Андрей Федоренко - Сузіральнік. Аповесці, апавяданні, эсэ

— Шчыра…

— Вы думаеце, я не ведаю, якое гэ з сябе выпускаю? Хіба мне не хочацца патраціць год на малюсенькае, з камарыны нос апавяданне, але каб яно было сапраўднае? Ды нельга! Тут ужо справа не ў якасці, а ў колькасці: чым больш ты выдаеш, тым больш ты лічышся паспяховым, а толькі спыніўся — выпадаеш з абоймы і месца тваё займае іншы… Барацьба за выжыванне, памножаная на поспех, як і ў любой іншай справе, як і ў вашай будаўніцкай.

Шаўцоў-Бузук, памуляўшыся, спытаў:

— Вы курыце?

— Не, кінуў. Падлічыў, што пакуль цыгарэта выкурваецца, я дзве старонкі намахаю.

— Можна… калі-небудзь… прыходзіць да вас? Кнігу новую купіць…

— Не можна — трэба. І не купіць, а бясплатна падпішу.

ІV

Настала вясна — гарадская, непрыгожая, няўцямная, з тоўстымі, набрынялымі вадой жоўта-белымі акуркамі на газонах. З-пад снегу выступалі кучкі сабачых экскрэментаў. І разам з гэтай вясной усе балячкі абвастрыліся. Быў выхадны, субота. Шаўцоў-Бузук клыпаў па вуліцы, як булгакаўскі сабака. У целе адчувалася такая ўтома — ад усяго, нават ад жыцця. Кожны крок адзываўся болем у скручанай спіне.

Ігар сарваўся з кадзіроўкі — значыць, зноў будзе біць Свету. Ён, Шаўцоў-Бузук, заступіцца і атрымае па поўнай. У панядзелак у паліклініку ісці па бальнічны, з фінгаламі. Ён паныла думаў пра чэргі ў паліклініцы, грубасць дактароў, пра тое, што бальнічны, калі пашэнціць яго атрымаць, будзе максімум дзён на дзесяць. А яму не дзесяць дзён — год спакойнага жыцця трэба, хаця б месяц, не паправіцца ён за дзесяць дзён. Але галоўнае нават не гэта. Ну, а калі б не было Ігара, і паліклінікі, і спіны скручанай, будзь Шаўцоў-Бузук здаровы — гэта што, жыццё? Ізноў бегчы да васьмі раніцы на абрыдлую будоўлю, і так без прасвету.

На слупе каля перахода бялеў свежы лісток паперы. Абвестка, прыклееная скотчам: «Тэрмінова патрабуецца майстар па рамонце абутку! Камфортныя ўмовы … Зарплата высокая, сацыяльны пакет, ільготы, дадатковы адпачынак, прэміяльныя ў залежнасці ад колькасці заказаў і спрыту майстра. Тэлефоны: вэлком… мтс… лайф…» Прачытаў механічна — аднак неяк запала ў душу: слупкі тэлефонных нумароў-лічбаў. Шаўцоў-Бузук перайшоў вуліцу — і на другім слупе такая ж белая абвестка. Тут раптам сэрца забілася. Асабліва ад слоў «камфортныя ўмовы працы». А што, калі гэта знак? Шанц? Адсядзеў змену ў цяпле — галоўнае, цяпло! камфортныя ўмовы! Канечне, знак — і да бабкі хадзіць не трэба. І прозвішча ў яго якое?

У Шаўцова-Бузука і так сэрца стукала, а тут мала таго — фантазіі разгуляліся! Вочы загарэліся! Думкі пайшлі такія, што спалохацца можна. Напрыклад, ну што значыць уся класіка, якую ён чытаў і слухаў, у параўнанні з гэтай абвесткай? Ну, які сэнс жыцця? Ну, не шукаюць больш Бога, не чытаюць паэзіі, не кранае яна… Два радкі папсы замяняюць усю вялікую паэзію, і як замяняюць! Жывуць людзі, як і жылі, ведаюць нешта… Састарэла класіка, пракісла віно, прагнілі мяхі… Усе шукаюць вось гэтага: сацыяльны пакет, камфортныя ўмовы — і класікі не трэба, вось табе гатовы адказ на вечныя пытанні!

А раптам? Бог не выдасць — свіння не з’есць, як сказаў бы Ігар. Ад хвалявання ў Шаўцова-Бузука нават боль у спіне сцішыўся. Не марнуючы часу — каб не перахапілі вакансію, ён набраў нумар. Праз шум — так, трэба людзі, прыязджайце. Блізка, знаёмае атэлье, колькі разоў праходзіў побач, зазіраў у вокны, а там светла, утульна… Ніколі б не падумаў, што знойдзецца там і яму месцейка, мо хоць пад старасць шчасце прываліць. Пакуль ішоў — прычым, стараўся подбегам — уяўлялася: пачнецца новае жыццё, у цяпле, ну, лёгкі працоўны шум, цвічкі ў абцасы ўганяеш… «Скажу, вопыт маю, толькі практыкі малавата, цяпер часы мяняюцца, трэба павучыцца!» — «Калі ласка, — адкажуць, — гэта нават абавязкова — выпрабавальны тэрмін, новая тэхналогія, прыглядайцеся, вучыся, вось вам майстар…»

Быў якраз канец працоўнага дня. Шаўцоў-Бузук адразу зразумеў, што замест раю патрапіў у пекла. Стук, грук, шум, гам, тачылы гудуць… А асабліва клей — ох, гэты пах! Ён ад аднаго клею «паехаў». Майстар акурат надзяваў куртку:

— Зачыняемся, дзядзька. Што табе?

— Нічога, — адказаў Шаўцоў-Бузук і, павярнуўшыся, каб ісці, нечакана для сябе церануў рукою па вачах. Майстар заўважыў гэта. Ён дагнаў Шаўцова-Бузука. Пайшлі побач, пазнаёміліся. Майстра звалі Міхеевіч. Завярнулі ў блізкую, адразу каля атэлье, піўную. У піўной Шаўцоў-Бузук прызнаўся пра спіну, пра сацыяльны пакет… Пра тое, што не дацягне да пенсіі.

— Ну, пра пакет забудзь, — сказаў Міхеевіч. — Пра камфортныя ўмовы таксама. Але сёе-тое зрабіць можна. Шкада мне цябе. Ну хочаш, я з загадчыцай пагавару, прыбіральшчыкам цябе возьмем.