толькі:

– Прабач, я не хацеў…

– Што? – здзіўлена ўзняла яна бровы.

– Ну, нічога гэтага…

– Дык у цябе ёсць іншая?

– Іншая… – паўтарыў Тадзік, шукаючы адказу на гэтае пытанне.

Так, дома яму вельмі падабалася суседава дачка Ванда Палубінская, праўда, яна была старэйшая за яго гадоў на колькі і ў той час сябравала з гімназістам з суседняй вёскі. Але ўсю сям’ю Палубінскіх вывезлі невядома куды яшчэ ў саракавым годзе.

– Ну, ідзі да сваёй іншай, – пакрыўджана сказала Вера.

Тадзік глядзеў на яе таўставатыя губы, кароткі прамы нос, блакітныя глыбока пасаджаныя вочы і ніяк не мог вырашыць для сябе, ці падабаецца яна яму. Так, яна была даволі сімпатычная, але па-ранейшаму чужая.

– Вера, ты праваслаўная? – спытаў ён.

– Так. А ты каталік? Польскі пан? – з’едліва спытала яна.

– Справа не ў гэтым. Ідзе вайна. Невядома, дзе я апынуся заўтра, а таму не хачу абнадзейваць цябе ніякімі абяцаннямі.

– Я скажу табе, дзе ты будзеш заўтра: на таку малаціць жыта. Снапоў тых табе на ўсю зіму хопіць.

– А што будзе вясной, ты ведаеш?

– Так далёка я не жадаю думаць, усё ў руках Божых. Але сёння я хацела б ведаць, што падабаюся табе без ніякіх абяцанняў.

– Вера, ты вельмі сімпатычная! Дакладна!

– А ты такі нудны і смешны! Проста, мусіць, яшчэ малы, недарос…

Яна засмяялася і пайшла павольна, як сталая і стомленая жанчына. Тадзік правёў позіркам яе прыемную спелую паставу і адчуў, што хоча быць з ёю побач, але так і не варухнуўся з месца.

11

Юхімка заўважыла, што дачка стала нейкая неспакойная, ці занадта смяецца, ці сумуе без прычыны, думала, мо асуджае маці, што тая злыгалася з аканомам і па вечарах ходзіць да яго ў спальню. Сумна дачцэ адной, а хлопцаў вакол у маёнтку ніякіх, акрамя Тадзіка. Здараецца, што прыходзяць падзёншчыкі. Але гэта пераважна жанатыя мужчыны, якія нанач вяртаюцца дахаты. Веры васямнаццаць, у такім узросце яе маці ўжо была замужам, скараспелка, як называла яе радня. Што і казаць, Юхімка ведала смак у мужчынах. Першы муж паехаў у Амерыку і там недзе згінуў, затое ад двух наступных яна сышла сама. Альберт у яе чацвёрты – яшчэ не муж, толькі каханак, але з ім добра і спакойна. У Брэсце яе родзічы галадаюць, а тут ні яна, ні дачка не адчуваюць недахопу ў ежы ці адзенні. Альберт клапоціцца пра іх, ад гэтага ўсім добра.

Вера ўнурана абірала бульбу, а маці назірала за яе рухамі, за абыякавасцю да ўсяго і міжвольна шкадавала, а таму спытала:

– Чаго ты, Верка, такая засмучаная?

– Ды звычайная я…

– Не кажы, я ж бачу…

– А што тут за жыццё, мама? Чалавека свежага не сустрэнеш. Не магу ж я цэлы век сядзець каля тваёй спадніцы!

– Дык параюся з Альбертам, можам прасватаць цябе за якога хлопца?

– Ага, прасватаць за абы-каго, каб з вачэй збыць! Дзякуй вялікі!