Людмила Рублевская - Авантуры Пранціша Вырвіча, здрадніка і канфедэрата

Але, значыць, Ватман з кампаніяй не за імі гоняцца, а за карэтай! Вось і добранька…

Дарога завярнула яшчэ раз, голле з кволымі зялёнымі лісцікамі балюча сцебанула драгуна па шчацэ. Ззаду пачуўся адчайны крык францужанкі. Жаласны-жаласны:

— Пан Ватман, ратуйце! Бяскоўскі — здраднік! Ён абакраў ягоную светласць! Мяне гвалтам зво-озіць!

Вось жа хітруля…

Наперадзе нарэшце паказалася развілка з шырокай высахлай лужынай, і можна было звярнуць направа, на вузейшую дарогу, дзе карэце не праехаць. Новая дарога, амаль сцежка, жоўты пясочак на ёй прыветна праглядаў скрозь шэрую ігліцу, узбіралася наверх, на ўзгорак… Зараз пераедуць праз яго і зусім адарвуцца, схаваюцца з вачэй пагоні. Алесь, лёгкі і ўчэпісты, ужо быў па той бок узвышша — а ў хлопца добрыя здольнасці да верхавой язды. Дзядька Пранціш вучыў!

Вырвіч азірнуўся яшчэ раз: карэту на павароце павяло ў бок, яна валілася з адхону.

Яшчэ лепей: гэта канчаткова затрымае пераследнікаў. Чамусьці ніхто з іх не крычаў: «Лавіце доктара». Можа, лічаць, што ён у карэце?

А вось сам Агалінскі, падобна, толькі доктара і выглядаў, прыберагаючы гэтую здабычу для сябе. Бо адарваўся ад паплечнікаў і папёр наперад, як шалёны, звярнуў на тую ж сцежку і вось ужо выразна бачыць ненавісную кампанію. І Лёднік якраз уз’ехаў на ўзвышша…

Пранціш з жахам заўважыў, як рудавалосы вершнік прыцэльваецца ў спіну доктара, што вось-вось з’едзе з вяршыні ўзгорка па той бок і апынецца ў бяспецы…

Вырвіч, дастаючы свой пісталет, прытрымаў каня, хацеў крыкнуць, папярэдзіць Бутрыма, але не паспеў. Штосьці цяжкое ўдарыла драгуна па галаве, і святло згасла.

Багун — расліна атрутная, балотная… На дрыгве толькі такая і можа вырасці — з шорсткім сцяблом, які не паддаецца пальцам, з ёлкім пахам і дробнымі белымі кветачкамі з адценнем ружовага… Адвар багуну дапамагае нават ад самага акрутнага кашлю. Вытрымай яго лісце на алеі — і вылечыш самыя страшныя гнойныя раны. Але варта перабраць багуну, асабліва глынуць у адвары — і ён цябе атруціць, разаб’е паралюшом… Нельга верыць раслінам, якія выраслі на дрыгве.

Дробныя кветачкі багуну зноў гайдаліся перад вачыма, ёлкі смак драў горла, сушыў… Добра, што не язмін — з тае кветкай былі звязаныя надта непрыемныя ўспаміны, праўда, зараз цяжка было згадаць, якія. Ад вострага паху галава аж расколвалася — не павярнуць… І здавалася, што пад спінай — дрыгва. Пругкая, хісткая паверхня, сплеценая з ненадзейных тонкіх карэньчыкаў ды раскі, а пад ёю — чорная вада, у якой няспешна праплываюць цмокі, ускалыхваючы бездань. І ў любы момант прарвецца зялёнае покрыва, і ты будзеш марудна, па-вар’яцку павольна апускацца ў тую бездань, захлынацца густой вадкасцю, бездапаможна назіраць, як праплываюць, кружляюць вакол пачвары ў прадчуванні пачастунку…

Вырвіч змаргнуў вачыма. Кветачкі багуну аддаліліся, зрабіліся пляскатымі, нястрашнымі… І ператварыліся ў малюнак на столі зеленкавата-жоўтага колеру. Пранціш перавёў позірк убок — усё роўна не павярнуцца, можа, і праўда атруцілі яго багуном? Справа змяіліся зялёныя расліны на парцьеры з залацістага шоўку. Злева выявіўся пакой, заліты святлом. Пранціш краем вока разгледзеў высокую разную шафу з зашклёнымі паліцамі, застаўленымі кнігамі, кветкі на століку ў парцалянавай вазе, побач штось белае, вялікае… Вырвіч з цікавасці паспрабаваў павярнуць галаву… І ледзь не заванітавала ад болю. Драгун не стрымаў стогну.

— Вы апрытомнелі, пан Вырвіч!

Над ім схіляўся знаёмы дзявочы твар… Разумны высокі лоб, цёмныя вочы, абведзеныя кругамі стомы, трохі заспаныя, на шчацэ адбітак карункавай наўлечкі… Быццам толькі што прачнулася.

— Які я табе пан, Дамініка Вырвічава! Маё імя Пранціш, — голас сіпеў і рыпеў, як нязмазанае кола.

Да вуснаў адразу даткнуўся халодны парцалянавы бок кубка. Вырвіч прагна адпіў… Не язмін, не багун — шыпшына! Добры шыпшынавы напой, які надае сілаў… Ну і яшчэ штосьці сюды адзін вучоны доктар-эксперыментатар пэўне ж накалбаціў…

— Пан Лёднік, хадзіце сюды!

Пачуліся хуткія ўпэўненыя крокі, Вырвіч пабачыў дзюбаносае худое аблічча. Доктар Лёднік не ўскрыкваў ад радасці, не ўсміхаўся, не мармытаў сентыментальныя глупствы. Ён проста вельмі ўважліва і засяроджана зазірнуў пацыенту ў вочы, праверыў пульс, асцярожна памацаў лоб, хмурачыся, як бы вырашаў сур’ёзную навуковую праблему.

Быць пацыентам Лёдніка аказалася вельмі прыемна, нягледзячы на ягоную суровасць — а мусіць, якраз дзякуючы ёй. Такі доктар, упэўнены, надзейны, як горкія лекі, цалкам засяроджаны на табе — ваяр-гардыян, што стаіць паміж табой — і смерцю.