— Людзі з усяго зробяць альбо трагедыю, альбо анекдот, — весела бліснуў блакітнымі вачыма госць. — Біліся мы добра, павер. І князь, якія б ні меў заганы, заслугоўвае павагі, бо ўсё ж устаў на абарону Айчыны, не пабаяўся, як многія іншыя. Ну што зробіш, калі ён па натуры хацеў бы быць музыкам альбо мастаком, а нарадзіўся магнатам.
— Зараз ён у Італіі, — задумліва прамовіў доктар Лёднік. — Там і цяпер, мусіць, цёпла…
— Цёпла… — таксама задумна прамовіў госць і мімаволі сцепануў плячыма — намерзся, відаць. — Ты прабач, але я не магу ў вас доўга затрымлівацца…
Бутрым з разуменнем усміхнуўся.
— Яшчэ б, да маладой жоначкі трэба ляцець ды спяшацца. Дзякуй богу, удалося цябе выцягнуць да важнай падзеі. Так што папрысутнічаеш пры нараджэнні свайго нашчадка!
Пранціш ледзь не ўпусціў кубак, на запалых шчоках праступілі чырвоныя плямы ўзрушэння.
— Як… калі?
— Ды ў красавіку, мабыць. Ну што ты ўскокваеш — ціха, ціха… Усе нармальна. Я ж езджу, назіраю за пані Дамінікай, і Саламея наведваецца, кансультуе… Пані судзейская яшчэ больш расцвіла, цябе чакае. Намалявала твой партрэт па памяці. Чыста князь Палямон!
А Вырвіч не мог супакоіцца, бо ад шчасця хацелася ці то плакаць, ці то неадкладна напісаць паэму. Пажадана гекзаметрам. І даўжынёй з літоўскую вярсту. Падумаць толькі, яшчэ тыдзень таму рыхтаваўся паміраць ад голаду ды холаду — а тут і дэкрэт аб вызваленні, і карэта чакае… А цяпер вось — бацькам скора стане! Працягнецца род Вырвічаў…
— Гэх, толькі не перадам сыну радавую зброю… Адабралі прадзедаву шаблю пры арышце…
Лёднік задуменна паглядзеў, адышоўся ў другі пакой і вярнуўся, несучы ў руках шаблю, як на каранацыі.
— Вось, выкупіў быў у расейскага афіцэра, калі твае сляды шукаў.
Пранціш недаверліва пацягнуўся да яе: Гіпацэнтаўр!
Знаёмае дзяржальна само лягло ў руку.
— Бутрым!
Вырвіч кінуўся да свайго былога слугі і настаўніка.
— Асцярожна, задушыш… А мне яшчэ сёння да цяжкахворага ісці.
Пранціш не ўтрымаўся — выхапіў з похваў лязо, выпісаў у паветры некалькі маланак… Пакуль у шляхціца ёсць у руках шабля, ворагі не перамаглі! Лёднік назіраў за панам суддзёю з паблажлівай усмешкай, як за дзіцем. Вырвіч схаваў шаблю і павярнуўся да старэйшага сябра.
— Дарэчы, пра хваробы… Як там прайдзісвет Замойскі, скарыстаў твае даследаванні?
Бутрым адкінуў тонкімі доўгімі пальцамі чорна-сівыя валасы — аж не верылася, што такія далікатныя рукі, рукі лекара і вучонага, маглі арудаваць цяжэнным мячом.
— Скарыстаў… Але, як кажуць, не ў каня аказаўся корм. Не цярпелася пану Замойскаму з’есці свой кавалак славы. Не расчытаў усё, як трэба, паблытаў кавалкі рукапісу. Не ўлічыў, што ўсё настолькі новае ўспрымаецца шаноўнымі нашымі медыцынскімі калегамі звычайна ў рожкі. Пакуль штось ім давядзеш… Памятаеш мой даклад у Віленскай акадэміі? Вось і Замойскага пасля ягонага артыкула абвесцілі вар’ятам, шалберам, невукам і гэтак далей. Мне ж да падобнага не прывыкаць — я ў медыцыне ваяр. Тут трэба быць гатовым да ахвяраў ды мець важкія аргументы для абароны. А менскаму лекару пасля таго, як столькі гадоў клёцкай у алеі плаваў, свет абрынуўся. Павініўся перад навуковай грамадою, што паспяшаўся з вынікамі, шлем, як паганскае вынаходніцтва, здаецца, са злосці ўвогуле знішчыў. Ды яшчэ здуру на мяне саслаўся: маўляў, авантурыст доктар Лёднік з тропу збіў. Так што і тут я нічога не страціў: парадкую ўсё, што зразумеў дзякуючы шлему Альбукасіса, у трактат. Пасля маёй смерці, магчыма, сын апублікуе. А пакуль людзей з дапамогай новых ведаў ратую.
— Пан Вырвіч! — у пакой забегла прыгожая кабета ў каптуры, расцалавала госця. — З гэтымі прафесарамі ніякага зладу няма! Як закруцяць сваю катрынку, дык трэба лекцыю цалкам адгаварыць! Пойдземце, Пранціш, там балею вады нагрэлі. Цяпер ваша справа простая — памыцца, пагаліцца, пераапрануцца, пад’есці, выспацца… Каб пані Дамініка не спалохалася!
— Дзядзька не страшны! — раптам упэўнена заявіла Сафійка, скептычна вывучаючы цёмнымі вачанятамі госця. — Яго толькі пакарміць трэба!
Навучылася паненка «р» выгаворваць…
І хутка Пранціш паглынаў смачнюткія шалтаносы, нарыхтаваныя самой гаспадыняй, а сам у думках быў ужо ў Капанічах.
— Дзень добры, пан бацька! Дзень добры, пан Вырвіч!
Аляксандр Лёднік, шляхціц юны, але выхаваны дасканала, адвесіў паклон па ўсіх правілах.
— А адкуль у шаноўнага пана Аляксандра гэтая сіняя пляма пад вокам? — сурова папытаўся доктар Лёднік.
Читать дальше