Таіса Бондар: Гульня ў падкіднога [журнальный вариант]

Познім вечарам нават час запавольвае хаду: прырода рыхтуецца да сну, нягледзячы на ўсе яшчэ не аціхлы сям-там людскі тлум i pyx крыху асалавелых ад мігцення агнёў легкавікоў. I ўсё ж гадзіннікі, што на вежах будынін ці спецыяльна ўстаноўленых тумбах, што на прыборных панелях аўто, звыкла адлюстроувалi pyx часу, адлічвалі яго прамежкі - і вечар паступова, хоць і непрыкметна, пераходзіў у ноч. У ноч, якая збудзіць чарговы летні месяц, хоць гэта адбудзецца толькі праз пяць-шэсць гадзін: перш трэба было заснуць... Гарадскому люду, гораду, ночы...

Але як заснуць пад мігценне светлафораў і бліскі фар? А тут яшчэ паэт са сваімі заклінаннямі!

Стас - а гэта менавіта ён, Стас Чарняеў, блукаў па скверы ўжо дру­гую гадзіну! - перш навязаў сябе да вечара думкамі пра стрэчу, няхай на­ват выпадковую, з Любашай. Спектакль заканчваўся а дзесятай гадзіне, акцёры пакідалі тэатр хвілін праз сорак, так што напачатку Стаса чакала цэлая вечнасць, - думаць, марыць, мроіць ніхто не перашкаджаў, не перашкодзіў бы, нават калі б схацеў. Ды і хто схацеў бы - тут, у цэнтры Мінска, на сцёмненых алеях, што кружылі вакол старога фантана са скульптураю хлопчыка ў абдымку з лебедзем? Хлопчык абдымаў птушку, лебедзь пускаў струмень вады, вада ціха спявала... Каму якая справа да ўсяго гэтага, апроч паэта?

Словы прыходзілі - дакладней, усплывалі! - з самай глыбіні душы, І, каб не забыць ніводзін з радкоў, Стас прамармытваў іх па некалькі разоў, вывяраючы рытм крокамі. «Абы гучаў, гукаў - хоць чыйсьці кліч трывожны - душа, а не рука - лавіла водгук кожны, - не літасці нябёс - прасіла мукі новай... I зноў - ламаўся лес, і - выжывала слова...» Ён не ведаў, ды і не хацеў ведаць, чые гэта словы, адкуль, чаму нараджаліся ў ім менавіта тут і цяпер, калі нават блакнота ў кішэні не знайшлося, - проста ўслухоўваўся ў сябе, баючыся штосьці ўпусціць. Упусціў, як аказалася, вечар...

Тэатр даўно патушыў агні, цёмны гмах яго высіўся на рагу сквера няўклюднай глыбаю, якая з-за дрэў і на фоне значна лепш асветленага пляца перад будынкам ЦК выглядала нават змрочнаю. Міжволі хацелася адвесці пагляд. Як ад чагосьці мёртвага. I згадка пра тое, што ў тэатры штодня, штовечар тоўпіліся людзі - шуты і трагікі, панёнкі і куртызанкі, гандляркі і прайдзісветы! - прымаючы ўдзел у чарговым спектаклі трупы і публікі, уражання не мяняла. Не адмяняла. Адно што хімераў на сценах і над імі не ставала! Дык і іх легка было ўявіць, пазіраючы са змрочнага закутка сквера.

Злавіўшы сябе на падобных думках - ухапіўшы адну з іх за чорны, як уяўлялася, хвост, - Стас зразумеў, што час выбірацца адсюль і шукаць чым даехаць дадому. Вечар адыходзіў у памяць, і марна азірацца на яго са шкадаваннем: Любу праводзіў пасля спектакля хтосьці іншы, імчацца, каб пастаяць пад яе вокнамі, пазнавата...

- Ба-а! Якія людзі!

3 Гукавым, па ўсім відаць, на добрым падпітку, Стас сутыкнуўся так знянацку, што ні абмінуць, ні саслізнуць у цень таполі ўжо не выпадала. Думаць жа, што цяпер няхутка выбавіцца ад яго, было сабе даражэй. Таму спакойна прыпыніўся, дазволіў паляпаць сябе па спіне, усміхнуўся.

- 3 «Мутнага вока», няйначай, Павел Віктаравіч?

- А няхай яго мухі забадаюць! - пахітваўся той, усё стараючыся заваліцца яму на плячо ці зазірнуць у твар. - Зойдзеш чарачкаю пражыты дзень памянуць, а гэта - другая кампанія ўжо ў поўным складзе, і нагода - не з тых, якую можна праігнараваць.

- I якая ж сёння нагода? - спрабаваў Стас прасоўвацца ўбок тралейбуснага прыпынку, скіроўваючы туды ж і старога акцёра.

- Сёння? Не помню! I, заўваж, не ў тым справа, помніць ці не помніць Гукаў - я! - з якой нагоды піў. Ён - я! - заўсёды п’ём з радасці. 3 ра-дас-ці, малады чалавек! А гэта табе не шухры-мухры за будзь здароў!

- Вера раскрыльвае неба, небам світаюць гады... - мармытнуў Стас, узгадваючы занатаваныя ў памяці радкі, сам не ведаючы чаму.

- Слухай, ты - хто? - зноў устаў у яго на дарозе Гукаў. - Я ця­бе знаю?

- Мы сустракаліся. У тэатры.

- Так, так, так... Прыгадваю. Каля Любашы круціўся... Дык хто не круціўся? А? Загубіце дзеўку...

- Як гэта? - разгубіўся Стас, і калі стары не адказаў, а, топчучыся, адступіў, моўчкі замахаў у адказ рукамі, сам ухапіў яго за плечы, добра-такі трасянуў. - Што вы сказалі? Хто загубіць?

- Вера раскрыльвае неба, небам світаюць гады... Я знаю, хто ты, - атрос той яго рукі. - Ты Стас. Паэт Божай ласкаю. I не станеш вялікім, не-a. Змушаны будзеш, як я, як усе мы, зарабляць на хлеб надзённы.

- Вы... Пры чым тут Любаша?

- Яна яшчэ не ведае, што яе зламалі. Знутры, - адмахнуўся і ад яго, і ад сказанага Гукаў, кіруючыся ў процілеглы ад праспекта бок. Але Стас не мог застацца з загаданаю загадкай сам-насам - ён павінен быў дазнацца, што той меў на ўвазе.