Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

З трапятлiвай радасцю, як дзецi, ужо iшлi назад вулiцаю, узiраючыся ў сляпыя цёмныя вокны. Толькi ў Корсакавых мiльгала жоўтая яснасць — нехта тушыў лямпу, хукнуўшы ў машынку: на якi мiг згасшы, з гарачага кнота зноў успыхваў пляскаты язычок агню, покуль зусiм не патух.

У канцы вулiцы жоўтымi, як сабачыя вочы, кропкамi яшчэ блiшчаў скупы агонь у маленькiх вокнах. За высокiм плеценым частаколам хавалася нiзенькая з крывым комiнам Кумагэрава хата.

Ваўчок асцярожненька зняў з шула рэхву, адчынiў брамку, сцiшваючы голас, здзiвiўся:

— Бачыш, не спяць. I гэтак кожнае ночы. I што робяць, каб хто спытаў?..

Ваўчок, стаiўшыся, паслухаў i раптам, зашастаўшы доўгай буркай, дабег да сцяны, завярнуў брылём назад кепку i прылiп да лiштвы, папярхнуўся там смехам:

— Камедыя, брат, iдзi паглядзi.

Мiця з другога боку падсунуўся да акна, налёг на высокую, засыпаную кастрыцай прызбу. Пад локцем трэснула трухлявая, закладзеная мiж калкоў жэрдка. Зашапацеўшы слiзкаю, не зляжалаю кастрыцаю, аб’язджала высокая прызба.

— Цi-i-i, — задыхнуўся недзе ад злосцi Ваўчок.

Але ў хаце не чулi. Там стаяў нейкi лямант. Быў чуваць густы голас старога кульгавага Кумагэра.

Мiця зазiрнуў праз нiжнюю, закладзеную лучынкамi шыбу ў хату. Там на мурку курэла доўгiм пляскатым язычком агоньчыку шкляная з картаплянаю плешкаю газоўка. Падсунуўшыся на край печы, коса заглядвала ў глыбокую адтапыраную пройму сарочкi старшая Кумагэрава дачка, Яня, — ганяла, мусiць, блохi.

У адным споднiм на ложку сядзеў, натапырыўшы ад злосцi падкручаныя вусы, нездароўчы i худы, як Езус, Кумагэраў Адам. Калыхаў кароткаю ўсохлаю нагою.

З прыпека на яснасць газоўкi высунулася чорная, дзюбаносая, як у вароны, галава недапечанай Анэлi. Яна, мусiць, збiралася спаць у ачахлай ад духаты печы. З прыпека сыпалiся мянюшкi:

— Кел, кел, зазубель!

У Адама былi крывыя i шырокiя, як у каня, пярэднiя зубы.

Хаваючыся за сцяну i зацiскаючы рукою рот, Мiця душыўся ад смеху.

— Сцiхнi, дурнiца, каму кажу! — крыкнуў раптам Кумагэр i зняў са здаровага калена каротшую калекую нагу.

— А во, бачыў, — з прыпека высунулася голая i гладкая Анэлiна рука, выкруцiла фiгу: — На дулю, укусi!

— Ну й дзiва, ну й цуд! — соп за акном Ваўчок, рассоўваючы пабiтую, закладзеную кавалкам шкла i замацаваную лучынкамi шыбу.

А ў хаце ўжо стаяў крык. З печы крычала Анэля. Ледзьве дастаючы каротшаю нагою да зямлi i прыдзержваючы слабкiя ў паяснiцы порткi, туды, да печы, дакiваўся Адам, закруцiўся каля памялешнiка, выцягваючы адтуль гаршчэчнiк.

Мiця прылiп да шыбы, чакаючы, што будзе. Але ў гэты мiг убачыў, як з рассунутае шчылiнкi ў шыбе пырхнуў i панёсся туды, да газоўкi, выпушчаны з Ваўчковай рукi верабей. На печы немым крыкам заенчыла Кумагэрава Яня. У газоўцы палахлiва закалыхаўся i стух агоньчык. Разам з цемнатой у хату ўвалiлася цiшыня.

Млеючы ад смеху, Мiця аб’ехаў на шапаткую i сыпкую прызбу, учуў, што яна растае пад iм, падхапiўся, спатыкаючыся ў плыценькiм, што ляжаў пры самай зямлi, поцемку, кiнуўся ў канец двара. За iм, перхаючы сухiм дзяркатым кашлем i падбiваючы нагамi полы буркi, шахкаў Марцiн Ваўчок.

Мiнуўшы Кумагэравы хлевушкi i выблутаўшыся з калючага дроту каля абгароджаных, каб не ўвярнулася скацiна, картапляных ямаў, мужчыны выйшлi на другую вулiцу.

Счуўшы глухi тупат ног, у Алесiным двары зацяўкала пiльная сучачка. Iрвучы недзе ланцуг i перацiскаючы дашыйнiкам горла, асiплым нiзкiм голасам азваўся сярод вёскi нейчы сабака.

— Ну, брат, i камедыя! — пакочваўся i не мог адысцi ад рогату Марцiн Ваўчок. I раптам аж прысеў, хапiўшыся рукамi за голаў: — А палка мая дзе?

— Мо на прызбе ў Кумагэраў ляжыць? — тут ужо неўтрываў i Мiця — яго рваў новы дурнаваты рогат.

— А што ты думаў, напэўна, там, — зноў прысеў i выпрастаўся Ваўчок.

— Во будзе, калi ўзаўтра да вас з гэтаю палкаю прыкульгае Адам.

— Як ён, але калi ўжо завiнецца Анэля, то спуску не чакай… — затрапятаўся Ваўчок, азiраючыся ўсё на Кумагэраву хату, i раптам зашастаў буркай, подбегам пусцiўся туды, на Кумагэраў надворак.

— Куды вы? Кумагэры яшчэ, пэўна, не спяць. Вераб’я нашага ловяць, — крыкнуў у шары поцемак Мiця — там ужо расплывалася, гiнула, як у вадзе, белаватая Ваўчкова бурка.

— Табе ўсё хаханькi ды смешачкi, а мне як? Во дак пажартавалi, ядры тваю качана! — зноў забедаваў, паслухаўшыся ды вярнуўшыся назад, Марцiн Ваўчок.

Мужчыны перайшлi цвердаватую i няроўную, як вылушчаны ток, прыхопленую замаразкам пясчаную вулiцу.

Каля Мондравага завешанага маладым порсткiм вiшаннiкам плота чуткi Ваўчок раптам прыпынiўся, насцярожыўся, як насцярожваецца сабака, счуўшы ў траве мыш, прыклаў руку да вуха, слухаў, што робiцца на Мондравым надворку. Але там адно залiвалася ўпадная да брэху сучачка, аж недзе драла лапамi зямлю.