Сяргей Дубавец - Д’ябал запрэжаны ў плуг

- Добра, - бачна было, што Імбрык абмяк. - Але задуманае трэба завершыць.

- Вось тут цалкам згодны. Задуманае трэба заўсёды завяршаць. Нават калі цалкам не згодны са зместам, форму трэба давесці да канца. У гэтым, магчыма, мая рэдактарская драма.

- Ну скажыце ўжо - трагедыя.

- Не, не атрымаецца. Я ніяк не персанаж для трагедыі, - Есіп зноў паглядзеў на Вышаградскія муры. - Ведаеш, кім бы я хацеў стаць па жыцці? Сам доўга думаў пра гэта. І пасля 50-ці задаваў сабе гэтае пытанне, якое малым задаюць у пяць. Адказ знайшоўся зусім нядаўна. Я хацеў бы стаць паспяховым порнаакторам. Напрыклад, у фільме пра княгіню Лібушу. Зрэшты, быць непаспяховым у мяне б не атрымалася. Натуральна, і радзіме мог бы дапамагчы.

- А што вас спыняе, там, наколькі ведаю, узросты не маюць значэння, ідзі ў сваю катэгорыю. Бліжэй да жанчын і могілак, - абыякава сказаў Імбрык.

- Бяда ў тым, што я ўжо на сваім месцы, - Есіп зірнуў на Вышаград, як апошні раз, павярнуўся да Імбрыка і сказаў. - Ты і праўда харошы вернік. Але глядзі. Устаўшы табе нават на плечы, чаго пасля піва я не зраблю адназначна, я сам не ўскараскаюся на гэты антысамагубчы брыль. І лесвіцы ў нас няма. Давай мысліць рацыянальна. Я табе дапамагу на яго залезці і тады ўжо ты падцягнеш мяне.

- Ну давайце так, - у Імбрыка неяк зусім не было настрою.

Ён абшчаперыў Есіпа і што было моцы падцягнуўся да брыля, закінуў нагу і сяк-так быў ужо там, выцягнуў рукі ўніз. Есіп з усяе моцы ўхапіўся за іх і з дапамогай Імбрыка ўскараскаўся туды сама. Але трымацца дваім там не было як і за што. І дзве постаці сучаснага беларускага адраджэння адразу саслізнулі ўніз.

- Прага - гэта масты і палёт. Горад, дзе вечна кагосьці выкідаюць з вакна, - крычаў на ляту Есіп. - У чэхаў нават тэрмін гэтаму ёсць - дэфенестрацыя.

- І тады выкінутыя становяцца зоркамі? У сэнсе, яны становяцца вялікімі? - крычаў у адказ Імбрык.

- Неабавязкова, але ў нашым з табой выпадку можаш лічыць, што стаў вялікім!

- Кім? - не дачуў Імбрык.

Яны павольна ляцелі ў гэтым бясконцым зніжэнні, хацелася нагаварыцца. Унізе зусім сцямнела, грымелі трамваі, мамашы акрыквалі сваіх дзетак і чамусьці думалася, што тут любіў перад смерцю шпацыраваць Васіль Быкаў.

- Не, - крыкнуў Есіп. - Быкаў любіў хадзіць у Гаўлічкавы сады. Гэта не тут, але гэта тая самая лінія. Там прыўкрасныя вінаграднікі, асабліва зімой.

- Вы, як Навумчык пра Быкава, спяшаецеся зафіксаваць праўду фак­та, - крычаў Імбрык.

- І гэта правільна. Адно што Навумчык не скокне з Нусельскага мос­та, - адказваў Есіп.

- Ну й дарэмна, яму як архівісту трэба размінацца ад сядзячае працы.

- У яго для гэтага ёсць сабачка Шэйла, яна як глазурыраваны сырок, і яе абавязкова трэба выводзіць на прагулку, таму Навумчыку ёсць з кім размінацца.

Калі Імбрык ачомаўся і падняўся над целам Есіпа, ён адчуваў задавальненне ад таго, што задуманае здзейснілася. Праўда, пры гэтым чамусьці хацелася плакаць. Проста рыдаць ад непапраўнасці. Хоць была ў гэтым і хаатычная радасць - свет стаў інакшым з ягонае, Імбрыкавае волі. Гэта так моцна спакушае. «Хай будзе воля твая». Ён не мог зразумець, ці ягоны плач ад гэтае вялікае перамены, ці ад таго, як на спектаклі Купалаўскага, калі ён плакаў ад таго, што акторы выходзілі на біс. І плакалі ўсе.

Нерухомы Есіп глядзеў у неба. Дакладна, як тады, раніцай, на тэрасе Радыё ён глядзеў у разумны акіян Альшанаў. Толькі цяпер ён сказаў не пра жанчын і могілкі. Ён сказаў: «Парожнія рэкорды бываюць толькі ў кнізе рэкордаў Гінэса, - і пасля паўзы дадаў: - Мы ляжым, а на небе няма зорак, Імбрык».

«Здаецца, ён сціх», - падумаў Імбрык. Прыслухаўся. І пачуў, ці мо падалося, як рытмічна нарастаюць нейкія надта знаёмыя гукі. Дзе ж ён гэта чуў? Гэтыя, блін, фрыкцыі? Гэта Вівальдзі ці Крымсаны ці, можа быць, нешта іншае? Ясна было, што гэта яно, але што? Каторае? Яно ўжо не дасягала апагею, каскадаў з вадаспадамі. І тут Імбрык усё зразумеў. Яно ўжо і не дасягне, бо аддаляецца, адыходзіць, сціхае. Разам з гэтым Есіпам яно ўсё адыходзіць, робіцца не гучней, а наадварот - цішэй, цішэй, цішэй. І было так моцна, як ніколі ў жыцці, шкада, што яно знікае, што наступае ноч, са скрыгатаннем пражскіх трамваяў, але і нават гэтае скрыгатанне, якое хай бы нарастала, яно незваротна аддаляецца, заціхае. Нішто не хацела нарастаць.

Стала зусім ціха. Тут ніколі не бывае ціха, тут круглыя суткі ўсё грыміць, скрыгоча, енчыць на ўвесь свет. А зараз нібы туманам заклала вушы. Гэта канец?

Рэаліст Імбрык адчуваў, што пасля апошняга палёту... пасля апошняга палёту... пасля апошняга па-лё-ту... пасля апо-шняга... «Гэта канец» - прашаптаў ён.